Vísbending - 10.09.1999, Qupperneq 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
10. september 1999
36. tölublað
17.árgangur
Samruni tveggja fyrirtækja í
Frakklandi vakti nokkra athygli í
lok ágústmánaðar, enda kannski
ekki skrýtið því að með sameiningu
Carrefour og Promodés Group varð til
stærsta smásöluverslanakeðja í Evrópu
og sú næststærsta í heiminum. Eftir
samrunann hefur Carrefour 8.800
verslanir í 26 löndum og veltu er svarar
til 65 milljarða Bandaríkjadala. Hvatinn
að samrunanum var Evrópuinnrás
bandarísku smásöluverslanakeðjunnar
Wal-Mart sem á undanförnum árum
hefur verið að þreifa fyrir sér utan
Bandaríkjanna. En Wal-Mart er nokkuð
merkilegt fyrirtæki sem athyglivert er að
skoða nánar.
RisinnWal-Mart
Wal-Mart er sjötta stærsta fyrirtæki
heims, samkvæmt árlegu mati
Business Week, að markaðsvirði 189,55
milljarðar Bandaríkjadala. Velta síðasta
árs var u.þ.b. 138 milljarðar dala (sem er
rúmlega 285 sinnum meiri velta en velta
SH á sama tíma, sem er stærsta fyrirtæki
íslands m.v. veltu) og hún er tvöföld
velta Carrefour eftir samrunann og sýnir
að Wal-Mart er enn langstærsta
fyrirtækið á þessum markaði. Reksturinn
hefur líka gengið vel: hagnaðurinn á
síðasta ári var 4,43 milljarðar, arðsemi
eigin fjár var 22,3% og fjárfestar fengu
eitthvað fyrir sinn snúð eða 107,6%
ávöxtun.
Wal-Mart
Upphafið
Stundum er sagt frá bandarísku
verslanakeðjunni Wal-Mart í blöð-
um eins og hún hafi orðið til á einni
nóttu. Það er nær að það hafi tekið rúm
tuttugu ár að gera Wal-Mart að
veruleika. Eftir nokkurra mánaða her-
þjónustu í seinni heimsstyrjöldinni var
Sam Walton, eins og margir aðrir ungir
Bandaríkjamenn í stríðslok, fullur af
sjálfstrausti. í stað þess að snúa aftur til
J.C. Penney , þar sem hann hafði unnið
fyrir stríð, fékk hann 25.000 Banda-
ríkjadali að láni hjá tengdaföður sínum
og opnaði í Arkansas sína eigin Ben
Franklin verslun en það var vel þekkt
verslanakeðja á þessum tíma. Um 1950
hafði Walton byggt upp eina af best
heppnuðu Ben Franklin verslunum
Bandaríkjanna en leigusali húsnæðisins
vildi ekki endurnýja leyfið handa Walton
þannig að hann varð að byrja upp á nýtt
á nýjum stað. Nýja verslunin var
staðsett í Newport og þó að hún væri
Ben Franklin verslun var hún að mörgu
leyti ólík öðrum verslunum í keðjunni
og var í raun fyrsta skref Sams Waltons
til að búa til sína eigin keðju. Allan sjötta
áratuginn bætti hann við sig „Walton’s
Ben Franklin" verslunum en þáttaskil
urðu þó ekki fyrr en í byrjun sjöunda
áratugarins. Ný hugmynd var að gera
vart við sig í smávöruverslun, það sem
kalla má afsláttarverslun og byggist á
lágu vöruverði. Formúlan var að kaupa
c
Mynd 1. Velta Wal-Mart (í milljörðum Bandaríkjadala)
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
inn ódýrt, hlaða upp birgðum og selja
ódýrt. Sam Walton gerði sér grein fyrir
því að þetta væri framtíðin í verslun og
skoðaði þá sem voru fremstir á
markaðnum, KMart, gaumgæfilega.
Hann lærði fljótt og opnaði sína fyrstu
Wal-Mart verslun í Arkansas árið 1962.
Fáir trúðu á þetta uppátæki Waltons
svo að hann neyddist til að leggja allt í
sölurnar og fjármagnaði 95% af
fyrirtækinu sjálfur. Lengi vel skilaði Wal-
Mart verslunin litlu en Walton gafst
ekki upp og prófaði og þróaði nýjar
aðferðir í verslun. Onnur Wal-Mart
verslunin. varð til 1964 en alls voru
opnaðar þrjátíu og níu slíkar verslanir
fyrsta áratuginn. A sjöunda áratugnum,
eftir fjármögnun með hlutafjárútboði,
urðu til 452 nýjar verslanir, á þeim
áttunda 1.237 verslanir. Núna eru Wal-
Mart verslanirnar orðnar rúmlega þrjú
þúsund og fimm hundruð talsins með
500 risamörkuðum þar á meðal.
Hugsjón frumkvöðuls
Það sem er einkennandi fyrir
uppbyggingarferilinn er annars
vegar hversu mikla áherslu Walton lagði
á að skoða hvað aðrir væru að gera og
„fá lánaðar" hugmyndir þeirra, eins og
hann sjálfur kallaði það. Hins vegar var
hann alla sína tíð að prófa nýjar
hugmyndir og hann hvatti samstarfsfólk
sitt til að koma með nýjar hugmyndir
sem hefur sennilega haft hvað mest áhrif
á að Wal-Mart hefur alltaf tekist að gera
betur en keppinautarnir. Sam Walton
þráaðist lengi vel við að tölvuvæða Wal-
Mart en var þó loks tilbúinn að gefa eftir
og lét David Grasso, núverandi fram-
kvæmdastjóra keðjunnar, eftir að
betrumbæta upplýsingakerfið. Kerfið
var forritað frá grunni og í dag starfa urn
þúsund manns innan Wal-Mart
einungis við forritun á þessu upplýs-
ingakerfi en það er orðinn einn helsti
styrkleiki fyrirtækisins og gerir öflugt
dreifikerfi mögulegt. Kerfið þykir það
gott að netbókaverslunin Amazon.com
„fékk það lánað“ við lítinn fögnuð Wal-
Mart manna þegar hún varð til.
(Framhald á síðu 2)
1
Smásöluverslanakeðjan
Wal-Mart hefur mikið
verið í fréttum á þessu ári
fyrir vasklega framgöngu
2
í Evrópu. Wal-Mart er
sjötta stærsta fyrirtæki í
heimi og langstærsta
smásölufyrirtækið.
3
Ásgeir Jónsson hag-
fræðingur fjallar um við-
skiptahallann og segir að
þeim sem fara með stjórn
4
efnahagsmála bíði nokkur
línudans við að glíma við
mikinn viðskiptahalla á
komandi misserum.
I