Vísbending - 06.08.1999, Page 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
6. ágúst 1999
31. tölublað
17. árgangur
Um laun og græðgi
Mikil umræða heftir verið um laun
í þjóðfélaginu síðustu tvær
vikur á meðan blöð og tímarit
rýna í launatekjur nokkurra valinkunnra
andlita. Slík hnýsni getur þó verið hinn
ágætasti umræðugrundvöllur um laun
forstjóra stórfyrirtækja almennt.
Forstjóralaun
Forstjóri Eimskips hefur mestallan
þennan áratug verið launhæstur
íslenskra forstjóra. Nafnlaunahækkun
hans, m.v. kannanir tímaritsins Frjálsrar
verslunar, á milli áranna 1989 og 1998 er
186%. A síðasta ári voru laun hans 2,3
milljónirkrónaámánuði eða27,7 milljónir
á ársgrundvelli. Þessar launatekjur eru
þó allar launatekjur einstaklings en ekki
fyrir einstakt forstjórastarf, þó að í
eftirfarandi útreikningum sé gertráð fyrir
að aðrar launatekjur tengist viðeigandi
forstjórastarfi. Isjálfu sér ernokkuð erfitt
að meta raunlaun forstjóra þar sem þau
eru i raun þríþætt, þ.e. laun, hlunnindi
og afkastahvetjandi laun sem þurfa ekki
að koma fram nema á nokkurra ára fresti.
Á meðfylgjandi mynd (mynd 1), sem
sýnir launatekjur fjögurra forstjóra, má
sjá að laun þessara forstjóra fylgjast
nokkuð að, jafnstígandi. Einnig má sjá
að laun forstjóra Eimskips og Skeljungs,
Tajla 1. Árstekjur 20 forstjóra (i
þúsuiulum króita)
Myiul 1. Lauit forstjóra fjögttrra ísleitskra stórfyrirtœkja á
verðlagi hvers árs (í þúsunduiii króita)
■Eimskip
Skeljungur
SH
■ Flugleiðir
Nafn og fyrirtœkl 1998
Hðrður Sígurgestsson, forstj. Eimskips 27.648
Kristinn Björnsson, forstj. Skeljungs 19.768
Geir Magnússon, forstj. ESSO 18.748
Axel Gíslason, forstj. VÍS 16.721
Bogi Pálsson, forstj. P. Samúels. (Toyota) 16.476
Haraldur Gíslason, frkvstj. í Vestmannaeyjum 16.008
Sindri Sindrason, frkvstj. Pharmaco 15.777
Siguröur Helgason, forstj. Flugleiöa 13.968
Magnús Gauti Gautason, frkvstj. Snœfells 13.682
Ólafur Ólafsson, forstj. Samskipa 13.312
Óskar Magnússon, stjform. Baugs 13.272
Brynjólfur Bjarnason, frkvstj. Granda 13.204
Þórólfur Árnason, forstj. Tals 13.175
Gunnar Örn Kristjánsson, forstj. SÍF 13.025
Kristján Richter, forstj. K. Richter 12.996
Sigfús Sigfússon, forstj. Heklu 12.950
Lilja HrÖnn Hauksdóttir, eigandi Cosmo 12.895
Sverrir Sigfússon, frkvstj. hjá Heklu 12.525
Vilhjálmur Fenger, forstj. Nathan & Olsen 12.444
Einar Benediktsson, forstj. OLÍS 12.357
Meðaltekjur 20 tekjuhæstu forstjóra 15.047
sem hefur yfirleitt verið næsthæstur eða
með hæstu mönnum, hafa farið mjög
hratt stígandi á síðustu þremur árum.
Tvær óvenjulegar sveiflur má sjá í
línuritinu, annars vegar tekjustökk
forstjóra Eimskips á milli áranna 1995 og
1996 og hins vegar dýfu sem forstjóri
Skeljungs tekjur á milli áranna 1989 og
1990 sem er hægt að útskýra með að
forstjóraskipti urðu í Skeljungi á þessum
tíma, Kristinn Björnsson tók við af
Indriða Pálssyni. Ánnars fylgir meðaltal
þessara fjögurra forstjóra launum
forstjóra Skeljungs.
Þegar meðaltal þessara fjögurra
forstjóra er borið saman við launa-
vísitölu kemur i ljós að nafnlauna-
hækkanirþeirra eru í fullkomnu samræmi
við launavísitölu (sjá mynd 2).
Láglaunaforstj órar
Þegar erlendir forstjórar eru bornir
saman við íslenska forstjóra kemur
í ljós að kalla mætti íslenska forstjóra
láglaunaforstjóra. Meðaltekjur tuttugu
launahæstu forstjóra íslenskra fyrirtækja
(forstjórar fjármálafyrirtækja eru ekki á
þessum lista) fyrirárið 1998 eru réttrúmar
15 milljónir króna (sjátöflu 1). I könnun
á launum forstjóra hjá fyrirtækjum í
Evrópu má sjá að meðaltalið á Spáni,
sem er lægst af uppgefnum löndum, er
vel yfírtuttugu milljónirkróna. Ástæðan
er að vissu leyti að íslensk fyrirtæki eru
yfirleitt minni en þau sem eru í
könnuninni en það eru fyrirtæki með
veltu sem erábilinu 16,5 til 34,5 milljarða
króna. Eimskip var með 16,5 milljarða
veltu á síðasta ári sem gerir forstjóra
Eimskips samanburðarhæfan. Árstekjur
hans myndu setja hann einhvers staðar
á milli meðaltalsins í Þýskalandi og
Svíþjóð en langt undir meðaltajinu í
Hollandi, Sviss, Belgíu, Italíu,
Frakklandi og Bretlandi. í Bretlandi, þar
sem meðaltalið er hæst í Evrópu, er það
vel yfír 45 milljónum á ársgrundvelli,
nálægt því að vera tvöfalt hærra en
forstjóri Eimskips getur státað af.
Bandarískir forstjórar
Það er merkilegt að jafnvel þó að í
Bretlandi séu greidd hæstu
forstjóralaun í Evrópu eru þau langt
undir því sem gerist í Bandaríkjunum,
allt að helmingi lægri. Bandarískum
forstjórum eru meira að segja greidd
30% hærri laun í Bretlandi en breskum
forstjórum. Allir tuttugu hæst launuðu
forstjórar í heimi starfa fyrir bandarísk
fyrirtæki. Á síðasta ári var Michael
Eisner, forstjóri Walt Disney, efstur á
lista með tekjur upp á rúmlega 400
milljónir eða tekjur sem inyndu nægja til
þess að gera 15 Eimskipsforstjóra
tiltölulega ánægða. Þetta er þó bara lítill
hluti launa hans því að það sem gerir
hann að launahæsta forstjóra heims er
(Framhald á siðu 3.)
1
Stjómendur íslenskra
fyrirtækja eru ekki á háum
launum ef miðað er við
forstjóra erlendis.
2
Þekkingarstjómun er nýtt
hugtak í viðskipta-
fræðunum sem náð hefur
verulegum vinsældum.
3
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson prófessor
svarargrein Halldórs Jóns-
sonar sem var gagnrýni á
4
grein Hannesar sem birtist
í 26. tbl. Vísbendingar og
fjallaði um sátt um fyrir-
komulag fískveiða.
I