Frjáls verslun - 01.06.1951, Blaðsíða 5

OSCAR CLAUSEN:
FKA FYRSTU AkATUGUM FKJAUSRAH VERZL.UNar.
II. GRKIN.
Jakob Sevevin Plum
KAUPMAÐUR í ÓLAFSVÍK
Hann keypti verzlunarslaðinn í Ölafsvik af stjýrn-
inni, þegar einokunarverzlunin ha-tti 1787, með sömu
kjörum og aðrir, en þau voru afar hagkvæm þeim
er keyptu. Allir verzlunarstaðir konungsverzlunarinn-
ar ásamt þeim skipum, er þeim fylgdu, voru sehlir fyrir
aðeins 1/h hluta bókfærðs verðs, með allt að 20 ára
afborgunarskilmálum. Svo styrkti stjórnin kaupend-
urna til verzlunar, með því að lána þeim rekstursfé
vaxtalaust. — J. S. Plum var af góðum ættum í Dan-
mörku; bróðir hans var Fridrik Plum biskup í Odense.
en svo komu tveir bræður þeirra aðrir til Ólafsvíkur
og dóu þar báðir.
Annar þeirra, Christian Plum, var að vetrinum verzl-
unarstjóri í Ólafsvik fyrir bróður sinn, en hann fórst
af slysi. Hinn 7. janúar 1795 var bann á ferð úr Rifi
inn í Ólafsvík ásamt 3 öðrum og var stórrigning og
leysing. Undir Ólafsvíkur-Enni, milli Gvendarbrunna
og Forvaða, féll skriða, og þar rotaðist Chr. Plum.
Líkið var flutt til Ólafsvíkur, en síðan jarðað á Ingj-
aldshóli. Einn samferðamanna Plums var líka nairri
rotaður, fékk 5 sár á höfuð og féll í yfirlið.1 Þegar
nú verzlunarstjórinn var fallinn frá svona skyndilega
og verzlunin orðin forstöðulaus var það ráð tekið að
loka verzlunarhúsunum. Síðast í janúar forsiglaði Jón
sýslumaður Espolín allar hurðir verzlunarhússins, en
áður lánaði hann þeim allra bágstöddustu af vöru-
birgðunum.2 — Þegar svo Jakob Plum kom upp til
Ólafsvíkur um vorið og húsin voru opnuð, var þar
ófagurt um að litast. Þar voru mýs í hundraðatali,
sem höfðu nagað harðfiskinn og étið upp heila tólgar-
skildina, en á gólfinu voru verzlunarbækurnar og
reikningar allt sundurtætt og nagað. —
Þriðji Plums-bróðirinn, er kom til Ólafsvíkur, hét
Daniel og varð verzlunarstjóri eftir Christian bróður
sinn. Daniel verzlaði líka stuttan tíma í Grundarfirði.
t Lbs. 947 8to.
2 Plum: Historien o. s. v. bls. 155.
en lluttist aftur til Ólafsvíkur og varð þar innlyksa,
þegar Jakob hróðir hans seldi verzlunina og fluttist
til Danmerkur. Daniel Plum dó í hálfgerðum vesal-
dómi, í Ólafsvík 9. marz 1832, örsnauður og er þá
til heimilis í Ólafsvíkurkoti.3 Hann var giftur íslenzkri
konu og átti börn, og eru afkomendur þeirra á fram-
anverðu Snæfellsnesi. —
Esjtólín, sem þekkti Jakob Plum persónulega, þegar
hann var sýslumaður í Snæfellsnessýslu, segir að hann
hafi verið góðlyndur heiðursmaður, en eigi heppinn
í kaujtförum.4 Hann hefur samið tva;r bækur, aðra
um verzlun sína, vandræði og hrakföR, en hina um at-
huganir sínar ýmsar hér á landi, einkum undir Jökli.r'
Þó að bækur þessar hafi máske ekki þótt merkilegar
eða mikils virði um það leyti, sem þær komu út, gefa
þær oss samt nú upplýsingar um ýmsa hluti, er ann’
ars væru gjörsamlega gleymdir og glataðir, eins og
t. d. lýsingin á hinni merkilegu fornu kirkju á Ingjalds-
ltóli o. m. fl.
Plum varð fyrir margvislegum óhöppum með ski[>
sín fyrstu órin, sem hann verzlaði; þau ströuduðu og
fengu áföll, svo að hann gat ekki komið afurðunum
af sér, og komst hann vegna þessa þegar í upjrhafi í
fjárhagsörðugleika. Þannig var það, þegar á fyrsta
ári, sumarið 1788; þá missti hann skij) sitt og hafði
svo engan farkost. Hann fór því inn í Grundarfjörð
og ætlaði að' ná samningum við þýzkan verzlunarstjóra,
Ahlmann að nafni, um samlög á sendingu afurða með
skijtum hans um haustið, en Ahlmann tók ekki mála-
leitun Plunts hetur en það, að hann réðist að honum
með óbótaskömmum og lauk fundi þeirra nteð rysking-
uni og áflogutn. — Plum segir, að sá þýzki myndi liafa
gengið að sér dauðum, ef hann ekki hefði tekið það
ráð að verja sig með stólnum, sem hann hafði sezt á,
:i Sbr. Ministerialbók Fróðársóknar 1832.
* Espolin: Árbækur X, 75.
•r’ Historien om min Handel o.s.v. og Rejseiagttagelser o.s.v.
73
FRJÁLS VERZLUIN