Vísbending - 19.02.1999, Page 3
ISBENDING
Þrjú verk að vinna
— ' Þorvaldur Gylfason
PSi prófessor
Nýrrar ríkisstjórnar bíða þrjú brýn
verkefni í utanríkis- og efnahags-
málum.
I. Evrópumál
Ný ríkisstjórn þarf að láta það verða
meðal fyrstu verka sinna að leggja
inn umsókn um aðild Islands að Evrópu-
sambandinu og lýsa því jafhframt yfir,
að drög að samningi um aðild verði borin
undir þjóðaratkvæði, þar sem hver ís-
lendingur hefur eitt atkvæði óháð bú-
setu. Tímann, sem það tekur að semja
um aðild og meðfylgjandi réttindi og
skyldur, getur þjóðin notað til að ræða
þetta mikilvæga mál lil þrautar
til að vera sem bezt undir það
búin að ráða því til skynsam-
legra lykta í þjóðaratkvæða-
greiðslu á næsta kjörtímabili.
Rök forsætisráðherra gegn
umsókn um aðild vekja ekki
traust. Hann segist vera búinn
að spyrja þá í Brussel um kjör
og kosti Islendinga í sambandi
við sjávarútvegsmál — og að-
eins afleitir koslir séu í boði.
Ætli þetta sé ekki sama svar og
Einar Olgeirsson, leiðtogi Sósía-
listaflokksins sáluga, hefði
sagzt hafa fengið, hefði hann
verið forsætisráðherra, þegar
við þurflum að taka af skarið urn aðild
okkar að Atlantshafsbandalaginu á sín-
um tima? Aðildarumsókn og samningar
í kjöifar hennar eru eina færa leiðin til að
fá úr því skorið, við hvaða kjörum við
íslendingar eigum kost á að ganga inn
í Evrópusambandið. Þessa leið fóru
N orðmenn, þótl þeir séu ekki enn komnir
á leiðarenda.
Við íslendingar þurfum einnig að fá
tækifæri til að ljúkaEvrópumálinu á lýð-
ræðisvettvangi. Þessi sjálfsagði lýðrétt-
ur hefur verið hafður af okkur fram að
þessu. Rökin með og á móti aðild hafa
þó verið þaulrædd. Þessar rökræður hafa
að vísu átt sér stað í óþökk ríkisvaldsins,
en þær virðast þó hafa dugað ti 1 að sann-
færa meiri hluta þjóðarinnar um það, að
aði Id að Evrópusambandinu fylgi líklega
mikilvægari kostir en gallar. Margar
skoðanakannanir Gallups og Félagsvís-
indastofnunar Háskólans undangeng-
in misseri og ár staðfesta þetla.
Þeir, sem halda áfram að standa í vegi
fyrir því, að Evrópumálið fái lýðræðis-
lega umfjöllun og afgreiðslu, virðast láta
tímabundna uppsveiflu í efnahagslífinu
byrgj a sér sýn og halda að allt sé í himna-
lagi. En svo er ekki, svo lengi sem lands-
stjómendumir hafa ekki fúllan skilning
ámikilvægi þess, að íslendingar silji við
sama borð og aðrar Evrópuþjóðir. Um
þetta þurfa þeir sljórnmálafiokkar og
samtök, sem eiga enn eftir að marka sér
skýra stefnu í Evrópumálinu, að fjalla
fordómalaust hver á sínum vettvangi
sem allra fyrst. Við megum ekki missa
meiri tíma en þegar er farinn til spillis.
