Vísbending - 22.10.1999, Blaðsíða 4

ISBENDING
(Framhald af síðu 3)
skattleggja starfsmenn banka eins og
greint varfráhérað ofan. 15 tbl. Frjálsrar
verslunar fjallaði Stefán Svavarsson,
löggiltur endurskoðandi, um þetta mál
og nefnir til þrenns konar rök fyrir því að
slíkt beri ekki að gera. I fyrsta lagi er
verið að skattleggja hagrænar tekjur þó
að meginreglan í reikningshaldi segi að
tekjur skuli ekki skráðar fyrr en þær eru
innleystar og nefnir hann dæmi um að
hagrænar tekjur séu á undanhaldi sem
skattstofn. í öðru lagi telur Stefán að
sjónarmið um peningastreymi hjá
einstaklingum skipti máli því þó að
meginreglan sé að tekjur séu skatt-
skyldar þegar til þeirra er unnið eru til
undantekningar eins og t.d. að áunninn
eftirlaunaréttur er ekki skattskyldur fyrr
en við móttöku eftirlaunanna. I þriðja
lagi nefnir Stefán að það vakni spum-
ingar um samkvæmni og nefnir nokkur
dæmi þar sem ekki er farið eins að og
með hlutabréfakaup starfsmanna en sem
rétt væri að gera í ljósi samkvæmni, t.d.
hvað varðar afsláttarkjör starfsmanna,
niðurgreitt fæði og frímiða hjá Flug-
leiðum: „sem þýðir í raun að [...] aðilar
kaupa farmiða undir venjulegu verði“.
Kjarni málsins er að með núverandi
viðmiðunarreglum skattayfirvalda er
mismunur ákaupverði og markaðsverði
skattlagður með 40% álagningu en
munur á markaðsverði á kaupdegi og
söluverði skattlagður með 10%
álagningu. Ef hins vegar farið yrði eftir
þeim hugmyndum sem Stefán Svavars-
son mælir með þá væri mismunur
upphafslegs kaupverðs og söluverðs
skattlagður með 10% álagningu. Líklegt
er að ákvörðun skattayfirvalda í þessu
máli verði áfrýjað til yfirskattanefndar
þannig að ekki liggur fyrir hvaða leið
verður að lokum farin í skattlagningu á
hlutabréfakaupum starfsmanna.
Skattamál atvinnulífsins
Ekki eru heldur allir ánægðir með
viðhorf skattayfirvalda til valréttar-
samninga. Verslunarráð efndi nýlega til
morgunverðarfundar þar sem kynntar
voru tillögur skattahóps Verslunarráðs
íslands um breytingar á skattalögum. I
skýrslu sem hópurinn stóð að, „Skatta-
mál atvinnulífsins", er fjallað um breyt-
ingar sem hópurinn vill gera á skatta-
reglum m.a. umkaupréttarsamningasem
taka mið af bandarískum skattareglum.
Meginbreytingar frá viðmiðunar-
reglun skattayfirvalda eru tvær, annars
vegar að skattlagningu við innlausn
bréfanna er frestað þangað til að starfs-
maður selur bréfin og hins vegar að ef
starfsmaður á bréfin lengur en í þrjú ár
eftir að hann hefur innleyst þau að þá
beri að skattleggja þau eins og
fjármagnstekjur en elcki sem hlunnindi
eða launatekjur. Ef starfsmaður selur
hins vegar bréfin áður en þessi þrjú ár
eru liðin ber að skoða mismun á
kaupverði og markaðsverði á inn-
lausnardegi sem tekjuskattsstofn.
Vilnun
Það er athyglivert að skoða afstöðu
skattayfirvalda til valréttarsamninga
með hliðsjón af vilnunar- og afleiðu-
samningum. Það er hægt að ganga inn
í fyrirtæki sem sérhæfir sig í verðbréfa-
miðlun og gera samning sem hljóðar
upp á möguleika á að kaupa hlutabréf í
ákveðnu fyrirtæki á ákveðnum tíma í
framtíðinni á því daggengi sem er þegar
samningur er gerður. Ef svo vill til að
samningsaðili er starfsmaður fyrirtækis-
ins sem hann vill veðja á þá mun hann
þurfa að greiða tekjuskatt af mis-
muninum á markaðsverði og samnings-
verði, þ.e. ef hann er jákvæður. Hann
getur þó ekki nýtt kostnaðinn til
frádráttar ef gengi fyrirtækis lækkar á
sama tímabili. Ef um annað fyrirtæki er
að ræða greiðir hann fjármagnstekju-
skatt.
