Frjáls verslun - 01.08.1951, Side 1

13. ÁRG. 7.-8. HEFTI — 1951.
Það er stefnt í rétta átt. Við erum að smá þokast frá gerfibúskapnum, því efnahags-
ástandi, sem mótaðist af verzlunarhöftum, verðlagsákvœðum, skömmtun, niðurgreiðslum, upp-
bótum, verðtryggingum og hverskonar opinberum aískiptum, sem öll miðuðu að því að
hindra að eðlilegt markaðsverð myndaðist á vörum og þjónustu. Síðasti áfanginn, sem náð
hefur verið á þessari seinförnu leið, er afnám verðlagsákvœða á allflestum neyzluvörum. —
Verzlunarstéttin má vera þess minnug, að þessum árangri hefur fyrst og fremst verið náð fyrir
atbeina Sjálfstœðismanna í rikisstjórninni. — Sjálfri sér getur hún svo einnig þakkað, að hún hef-
ur þrátt fyrir 20 ára gerfibúskap aldrei glatað trúnni á frjálsan markaðsbúskap ,frjálsa vezlun.
En bœði neytendur, iðnframleiðendur og verzlunarstéttin bera enn merki ómjúkra hand-
taka tuttugu ára haftastefnu. Þeim er að sömu leyti eins farið og manni, sem sleppur undan
járntjaldinu og þekkir ekki frelsið. Það tekur tíma að átta síg. Neytendur eru nú alveg
steínhissa á því, að vörur eru seldar mismunandi verði í búðum, glös eða bollar eru e.t.v.
ódýrari inn á Laugavegi en niður í Austurstrœti, eða öfugt. Neytendur, sem áratugum
saman voru vandir á að standa í biðröðum, og fá ákveðinn skammt, eða engan af vörum,
sem allar voru á sama verði, eiga bágt með að skilja að nú eiga þeir valið. Þeir halda
jafnvel að þetta húsbóndavald, sem þeim hefur verið fengið í hendur sé vottur um óheil-
brigða verzlunarhœtti! Þeir athuga ekki að nú hefur þeim sjálfum verið fengið verðlags-
eftirlitið í hendur, nú er það pyngja þeirra og smekkur sem ráða eiga innkaupum verzlan-
anna, því að þeir verzla þar sem þeir fá beztar og ódýrastar vörur.
Iðnaðinum bregður að vonum nokkuð við erlenda samkeppni. Sumt af iðnaðinum fœr
staðizt hana annað ekki, Þetta er lögmál viðskiptanna, og þessu verða þeir að taka af mann-
dómi og laga framleiðslu sína eftir. Ásökun iðnaðarins í garð verzlunarinnar um hlut-
drœgni til handa erlendri framleiðslu er táknrœnt sjúkdómseinkenni þess hugsunarháttar,
sem myndaðist á tímabili gerfibúskaparins. Þeir athuga ekki, að á frjálsum markaði eru völd
kaupmannsins takmörkuð, því að það er neytandinn, sem völdin hefur. Engum kaupmanni
Jíðst að hafa ekki á boðstólum innlenda vöru ef hún er samkeppnisfœr við erlenda að gœð-
um og auk þess mun ódýrari. Sá kaupmaður myndi von bráðar missa öll viðskipti. Ef kaup-
maðurinn hefur hina innlendu framleiðslu ekki á boðstólum eða í sýningargluggum sínum,
er það vegna þess að neytendur spyrja ekki eftir vörunni og taka aðrar vörur fram yfir.
Hafi orðið einhver brögð að þessu er ekki kaupmönnum um að kenna, heldur er það þá
sjálfskaparvíti iðnaðarins.
En einnig kaupmönnum er nokkur hcetta búin, ef þeir skilja ekki sinn vitjunartíma. Þeir
hafa löngum óskað eftir frjálsri verzlun og þeirra er því að gera allt, sem í þeirra valdi
stendur að sýna kosti hennar í framkvcemd. Ef þeir hindra eðlilegt lögmál markaðsins með
samtökum sínum eða láta neytendur ekki njóta hagkvcemra innkaupa sinna, þá bera þeir
öxina að höfði frjálsrar verzlunar og geta sjálfum sér um kennt ef haftastefnan sezt aftur í
öndvegið.
Við skulum vona að skilningur manna á kostum frjálsrar verzlunar fari vaxandi og að allir,
jafnt neytendur, iðnframleiðendur sem kaupmenn, hafi þann félágsþroska til að bera, að þeir
stuðli sameiginlega að því, að lögmál hennar fái notið sín, þjóðarheildinni til hagsbóta.