Frjáls verslun - 01.06.1942, Blaðsíða 41

og jafnskjótt og stríðinu lauk lagðist framleiðsla
þess niður. En cfnafræðingarnir létu sér þetta
ckki lynda og héldu áfram rannsóknum sínum.
Svo var það 1929 að firmað E. I. Du Pont de
Nemours’ Co. í Wilmingdon í Bandaríkjunum, sem
er aðalfirmað í ameríska efnagerða-hringnum
(kemitrust) keypti fyrir 10 milj. dollara, lilutabréf
í General Motors og eignaðist þar með fjórðung
hlutabréfanna í langstærsta bílafirma veraldarinnar.
Pérre du Pont varð formaður General Motors og
sumtímis tók firma du Ponts við meirihluta hluta-
bréfa og stjórn á United Rubber Co., sem var mesta
gúmmíframleiðslufirma i Ameríku.
Iivers vegna?
Skýring á þessu fékkst ekki fyrr en fimm árum
síðar. í árslok 1934 tilkynnti Carroters forstjóri til-
raunastofu du Pont að tckist hefði að framleiða
gerfigúmmí sem væri ólíka endingargott og gúmmí
og væri þetta efni unnið úr kalki og kolum. þaö
fylgdi með að efni þetta væri dýrara en gúnnní.
Ekki var sterkara að orði kveðið en að efni þetta
jafnaðist hérumbil á við gúmmí.
þessi fregn vakti mikla athvggli og lijólbarðai'
úr cfni þessu frá du Pont þóttu reynast vel.
Buna — undraefnið.
En vísindamenn þýzkir, scm árum saman, eða allt
síðan gúmmínóyðin var í þýzkalandi 1914—18,
liöfðu gert tilraunir sínar, voru ekki ánægðir með
þetta orð hérumbil. Efnafræðingar I. G. Farbcn-
industrie höfðu tekið upp nýja stefnu. þeir í'eyndu
ekki lengur að líkja í blindni eftir náttúrunni og
])úa til gúnnní, líkt og gullgerðarmenn fyrri tíma,
sem reyridu að búa til gull. heir vildu skapa efni,
sem hcfði allla kosti gúmmís cn væri helst enn
fullkomnara. „Gerfisilki" er sjálfstætt efni en ekk-
ert gerficfni, þótt það sé nefnt svo og cins vildu
cfnafræðingarnir aö yrði með gerfigúmmíið.
þeim tókst þetta líka. þeim tókst að búa lil
þrennskonar kvoðu, líka gúmmíkvoðu og eftir að
þcssaii kvoðu hafði verið breytt í gerfigúmmi fékkst.
efni, sem var endingarbetra cn gúmmí og þoldi
betur áhrif liita og kulda. þýzka herstjórnin þraut-
pi'ófaði efni þctta með leynd og komst að raun um,
að hjólbarðar úr því vreru nær helmingi sterkari
en úr gúmmí og um 40 sinnum sterkari en lijól-
barðar úr því gerfiefni, sem fyrst var notað. í fyrstu
reyndist liið nýja efni, Buna, mjög miklu dýrara
en venjulcgt gúmmí cn gengið var út fró að við
aukna lcikni í framlenðslunni væri hægt að lækka
verðið mjög mikið, enda verður og að taka tillit,
til þess, að endingin er tvöföld á við gúmmíið.
Buna var fyrst sýnt á bifreiðasýningu i Berlin i
febrúar 1936. Gúmmíauðmennirnir í Mincing Lane i
London, sem réðu yfir urn hclmingi alls gúmmís
í veröldinni urðu órólegir. þcssir menn voru einnig
hræddir þegar frcgnin bai'st frá du Pont 'um
ameríska gerfiefnið, en út yfir tók, þegar frœgasta
efnagerðafirma heimsins, 1. G. Farben tilkynnti há-
tíðlega að tekist hefði að búa til efni, sem væri
lielmingi endingarbetra en gúmmí.
Frá sýningunni þegar Buna var fyrst sýnt.
Fimmtudagur i Singapore.
Á hverjum íimmtudegi safnast gúmmíkaupendur .
saman i litlu húsi i Change. Alley í Singapore. í
söluskála liggja til sýnis prufur af gerfigúmmí og
er lioðið upp samkvremt þeim sýnishornum, þannig að
slegið er hæstbjóðanda, svo sem á venjuleguip upp-
boðum. Menn frá öllum löndum söfnuðust saman á
þennan stað til kaupa, menn frá þýzkalandi, Frakk-
landi, Ameríku. Jafnvel Than Kha Kee einn hinn
ríkasti maður i Singapore kom þar olt. ];essi maður
á 40 þús. liektara af gúmmíekrum og vinna á þeim
4000 manns. En þann fimmtudag, sem fregnin um
fund Buna barst var dauft um kaupin á þessum
stað. Verðið féll. Menn óttuðust að du Pont og I. G.
Farben mundu skiftast ó einkaleyfum og hefja sam-
vinnu um framleiðslu og menn höfðu í huga að I.
G. Farben stendur i nánu sambandi við Standard
Oil, en það félag er nátengt efnagcrðarfirmum í
Ameríku og Englandi.
þjóðverjar, hófu þegar framleiðslu á Buna í stór-
um stíl. En styrjöldin liefir bundið cnda á alla
eðlilega þróun. i stað þcss að Buna hefði getað
orðið alþjóðleg verzlunarvara er þetta efni nú not-
að undir þýzka stríðsvagna, sem nú velta um
mörg lönd. Ef til vill á Buna sinn þátt í hraða
hinna þýzku herja.
Ný viðhorf.
En það er fleira, scm hefir brcyst. Tlian Kha Kee
er nú ekki lengur auðugasti ekrueigandi í Sipga-
pore. Japanir hafa tekiö allt sem liann átti, cða
allt sem ekki var brunnið og eyðilagt eftir bardag-
ana á Malakkaskaga. Blómlegustu gúmmíekrur
hcimsins, sem cru á Java og Sumatra eru nú i
liöndum .Tapana og hafa þeir þá meira en 90% af
allri gúmmíframleiðslu heims í sínum hönduum.
Englendingar og Bandaríkjamenn standa því i svi)i-
uðum sporum og þjóðverjar. þegar byrgðir þeirra
cru þrotnar er ekki um annað að gera en að nota
gerfigúmmí. Bandamenn safna nú öllum ónýtum
lilutum úr gúmmi, sem þeir finna og bræða þó upp.
Gúmmiið er stórveldi og án þess getur ekkcrt stór-
veldi staðist.
FRJÁLS VERZLUN
41