Vísbending - 05.11.1999, Síða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
5. nóvember 1999
44. tölublað
17. árgangur
Smáfyrirtæki í sókn
Nýlega gaf Aflvaki út skýrslu um
rekstrarumhverfi smáfyrirtækja
á íslandi. Skýrslan er ágætt
innlegg í umræðuna um frumkvöðla og
smáfyrirtæki á Islandi.
/
Arangur og vöxtur
Af þeim 585 fyrirtækjum sem svöruðu
könnuninni skiluðu að jafnaði
67,4% þeirra hagnaði á árunum 1995 til
1997. Eftir atvinnugreinum skiluðu flest
fyrirtæki í öðrum iðnaði en byggingar-
iðnaði hagnaði en fæst í fiskveiðum og
fiskvinnslu, þó 58,4% að jafnaði. Flest
skiluðu fyrirtækin hagnaði 1997 eða
68,9% þeirra. Ætla má að árangur þeirra
hafi verið svipaður eða betri á árinu
1998 og það sem af er 1999 með hliðsjón
af árangri fy rirtækj a á hlutabréfamarkaði.
Hlutfallsleg fjölgun þeirra fyrirtækja sem
eru með 100 milljón króna veltu eða meira
vartæp 13%frá 1995 til 1996 og 8,4% frá
1996 til 1997 (sjámynd 1). Þaðsýnirað
ákveðinn hluti smáfyrirtækja verður að
stórfyrirtækjum með tíð og tíma. í því
sambandi má benda á rannsóknir sem
bandaríski hagfræðingurinn David L.
Birch hefur gert en þar kemur fram að
það eru ört vaxandi smáfyrirtæki sem
halda uppi atvinnusköpun í Banda-
ríkjunum en ekki stórfyrirtæki.
Hinn hefðbundni „sannleikur“ hefur
oft verið að það sé fjármagnsskortur
sem hindrar vöxt fyrirtækja meira en
nokkuð annað. í þessu samhengi er mjög
athyglivert að yfirgnæfandi meirihluti
þátttakenda (76,4%) segir að fjármagn
hafi ekki hamlað starfsemi fyrirtækisins
á einhvern hátt á undangengnum 12
mánuðum.
Um 63% þátttakenda vilja stækka
fyrirtæki sitt og 55,2% telja það mögu-
legt á næstu 12 mánuðum. Þó er ekki
áhugi fyrir að fá utanaðkomandi fjár-
magn inn í fyrirtækið (84,1 %) eða setja
fyrirtækið á sérstakan hlutabréfamarkað
fyrir smáfyrirtæki (71,3%). Hugmyndin
er þá að fjármagna vöxt fyrirtækis með
lántökum eða með innri vexti. Það er í
sjálfu sér ekkert óeðlilegt því að í könnun
sem gerð var á meðal 500 framsæknustu
fyrirtækja Evrópu, þaðer þeirra sem vaxa
Mynd 1. Hlutfall fyrirtœkja í könnun Aflvaka, flokkað
eftir veltu frá 1995 til 1997
5,1-10
10,1-25
25,1-50 50,1-100 >100,1 milljónir
hvað hraðast, kemur fram að 62% þeirra
fjármagna vöxt sinn með hagnaði og
27% með bankalánum en áhættufjár-
magn var einungis nefnt í 13% tilvika.
Ráðgjafar
Nokkuð merkilegt er að skoða niður-
stöður könnunarinnar um þekk-
ingu fyrirtækjanna sem tóku þátt í henni
og viðhorf til stoðstofnana og ráðgjafa.
Rúntlega 60% þeirra telja að þau þurl'i
ekki ráðgjöf, sem er í sjálfu sér ekkert
óeðlilegt miðað við þann uppgangstíma
sem rannsóknin er gerð á. Því hefur verið
haldið fram að lítil fyrirtæki leiti frekar
aðstoðar ráðgjafa þegar illa árar eða
þegar miklir óvissutímar eru en eðli
málsins samkvæmt kalla vaxtarverkir
Mynd 2. Hlutfall þeirra (%) sem
þekktu stofnanir lítið eða ekkert
fyrirtækja á
utanaðkom-
andi aðstoð.
Það virðist þó
stundum sem
stjórnendur
ljölskyldufyrir-
tækja og
frumkvöðlar
sem náð hafa
talsverðum
árangri séu
ekki alltaf til-
búnir til að
losa tökin á
stýrinu og
þeir hunsa þar með ráðleggingar annarra
og vilja stýra fyrirtækinu eins og þeir
hafa alltaf gert. Sá akstur er þó líklegri en
ekki til þess að enda úl í móa þegar
markaðsaðstæður breytast. Oft er það
tilhneiging þeirra til að halda sama
vasabókhaldið og þeir gerðu þegar
fyrirtækið var að slíta barnsskónum sem
verður til þess að þeim verður fóta-
skortur á uppvaxtarárunum.
1 könnuninni er einnig spurt um
stuðningsumhverfi fyrirtækja, urn
stofnanir sem í flestum til vikum er haldið
úti af hinu opinbera. Einungis 4,5%
forsvarsmanna þekktu vel hvaða
þjónusta er í boði hjá hinum ýmsu
stofnunum atvinnulífsins og er það
líklega orðum aukið, ef eitthvað er, því
að tilhneiging flestra er að gera meira úr
þekkingu sinni en minna. Urn áttatíu
prósent hafa ekki nýtt sér þjónustu
þessara stofnana og telja upplýsingar
um stuðningsverkefni ekki aðgengi-
legar (sjá einnig mynd 2). Telja skýrslu-
höfundar að það gefi „tilefni til að þessar
stofnanir endurskoði hugmyndir sínar
um smáfyrirtækjarekstur og bæti tengsl
sín við þá sem þeir eiga að vinna fyrir og
veita stuðning.“
Það er spurning hvort að þessi niður-
staða gel'i ekki líka tilefni til að leggja
þessar stofnanir að miklu eða einhverju
leyti niður. Það gleymist nefnilega
stundum að það er ekki nauðsynlegt að
koma færandi hendi úr ríkisjötunni til
þess að fyrirtæki geti gengið. Það sem
(Framhald á síðu 4)
1
Aflvaki gaf nýlega út
skýrslu um rekstrar-
umhverfi smáfyrirtækja
sem er athygliverð.
2
Alþjóðaviðskipti eru sá
vaxtarbroddur sem getur
leitt þjóðir inn í nýja öld
með von um betri tíð.
3
Björn G. Olafsson stjórn-
málahagfræðingur fjallar
um myntráð og kosti þess
og galla. Hann bendir á að
4
myntráð og lenging krón-
unnar við evruna geti að
mörgu leyti styrkt stöðu
hennar.