Frjáls verslun - 01.04.1951, Blaðsíða 27

Hið „frjálsa vinnulið“ í Sovétríkjunum
Beddel Smith hershöfð'ingi, fyrrum herráðs-
foringi Eisenhowers í Evrópu, var sendiherra
Bandaríkjanna í Moskvu 1946—49. Hann hef-
ur skrifað hók um veru sína og starf þar og
ástandið í Sovétrikjunum.
1 einum kafla bókarinnar lýsir liann nokkuð
öryggisleysi borgaranna og nauðungavinnu í
Sovétríkjunum. Verður liér á eltir dreginn fram
í lauslegri þýðingu sá hluli kaflans, sem fjallar
um hið „frjálsa“ vinnulið í Sovétríkjunum.
Beddel Smith telur, að í nauðungarvinnubúð-
um í Sovétríkjunum séu 8% af þjóðinni eða 15
milljónir manna og lýsir því, að það gegni bæði
pólitísku hlutverki og fjárhagslegu, að fjarlægja
andstæðingana og fá ódýrt vinnuafl.
Um hið svokallaða „frjálsa vinnulið", segir
Smith m. a. þetta:
Arið 1940 kom Sovétstjórnin á vinnuvaraliði með
sérstakri lagasetningu, sem kvað svo á um, að æsku-
menn skyldu teknir í þjónustu iðnaðar og flutninga.
I þeim tilgangi átti að koma á fót þrenns konar skól-
um, tveggja ára iðnskólum fyrir iðnverkamenn, tveggja
ára skólum fyrir járnbrautaverkamenn og sex mánaða
skólum fyrir hálfiðnlærða menn, sem gengu í þjónustu
fjöldaframleiðslunnar.
Samkvæmt lögunum frá 1940 átti árlega að taka í
slíka vinnu 800 þús. til milljón ]iilta á aldrinum 14—
15 ára í járnbrauta- og iðnskóla, en 16—17 ára í
fjöldaframleiðsluna.
Þeir, sem leknir eru, eru undanþegnir herþjónustu
meðan á námstímanum stendur og síðan í fjögur ár,
en þá eru þeir líka neyddir til þess að vinna hvar sem
þeim er sagt. Uppihald er á ríkisins kostnað meðan á
námstímanum stendur, en venjuleg verkamannalaun
eru greidd síðar.
I júnímánuði 1947 var þessum lögum breytt og leyft
að taka 14 til 17 ára pilta og 15—16 ára stúlkur í
iðnskólana. Sérstakl ákvæði heimilar að taka aðeins
pilta allt að 19 árum til námu- og olíuvinnslu. en ekk-
ert er talað um skólagöngu í því sambandi.
14—15 ára drengur eða stúlka, sem hefur ekki sýnt
sérstaka hæfileika til bóknáms eða hefur ekki fengið
tækifæri til að ganga menntaveginn, verður að fara í
erfiðisvinnu. Eftir skólagönguna, sem kann aðeins að
vera nafnið tómt, stundum engin og stundum tvö ár,
er viðkomandi neyddur til að vinna í fjögur ár, livar
sem stjórnin setur hann niður.
Og ennfremur er viðkomandi einnig eftir þann tima
samkvamit lögum Sovétríkjanna neyddur til þess að
halda áfram vinnu sinni, þar sem hann er kominn,
nema hann fái leyfi verksmiðjustjóra til burtfarar og
til að vinna annars staðar. Þannig getur hann verið
bundinn við sömu vinnu á sama stað alll sitt líf og
hæfileikar til annarra verka og skapandi starfa fá
aldrei að njóta sín.
[
Þeir drengir, sem ég hef séð úr þessu „frjálsa"
vinnuliði, voru í ein'kennisbúningum hersins og vafa-
laust undir heraga. Seinna verða þeir meðlimir verka-
lýðsfélaga, en verkalýðsfélög í Sovétríkjunum eru ekki
sjálfstæð samtök til að vinna fyrir bættum kjörum
meðlima sinna eins og okkar verkalýðsfélög, heldur
stjórnardeild og umboðsmenn ríkihvaldsins til þess að
gera verkalýðinn að tæki þess.
Verkföll eru bönnuð. Þegar amerískir verkalýðsleið-
togar hafa spurt verkalýðsleiðtoga Sovétríkjanna, M.
Kuznetsov, um viðhorf verkalýðsfélaga Sovétrikjanna
til meðlima sinna og möguleika félaganna til að vinna
fyrir bættum kjörum og gera verkföll, þá hafa amer-
ísku leiðtogarnir hlotið sömu spaugilegu reynsluna og
ég, en orðið engu nær.
í málefnum sem þessum tala Rússarnir og við alls
ekki sama mál og höfum ekkert sameiginlegt mál. Einu
sinni lýsti Stalin samt afstöðu Sovétríkjanna skilmerki-
lega í stuttu máli. Harry Hopkins hel'ur sagt mér, að
í samræðum, sem hann hafi átt við Stalin um af-
greiðslu á vörum frá Bandarikjunum til Sovét-Rúsfé-
lands samkvæmt láns- og leigulögunum, þá hafi Stal-
in kvartað yfir löngum afgreiðslutíma á vissum vöru-
tegundum, en Ho])kins svarað, að afgreiðslu hefði
seiukað vegna verkfalla í Bandaríkjunum. Stalin
hnyklaði brýrnar og S]iurði: „Verkföll, hafið þið ekki
lögreglu?“
fíetra er a'ö gera lítiS vel lieldur en mikið illa.
SOKRATES.
FRJÁLS VLRZLUN
67