Frjáls verslun - 01.06.1954, Blaðsíða 14

gædd ríkri réttlætiskennd, eins on flestar frum-
stæð'ar þjóðir. En langvarandi nýlendustjórn
hefur valdið því, að hana skortir sjálfsaga. En
sá, sem ekki getur stjórnað sjálfum sér, á það á
hættu að vera stjórnað af öðrum. Indónesíu-
menn verða því að gera upp við sjálfa sig, hvort
þeir vilja framvegis geta valið forystumenn úr
eigin hópi, eða hvort þeir vilja eiga á hættu að
komast aftur undir erlend áhrif. Hvert svarið
verður, getur naumast orkao tvímælis. En vilji
þeir hins vegar sjálfir velja sér stjórn, verða
þeir að veita slíkri stjórn svo mikil völd, að
hún megni að halda uppi aga og knýja fram
hlýðni við lög og rétt. Þjóðþingið þarf ekki að'
rökræða fyrirfram hverja einstaka stjórnarat-
höfn. Það á aðeins að marka stefnuna og veita
síðan ríkisstjórninni fullt athafnafrelsi innan
þeirra takmarka, sem slík stefna setur. Síðar
má gagnrýna mikilsháttar mistök eða glappa-
skot og jafnvel setja stjórnina frá, ef svo ber
undir. Yfirsjónir og mistök geta alls staðar átt
sér stað, en af þeim er hægt að læra. Ríkis-
stjórn, sem ekki hefur fullt framkvæmdavald, er
óstarfhæf.
Þjóðþing eru ekki skólar í mælskulist, heldur
ábyrgar stofnanir, sem veita mnboð í nafni þjóð-
arinnar. Til þess að ráða bót á ringulreið, ör-
yggisleysi og óhlýðni í landi sínu þarfnast Indó-
nesíumenn starfshæfrar ríkisstjórnar, sem hefur
vilja og þrek og rnátt, til þess að beita ríkisvald-
inu í því skyni að koma í veg fyrir og refsa fyrir
brot á opinberuin reglum og fyrirmælum".
Þessi orð hins vitra og reynda. fjármálamanns
eru ekki torskilin. Þau eru raunar svo einföld,
að þau verka á mann eins og sjálfsagðir hlutir.
En hvað getum við Islendingar svo lært af þess-
um ummælum Dr. Schaehts? Mér verður fyrst
hugsað til þess, sem hann segir um væntanlega
fjárfestingu í Indónesíu. Hann bendir réttilega
á það, að þess sé lítil von, að þjóðir, sem skammt
eru á veg komnar í verklegum efnum, geti af
eigin rammleik byggt upp efnahagskerfi sitt og
tekið nútímatækni í þjónustu sína. I þessu sam-
bandi bendir hann á lönd eins og sjálf Banda-
ríki Norður-Ameríku, Argentínu og föðurland
sitt, Þýzkaland. En hann leggur áherzlu á, að
það sé ekki snma við hvaða kringumstæður hið
erlenda fjármagn komi inn í landið. Skilyrðin
eru þau, að það lúti innlendri lögsögu og njóti
sömu verndar og innlent fjármagn. Það verður
66
að festa rætur í hinum nýja jarðvegi og ávaxt-
ast af honum. Við Islendingar megum í þessu
sambandi minnast nærtæks dæmis. Þegar Is-
landsbanki var stofnaður laust eftir aldamótin
síðustu, fluttist hingað mikið erlent fjármagn
eftir þeirra tíma mælikvarða. Það er flestum
kunnugt til hvers það fjármagn var notað. Það
fór að mestu til þess að byggja upp blómlegasta
atvinnuveg Islands, sjávarútveginn. Fyrir það
var togaraútgerðin og innlend verzlun byggð
upp, og þar með lagður grundvöllurinn að fjár-
hagslegu sjálfstæði þjóðarinnar. I þessu tilfelli
var fyrrnefndum skilyrðum fullnægt, enda festi
hið erlenda fjármagn hér rætur og er nú fyrír
löngu komið í íslenzkar hendur.
Það er löngu vitað, að þjóðin getur ekki til
langframa byggt afkomu sína eingöngu á land-
búnaði og fiskiveiðum, enda er þegar svo kom-
ið, að útflutningur þessara afurða nægir ekki til
þess að fullnægja þeim innflutningi, sem þarf
til þess að halda uppi þeim Jífskjörum, sem þjóð-
in býr nú við. Verzlunarhallinn hefur á undan-
förnum árum numið svo hundruðum milljóna
skiptir og hefur að mestu verið greiddur með
tekjum af vinnu fyrir hernaðarframkvæmdir.
Ollum er ljóst, að ekki er unnt að byggja aí-
komu þjóðarinnar á slíkri starfsemi, þegar til
lengdar sætur. Það er því hollt að gera sér nú
þegar Ijóst, hvernig sakirnar standa og búa í hag-
inn fyrir framtíðina. Við eigum nú þegar að hefj-
ast handa og vinna af alefli að því að notfæra þá
feikilegu orku, sem í fallvötnum landsins býr.
Talið er, að virkjun Þjórsár einnar mundi kosta
milljarði króna. Lítil von er til þess, að við get-
um af eigin rammleik gert slíkt átak. Hins vegar
mælir ekkert gegn því, að erlent fjármagn komi
hér til. Virðist raunar sjálfsagt, að leita fyrir
sér um möguleika á því, að erlendar fjármála-
stofnanir festi fé sitt hér og verji því til þess að
beizla orkuna í fallvötnum landsins. Stóriðja,
bygg'ð á þeirri orku, er ein þess megnug að taka
á móti iolksfjölgun landsins í framtíðinni. Þegar
að því kemur, að erlent fjármagn flytjist inn í
landið, er mikils um vert, að ráðum Dr. Schachts
sé gaumur gefinn.
Hér er ekki rúm til þess að fara frekari orðum
um framanskrúð ummæli Dr. Schachts, enda eru
þau hverjum manrii auðskilin. Þó get ég ekki
látið hjá líða að vekja að lokum sérstaka at-
hygli á ummælum hans um gætni í opinberum
Framh. á hls. 75.
FRJÁLS VERZLUN