Þetta þýðir að það væri sennilega
skynsamlegra fyrir starfsmann hjá
ákveðnu fyrirtæki A sem er í samkeppni
viðfyrirtæki B aðveðjafrekaráfyrirtæki
B en fyrirtæki A. Avinningur af samningi
þeim sem hann gerir um samkeppnis-
fyrirtækið fellur undir fjármagns-
tekjuskatt en ávinningur af samningi
um það fyrirtæki sem hann vinnur sjálfur
hj á fellur undir tekj uskatt. í fyrra til vikinu
verður milljón að níuhundruð þúsund
krónum en í því seinna að sexhundruð
þúsund krónum. Það er því tiltölulega
auðvelt að sjá það fyrir að starfsmaður
gæti haft meira út úr því að veðja á
samkeppnisaðilann og reyna svo að
flækjast sem mest fyrir sínum eigin
vinnuveitenda í von um að það þýði að
samkeppnisstaða og hlutabréfagengi
samkeppnisfyrirtækis vaxi. Það gæti
verið betri leið til aukinna auðæfa en að
hafa kauprétt á hlutabréf í því fyrirtæki
sem hann vinnur hjá. Svona er nú
hvatningarmáttur skattkerfisins stund-
um markviss og öflugur.
Aðrir sálmar
Viðskiptaumhverfið á íslandi hefur
batnað mikið gagnvart þeim sem
hefja vilja fyrirtækjarekstur á þessum
áratug. Nú er svo komið að ýsamanburði
við aðrar þjóðir þá stendur ísland rnjög
vel að vígi. í könnun World Economic
Forum fær Island 5,7 af 7 mögulegum í
einkunn hvað þetta varðar og fylgir fast
á eftir Bandaríkjunum og Nýja-Sjálandi
og fær hærri einkunn en hin Norður-
löndin. Þetta ætti að ýta á að frumk vöðlar
stofni ný fyrirtæki hér á landi og auðgi
þannig viðskiptaflóruna.
Sérstæð sakamál
Þjóðfélagsumræðan snýst þessa
dagana urn misferli af ýmsu tagi. Einn
daginn var stöðugt í fréttum útvarps-
stöðva að 44 ára gamall kaupsýslu-
maður hefði verið hnepptur í gæsluvarð-
hald. Svo vill til að höfundur sálmsins
passar við þessa lýsingu og reyndi hann
eftir fremsta megni að vera sýnilegur á
götum bæjarins þennan dag þangað til
nafn hins fangelsaða var birt. Það er
sérstætt að nú er misferli af þessu tagi
í fyrsta sinn opinberlega tengt fyrirtæki
sem margir hafa keypt vörur af daglega.
Fyrirtækjastofnanir og -niðurlagn-
ingar þeirra Helga Hjörvars og Hrannars
B. Arnarssonar vöktu athygli fyrir
síðustu borgarstjórnarkosningar.
Hrannar var tekinn til rannsóknar
skattrannsóknarstjóra og var loks sekt-
aður af yfirskattanefnd. Hann skýrir
málið í Morgunblaðinu með þessum
hætti: „Eg var auðvitað að berjast við að
forða fyrirtækinu frá gjaldþroti og
viðskiptavinum þess frá miklu fjár-
hagslegu tjóni og það má segja, að það,
að hafa ekki á sama tíma ákveðið að
eyða verulegum fjármunum í að færa
bókhald, skila skattskýrslum og standa
rétt að þeim atriðum öllum, sé að koma
í hausinn á mér núna ...“. Nú vita kaup-
sýslumenn semsagt að ein leið til þess
að forða viðskiptavinum fyrirtækja frá
fjárhagslegu tjóni er að hætta að „eyða“
verulegum fjármunum í bókhald.
Viðskiptavinir Þjóðlífs kynntust þess-
um vinnubrögðum. Þar kom fyrirtæki
þeirra Hrannars og Helga mjög við sögu
og sparaði sér mikla peninga með því að
færa ekki til bókar hverjir hefðu greitt
áskriftargjöld. Hvort konan á Akureyri
sem var látin greiða háa sekt vegna
þessa sparnaðarúrræðis samþykkir að
fyrirtækið hafi forðað henni frá fjár-
hagslegu tjóni er annað mál. Lands-
byggðarfólk skilur ekki jafnvel þær
fórnir sem þeir félagar færðu og við hér
á mölinni sem veljum þá til forystu.
Sérstæðast er kjarnorkuvopnamálið
þar sem sönnun fyrir kjarnavopnum á
Islandi er skjal þar sem nöfn eru máð út
og íslands ekki getið í sýnilegum texta.
Afsönnunin er hins vegar að Valur
Ingimundarson sagnfræðingur hefur
ekki fundið skjöl um hið gagnstæða.
v____________________________________.
f'Ritstjórn: Eyþór ívar Jónsson ritstjóri og^
ábyrgðarmaður, Benedikt Jóhannesson.
Útgefandi: Talnakönnun hf., Borgartúni 23,
105 Reykjavík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Netfang:visbending@talnakonnun.is.
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Há-
skólans.
Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án
leyfis útgefanda.
4