Frjáls verslun - 01.04.1951, Blaðsíða 4

HALLGRÍMUR BENEDIKTSSON, stórkaupm.:
»Sundurlyndið hefur
Hér jer á eftir rœSa sú, er Hall-
grímur Benediktsson, stórkaupmaS-
ur flutti í 60 ára afmœlishófi Verzl-
unarmannafélags Reykjavíkur afi
Hótel Borg 27. jan. s.l.
I
Það er ekki venja að halda hinum alvarlegri hlið-
um lífsins að sextugu afmælisbarni. Ekki er heldur
alltaf siður á slíkum tímamótum að uppörfa aldrað
afmælisbarn til starfs, dáða og afreka fyrir sjálft sig
og |)jóð sína. Það er gert ráð fyrir því, að livað úr
hverju hafi afmælisbarnið lokið meginstarfi sínu að
ýmsu leyti og jafnvel unnið til verðugrar hvíldar.
Verzlunarmannafélag Reykjavkur hefur unnið mik-
ið og gott starf, en það hefur vissulega ekki lokið
starfi sínu. íslenzk verzlunarstétl á mörg óleyst verk-
efni, bæði innan véhanda þessa félags og annars
staðar.
Sá rótgróni misskilningur hefur að vísu löngum
verið við lýði, að verzlun og viðskipti geti ekki tek-
izt, einstaklinga og þjóða á milli, nema annar aðil-
inn, sem að viðskiptunum stendur, beri skarðan hlut
frá borði. Mönnum er ekki Ijóst, að þvert á móti er
það einmitt skilyrði þess, að verzlun og viðskipti kom-
izt á, að báSir, ekki annarhvor, heldur báðir aðilar
sjái sér hag í því.
Ennfremur er það staðreynd, sem sagan sannar, að
verzlunin jafnar gæðum þjóða og einstaklinga á milli.
Það er verzlunin ásamt tækniþróuninni, sem gerir
hagkvæma verkaskiptingu meðal manna og þjóða
mögulega, með þeim árangri, að einstaklingar og
þjóðir geta eða ættu að geta beilt sér að því starfi.
sem þeim hentar bezt og eru lagnaztir við. Fram-
leiðsluaukningin, sem af slíkri verkaskij)tingu hefur
leitt, hefur gert jafnvel hinum efnaminni tiltækileg
ýmis lífsþægindi, sem konungar nutu ekki einu sinni
áður fyrr.
En þessu göfuga hlutverki sínu sinnir verzlunarstétt-
in ekki, nema hún njóti frjálsræði, verzlun eé frjáls.
Þegar Verzlunarmannafélag Revkjavíkur var stofn-
aldrei verið
til styrktar«
að fyrir 60 árum, var verzlunin frjáls. Annars hefði
íslenzk verzlunarstétt ef til vill tæpast orðið til, —
og á annan veg farið um sjálfstæðisbaráttu þjóðarinn-
ar, en það er önnur saga. íslenzk verzlunarstétt á því
frelsinu tilveru sína að þakka. En samt sem áður er
það ekki vegna sjálfrar sín og stéttarlegra hagsmuna.
að íslenzkir verzlunarmenn krefjast verzlunarfrelsis
nú, |)egar hvorki þeir né þjóðin hafa fengið að njóta
þess í 20 ár.
Undir frjálsum verzlunarháttum, þegar fleiri aðil-
ar bjóða fram, getur almenningur valið og hafnað og
notið beztu kjara. Þá fyrst hlýtur einnig verzlunar-
maðurinn í raun og sannleika þá umbun erfiðis síns
og fyrirhafnar, þá fullnægingu starfsins, sem er meira
virði en fjárhagslegur ávinningur. Það er tilfinningin
og vissan um það að hafa samkvæmt frjálsu vali neyt-
andans fullnægt þörfum hans.
Það er því ekki að undra, að Verzlunarmannafélag-
ið hefur nú svohljóðandi ákvæði í lögum: „Tilgang-
ur félagsins er að beita sér fyrir því, að frjáls verzlun
og viðskipti, rekin á heilbrigðum grundvelli, með al-
þjóðarheill fyrir augum, fái að þróast í landinu.“
Ekki er langt síðan, að skopast var jafnvel að á-
kvæði sem þessu, svo að ég tali nú ekki um heiti
hlaðs félagsins: Frjáls verzlun. Það var sagt sem svo,
að frjáls verzlun væri ekki til og mundi aldrei verða
aftur til, hún væri liðin undir lok, tilheyrði gamla
tímanum. Hin „vísindalega úrlausn11 allra mála,
skij)ulagningin, ætti að vera öllu ráðandi. Fór svo
fram um hríð, en hin vísindalega úrlausn leysti ekki
vandann. Menn fóru aftur að verða þeirrar skoðun-
ar, að frjáls samskipli manna mundu bezt viðhalda
jafnvæginu í þjóðarbúskapnum. Andstæðingar frjálsr-
ar verzlunar hófu nú Iofsöng um hana, og Verzlun-
armannafélag Reykjavíkur virðist í bili, að minnsla
kosti, vera í friði með lagaákvæði sitt og heili blaðs-
ins. Frjáls verzlun er allt í einu orðin baráttumál
allra. Þessa viðurkenningu á stefnumálum verzlunar-
44
fujáls vehzlun