r
Il.Utvegsmál
Ný ríkisstjórn verður að breyla lög-
unum um stjóm fiskveiða, svo að
tryggt sé, að úthlutun veiðiheimilda
samrýmist stjórnarskránni. Viðbrögð
núverandi ríkisstjórnar og þingmeiri-
hlutans á bak við hana við dómi I læsta-
réttar í desember leið knýja á um, að
þetta sjónarmið sé ítrekað. Forsælis-
ráðherra brást við dómnum með því að
reyna fyrst að varpa rýrð á Ilæstarétt,
og um 105 prófessora í Háskóla Islands
hafði hann það að segja í áramótaávarpi,
að þeir væru ólæsir „lýðskrumarar, sem
skýla sér á bak við i'ræöititla". Utanrík-
isráðherra var við sama heygarðshom
og lagði til, að stjómarskránni væri
breytt. Saulján stjómarþingmenn utan
af landi bættu gráu ofan á svart með því
að birta sameiginlega yfirlýsingu, sem
var í raun og veru þess efnis, að stjórn-
arskráin samrýmist ekki hagsmunum
landsbyggðarinnar.
Hæstiréttur þarf sem allra fyrst að fá
tækifæri til að fjalla um nýju liskveiði-
sljórnarlögin, sem alþingi samþykkti
fýrir skömmu. Það er ósæmandi réttarríki,
að vemlegur vafi leiki á því, hvorl svo
mikilvæg lög samrýmist stjómarskránni
eða ekki. Þessari réttaróvissu þarf að
eyða án tafar. Tilraunir lil að tefja málið
— t.d. frarn yfir kosningar í vor —
jafngilda tilraunum til aó hindra fram-
gang réttvísinnar. Það ber alls enga
nauðsyn til að draga málið á langinn.
Flýtiákvæðum í lögum erætlað að greiða
fyrir skjótri málsmeðferð, þegar mikið
liggur við. Nýr dómur Ilæstaréttar gæti
þess vegna legið fyrir strax í vor.
III. Bankamál
ý ríkisstjóm verður að hreinsa loftið
í bankamálum.
Fyrir mörgum mánuðum ljóstraði fyrrum
bankastjóri Sjálfstæðisfiokksins í Lands-
banka Islands upp um meint misferli í
bankanum og margslungið, og varð ekki
annað ráðið af máli hans en að þar kynni
að einhveiju leyti að vera um saknæmt
alhæfi að ræða. Uppljóstranir banka-
stjórans áttu ekki að þurfa að koma á
óvart neinum þeim, sem þekkir
til í bankaheiminum. Uppljóstr-
anirnar virðast þó ekki enn hafa
kallað á nein efnisleg viðbrögð
af hálfu yfirvalda önnur en þau,
að ríkisviðskiptabönkunum
tveim var breytt í hlulafélög.
Þessi viðbrögð flytja skýr skila-
boð frá ríkisstjóminni: hneyksli,
ef upp kemst, fiýtir framíörum.
Enn er þó ekkert fararsnið að sjá
á sérlegum sendiherrum stjóm-
málafiokkanna í hankaráðum og
bankastjómum (nema einn
bankaráðsmaður úr stjómarand-
stöðunni sagði af sér). Og ríkis-
stjómin bíður nú bersýnilega
færis til að koma enn einum flokksgæð-
ingnum fyrir í bankastjóm Seölabanka
Islands.
Á meðan er m.a. þetta að gerast: gjald-
eyrisforði Seðlabankans er kominn nið-
ur fyrir viðtekin öryggismörk. Undan-
gengin ár hefur gjaldeyrisforðinn dugað
fyrir innflutningi í 3 - 4 mánuði. Algeng
viðmiðun og jafnframt gólf undir gjald-
eyrisforðann i OECD-löndum er þriggja
rnánaða innfiutningur. Nú dugir gjald-
eyrisforðinn hér heima fyrir innfiutningi
í aðeins tvo mánuði — og það i upp-
sveiflu, þegar hyggnir bústjómendur
safna sjóðum í stað þess að eyða þeim.
Á sama tíma hafa útlán bankakerfisins
og peningamagn í umferð vaxið mjög
ört, svo sem sjá má í Hagtölum mánað-
arins frá Seðlabankanum. Verðbólga á
sem betur fer erfiðara uppdráttar en
áður, þar eð samkeppni hefur harðnað.
Eigi að siður stafar þjóðarbúinu umtals-
Framhald á síðu 4
3