Vísbending - 12.02.1999, Blaðsíða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
12. febrúar 1999
6. tölublað
17. árgangur
Skattar í paradís?
Einn af fylgifiskum aukins frelsis í
viðskiptum og ijánTiagnsflutning-
um er að auðveldara er að fela fé
fyrirskattyfirvöldum. Ymis smáríki, sér-
staklega í Karíba-hafinu, hafa boðið slikt
fjánnagn velkomið og hagnast á ýmiss
konar rekstri og gjöldum af þjónustu
sem tengist fjárvörslu. Lengi vel var
þetta tiltölulega smár þyrnir í augum
hinna stærri ríkja vegna þess að það var
tiltölulega erfitt að nýta sér það skatta-
skjól sem hugsanlegt var að skýlast í
með þessum hætti. Það hefur breyst og
nú hefur Efnahags- og þróunarstofn-
unin (OECD) verið sett í málið og hefur
unnið að áætlun um það hvemig hægt
er að draga úr þeim skaða sem af slíkri
starfsemi leiðir.
Vildarskattar
firleitt er vemlegur munur á skatt-
kerfum ólíkra landa og þótt OECD-
lönd setji sig á háan hest er að fínna
einhver vildarkjörvarðandi skatta í flest-
um þeirra. Oft snúa þessi vildarkjör að
útlendingum og eru svokallaðir „utan-
strandasjóðir“ (e.: Off-shore funds)
dæmi um slíkt. Ekki er sóst eftir beinni
erlendri ijárfestingu en þetta veldur því
hins vegar að skattstofn annars ríkis
lækkar. Síðustu fimmtán ár hafa nær öll
OECD-lönd tekið upp einhvers konar
vildarkjör. A sama tímabili hefur fjöldi
skattaparadísa meira en tvöfaldast. Um
200 milljarðar Bandaríkjadala eru nú
varðveittir í lágskattaríkjum í Karíba-
hafinu og er það um fimmfoldun aö ræða
síðan 1985. Fjöldi utanstrandasjóða hef-
ur sjöfaldast á síðustu tíu árum.
Skýr afstaða
Afstaða OECD er sú að lágir eða engir
skattar séu í sjálfu sér skaðlausir en
þegar slíkt tengist öðrum lagalegum eða
stjórnvaldsaðgerðum svo sem „girð-
ingum“ (e.: ring-fencing), skorti á gagn-
sæi eóa skorti á upplýsingaskiptum þá
sé hætta á skaða. Því er stefnan ekki sú
að samræma skatthlutföll í ólíkum lönd-
um, slíkt er þeim í sjálfsvald sett en gæta
verður að eðlilegu eftirlit og samkeppn-
isráðum alþjóðlegs markaðsumhverfis.
Því er mælt með því að löndin sammælist
unr „góðar venjur“ í skattlagningu.
Einnig hafa löndin gengist undir það að
útrýma óeðlilegum skattaívilnunum i
sínu heimalandi fyrir lok árs 2005.
Skattaparadísir
Skattaparadís er skilgreind sem ríki
sem býður útlendingum upp á að-
stöðu til að víkja sér undan sköttum
eigin heimalands. Nokkrir þættir eru
sameiginlegir með skattaparadísum,
yfirleitt eru skattar lágireða jafnvel engir,
litlar kröfur eru um viðskiptaumhverfi
og mikið vantar á gagnsæi laga og stjórn-
unar. Bankaleynd og ýrnsar aðgerðir
hindra upplýsingaskipti milli ólíkra
landa.
Viðnám
eðal þess sem OECD mælir með er
að gerðar verði sérstakar ráðstaf-
anir, svo sem að skattleggja sérstaklega
móðurfyrirtæki sem hafa skráð dóttur-
fyrirtæki í skattaparadísum. Sérstaka at-
hygli þarfað veita þeim kjörum sem fyrir-
tæki sem hafa starfstöðvar í ólíkum lönd-
um nota í eigin viðskiptum (e.: Transfer
pricing). Einnig eru löndin hvött til að
segja upp hvers konar tvíhliða samn-
ingum sem hafa verið gerðir við þau
lönd sem ekki faraeftirþeim viðmiðunum
sem OECD setur fram. Lönd innan
OECD eru einnig hvött til að auka inn-
byrðis aðgerðir svo sem upplýsinga-
skipti um skattaparadísir og ívilnanir.
Valið sem löndin innan OECD standa
frammi fyrir er annað hvort að auka
skattasamkeppnina og hella sér að fullu
út í skattaívilnanir og þess háttar eða
fara í alþjóðlegt samstarf til að draga úr
skaðsemi skattaparadísa. Skattasam-
keppni getur orðið jafn slæm fyrir löndin
og viðskiptastríð sem orðið hafa öðru
hvoru milli landa.
Skaðleg samkeppni?
ótt samkeppni sé yfirleitt talin til
góðs þá á það sjaldnast við um sam-
keppni í skattamálum. Efeinhverjirkom-
ast upp með að greiða lægri skatta með
því að flytja fé sitt úr landi flyst skatt-
byrðin einfaldlega yfir á hina sem það
geta ekki og þar með er komið á ójafn-
vægi í kerfinu. Fjárfestingarákvarðanir
sem eru teknar af skattalegum ástæðum
eru bjagaðar og taka ekki endilega mið
af arðsemi ljárfestingarkostsins. Mark-
miðið hlýtur því að vera að allir séu að
keppa á sömu forsendum. Slík sam-
keppni er eðlileg og leiðir til hagkvæmni
en samkeppni sem byggist á mismun-
andi aðstöðu leiðir yfírleitt til yfírburða-
stöðu á viðkomandi sviði og bitnar jafn-
an á endanum á þjóðfélaginu.
Oljós landamæri
Meðal þeirra helstu vandamála í
skattlagningu sem yfirvöld glíma
við er skattlagning fjölþjóðafyrirtækja
sem geta haft tækifæri til að flytja tekjur
til þess lands sem býður hagstæðasta
skatta og skattlagning viðskipta sem
fara fram á Internetinu. Hvemig er t.d.
Iiægt að skattleggja kaup á hugbúnaði
frá fyrirtæki í fjarlægu landi þar sem not-
andi hleður forrit niður á tölvuna sína?
-| OECD verður í fararbroddi ^ Kynntar eru nokkurs kon- Kári Sigurðsson og Bene- a Framhald á kynningu siða-^1
I aðgerða sem fyrirhugaðar 1 arsiða-eðavinnureglurvið -1 dikt Pálmason spyrjahvort /| eða vinnureglna og grein
J. emtilaðstemmastiguvið stjórnun fyrirtækja sem hagstæóara sé að kaupa Káraog Benediktsumkaup
skattaparadísum._____________settar eru fram af OECD._____eða leigja húsnæði.____________eða leigu._______________