Vísbending


Vísbending - 23.04.1999, Blaðsíða 1

Vísbending - 23.04.1999, Blaðsíða 1
ISBENDING 23. apríl 1999 16. tölublað V i k u rit um viðskipti og efnahagsmál 17. árgangur Flótti eða fyrirhyggj a Byggðamálin hafa borið á góma í umræðunni fyrir kosningar, enda standa nokkur byggðalög frammi fyrir því að þau gætu lagst í eyði um miðja næstu öld. Islendingar eru þó ekki alveg útdauðir, þeir voru 275.277 þann fyrsta desember árið 1998. A þessum áratug, frá 1990 til 1998, hefúr Islendingum fjölgað um 19.422 einstaklinga sem er 7,59% aukning á þessum átta árum. A síðasta ári var 1,18% aukning sem er talsvert yfir meðaltalinu. Misskiptfjölgun Alandsvísu þá hefur Qölgunin orðið mest á höfuðborgar- svæðinu, eða um 14,93%, sjö einstaklinga á dag (sjö og hálfan á tölfræðimáli) síðustu átta ár. Hlutfallsleg ljölgun á höfuð- borgarsvæðinu er langt yfír hlutfallslegri fjölgun á landinu öllu og reyndar er fjölgunin fyrst og fremst þar. Næst koma Suðurnesin með 4,18% fjölgun á tímabilinu. Verri er staðan hjá öðrum og nokkur fækkun varð á Vestfjörðum (12?25%), Norðurlandi vestra (8,15%), Austurlandi (7,15%) og Vesturlandi (3,94%). Þetta samsvarar fækkun um einn einstakling (einn og einn íjórða) hvern einasta dag síðustu átta ár. A Vestfjörðum liti þetta enn verr út (fækkun um 15,65%) ef ekki væri fyrir aðflutta útlendinga en fjórtándi hver Vestfirðingur (7,1%) er aðfluttur. Hrein yfirfærsla frá landsbyggðinni yfir á höfúðborgarsvæðið var 1.760 einstak- lingar árið 1998 sem er 0,64% af lands- mönnum miðað við 1. des. 1998. Enginúrræði argir hafa áhyggjur af landsbyggðinni og hafa kannski ærna ástæðu til. Miðað við sömu fækkun einstaklinga á Vestfjörðum heyrir búseta þar sögunni til árið 2056 og þá verða rótgrónir Islendingar á Vestfjörðum horfnir þaðan fimmtán árum áður. Ef keppikeflið er að halda uppi byggðu bóli þá væri ekki úr vegi að fara bregðast við þessari þróun. Sumir stjómmálaflokkanna hafa lýst yfir áhyggjum sínum á landsbyggðar- þróun fyrir kosningar en fátt er um raunveruleg úrræði. Menningarhús vítt og breitt um landið munu ekki breyta þessari þróun og reyndar er erfitt að sjá að nokkuð geti snúið við fólks- flutningum til höfuðborgarsvæðisins. Engu að síður er það ljóst að þetta snýst um lífsviðurværi, snýst um atvinnumál, félagsmál og ekki síst menntamál. Þetta snýst um þarfir fólks í nútímaþjóðfélagi. Gullöldin liðin r 113. tölublaði Vísbendingar á þessu ári fjallaði Ásgeir Jónsson hagfræðingur um hvernig áttundi áratugurinn hafði áhrif á lands- byggðarþéttbýli. í rúm tuttugu ár stöðvaðist hlutfallsleg fjölgun höfuð- borgarsvæðisins á kostnað lands- byggðarinnar. Ástæðumar voru ódýr lán, tilkoma skuttogara og útfærsla landhelginnar sem gerðu það fýsilegt að byggja upp sjávarpláss og færði fólki góða afkomu. Eftir 1983 snerist þessi þróun við þegar ljóst var að þorskstofninn var ofveiddur. I kjölfarið varð kvótakerfið til. Frá þeim tíma hefúr þróunin verið öll á einn veg, dregið hefur úr ljölgun á landsbyggðinni og liggur nú fyrir að vemleg fækkun hefur orðið í nokkmm landshlutum á þessum áratug. Nýirtímar Hvort sem mönnum líkar betur eða verr þá er atvinnuuppbygging þjóðarinnar að breytast. Mikilvægi sjávarútvegs er að minnka og hlýtur að minnka ef þjóðin ætlar sér áffamhaldandi uppbyggingu. Enda hefúr hlutdeild fiskveiða og -vinnslu af hagvexti verið neikvæð síðustu tvö ár. Það er fyrst og fremst þjónustutengdar greinar sem hafa haldið uppi hagvexti síðustu ára. Þegar fólksflutningar frá Vestfjörðum em skoðaðir kemur í ljós að ástandið er enn alvarlegra þegar rýnt er í breytingu á aldurshópum. Ungu fólki fækkar hlutfallslega mest. Hvort það em tækifærin sem toga eða aðstæður sem ýta mönnum burt, hvort það er fyrirhyggja eða flótti sem þar ræður er ekki ljóst. Hitt er þó ljóst að í aldurshópnum 20-24 ára fækkaði um 22%, í aldurshópnum 25-29 fækkaði um tæp 38% og í aldurshópnum 30-34 fækkaði um tæp 27% á síðustu átta ámm. Þetta er sérstaklega alvarlegt þar sem það er þessi hópur sem er líklegastur er til að innleiða nýjungar, standa í framvarðasveit frumkvöðla en það er líklega það eina sem getur snúið við núverandi brottflutningi. Olíklegt er að sjávarútvegur verði aftur sú lyftistöng sem hann var á áttunda áratugnum, eitthvað annað verður að koma til, eitthvað nýtt lífsviðurværi og hugarfarsbreyting sem gerir líf í faðmi móður náttúru fýsilegra en steinsteypustrit nútímamannsins. Hvort sem menn vilja kalla það flótta eða fyrirhyggju þá er ekkert sem bendir til þess að fólk rnuni ekki halda áfrarn ferð sinni, enn sem áður, á þjóðbraut til höfuðborgarsvæðisins. Heimildir: Hagstofa íslands, Þjóðhagsbúskapurinn. Framvindan 1998 og horfur 1999. - Þjóðhagsstofnun, Seðlabanki íslands. 1 Brottflutningur frá nokkrutn byggðarlögum veldur áhyggjum um byggð á landsbyggðinni. 2 Margt er líkt tneð japanskri stj ómunarhugmy ndafr æði og breyttu landsliði íslands í knaltspymu. 3 Ásgeir Daníelsson hag- fræðingur og Friðrik Már Baldursson forstjóri Þjóðhagsstofnunar gera 4 athugasemdir við gagn- rýni Þórólfs Matthías- sonar hagfræðings á skýrslu auðlindanefndar. Mynd 1. Mannfjöldabreytingar ú nokkrunt landssvœóum 15.000 14.000 13000 12000 11.000 ÍQOOO 9.000 8000 7.000 - _ — — Vstfiiðr ) f I 1 1 1 Niúiiad \etm "— - ■ - ■ ■AH.utrd 1990 1991 1992 1993 19911995 1995 1997 1998

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.