Frjáls verslun - 01.04.1942, Blaðsíða 25

Stöðin á Asknesi
verksmiðju og komst framleiðslan stundum upp
í 200 þús. pund á dag.
Eins og nærri má geta veittu hvalveiðarnar
mörgum atvinnu og munu töluvert á annað
hundrað manns hafa verið þar við landvinnu yf-
ir sumarið auk þeirra, sem voru á skipunum.
II
Hvalur á skurðpalli
Þegar halla tók undan fæti um veiðina flutti
Ellefsen megnið af rekstri sínum til Saldanha
Bay í Suður-Afríku. Hvalveiðastöðin á Asknesi
grotnaði brátt niður með öllu og seinast stóðu
ekki eftir nema hinir miklu reykháfar bræðslu-
húsanna.
Blaðið „Spegillinn" birti skopmynd af því
1931 er eigandi Askness féklt varðskipið Ægi til
að tortíma reykháfunum. Og hurfu þar með síð-
ustu leifar þess milda atvinnurekstrar.
FRJÁLS VERZLUN
Þegar Ellefsen flutti stöðina til Saldanha Bay
í Suður-Afríku, fylgdu honum nokkrir Islending-
ar og var þeirra á meðal Kristinn Kristjánsson
bifreiðastjóri í Reykjavík. Hann var með Ellef-
sen syðra í tvö ár og hefir hann látið blaðinu i
té frásögn þá, sem hér fer á eftir:
Guðmundur heitinn Ólsen var umboðsmaður
Ellefsens og auglýsti eftir mönnum til vinnu í
hvalveiðistöðinni í Saldanha Bay. Það var í árs-
byrjun 1911. Misjafnlega gekk með að fá menn,
því upplýsingar um staðinn og annað voru af
skornum skammti.
Guðmundur Hannesson læknir ritaði grein 1
„ísafold" um loftslagið syðra og taldi það illt og
óvarlegt af íslendingum að fara þangað. Við,
sem fórum, vissum ekkert hvar staðurinn var á
Afríkuströnd fyrr en við komum þangað, en
Saldanha Bay er ca. 60 mílur fyrir norðan Kap.
Við lögðum af stað með Sterling 16. marz úr
Eeykjavík og fórum til Leith, en þaðan fórum
við til smábæjar í Skotlandi, en þar lá þá skip
Ellefsens. Var í því skipi allt, sem þurfti til
byggingar hvalveiðistöðvarinnar og sá mann-
afli, sem hann hafði með sér suður eftir.
Þann 5. maí komum við til Saldanha Bay. Alls
vorum við íslendingarnir 10 að tölu og einn kom
síðar, en það var hvalaskyttan Ebenezer Eben-
ezersson. Ferðin gekk vel, nema hvað einn mað-
ur dó á leiðinni og þegar skipið sigldi inn í
Saldanha Bay hafði það fána í hálfa stöng. Ellef-
sen var þar syðra og brá honum mjög er hann
sá skipið koma að landi með sorgarfána. Maður-
inn sem dó var 2. stýrimaður. Þoldi hann ekki
hitann og andaðist er við vorum komnir rétt
suður undir miðjarðarbaug.
Við vorum í lest og voru þar Norðmenn, Svíar
og íslendingar saman og fór þokkalega vel á
með mönnum.
Staður sá, sem Ellefsen hafði fengið undir
stöðina, var fremst á óbyggðu nesi og var nú
hafist handa um að afferma skipið og hefja
byggingar. Fyrst reistum við skúra og tjöld
okkur til skjóls. Smátt og smátt risu svo húsin
upp, kjötsuðuhús, spiksuðuhús og gúanóverk-
smiðja. Einnig var byggt íveruhús fyrir Ellefsen
og annað fyrir starfsfólkið og svo stór hval-
skurðarbryggja. Þegar grafið var fyrir húsun-
um komu upp ósköpin öll af mannabeinum og
héldum við fyrst að það stafaði frá Búastríð-
inu, sem var þá nýafstaðið en svo var ekki, held-
ur höfðu verið heygðir þarna menn, sem féllu í
bardaga milli fiskimanna og innfæddfa alllöngu
áður.
★
Þegar við fórum að átta okkur á staðnum kom
ýmislegt í ljós, sem var misjafnlega fýsilegt.
25