Frjáls verslun - 01.04.1959, Síða 45
r~--------------------
ÚR GÖMLUM RITUM
_____________________j
Framtíð Reykjavíkur
og Eyrarbakka
Enirfarimdi kafli er tekinn úr riti eítir Boga Th. Melsted, sagnfrœðing, sem gefið
var út árið lSill og heitir ,,Framliðarmál“. Lýsir kaflinn nokkuð hvernig höfundur
hugsar sér að Rcykjavík og Eyrarbakki muni verða á fimmla tugi tuttugustu aldar.
Eins og svo ofl vill verða um spádóma iýsir ]>etta frekar tímabilinu jiegar ]>að er
skrifað, heldur en tímanum, sem það á að fjalla um. Sjálfsagt mun ýmsum finnast
að litillar bjartsýni gæti í þessum skrilum og margt lial'i orðið stærra í sniðum
en höfundur lætur sig dreyma um (t. d, voru íbúar i Reykjavík 41 þús. í árslok
1!)42). I*ó má lelja víst, að þetta liafi ]>ólt mikil bjartsýnisskrif á sinum tima, því
hin sára fálækt fyrri alda gaf ekki mikla ástæðu lil hugleiðinga uni stórkostlegar
framfarir og efnalcga hagsíeld. Og éinnig verða menn að liafa i liuga, að þetta er skrif-
að áður en hin mikla vélaöld rann upp. Spádómurinn um vöxt Eyrarbakka liefur ]>ó
ekki r.etzt og jiólt hann virðist rökréttui i sjálfu sér, liefur höfnina vantað til að
gera hann að vcruleika. En nú sýnist Þorlákshöfn ætla að taka við hlulverkinu, sem
framtiðarmöguleikar Suðurlundsundirlendisins munu skupa fyrslu góðu höfninni við
suðurströndina.
Það var komið fram á fimmta
tug hinnar tuttngustn aldar, og
margt var orðið breytt á íslandi.
Allir jjrestar, sýslumenn, læknar,
menntuðustu bændur, lærisveinar
úr Möðruvallaskólanum og úr
búnaðarskólunum höfðu tekið sig
síiman um það, að ræsta vel til
liver á sínu heimili og að fá bænd-
ur til þess að feta í sönni spor.
Ferðabækurnar voru líka stein-
hættar að tala um sóðaskapinn á
Islandi, en margar þeirra voru nú
farnar að geta um hýbýlaprýðina
þar í landi.
Reykjavík var orðinn álitlegur
bær með 12 til 15 þúsundum
manna. Gufuskip komu þar frá út-
löndum á hverri viku allt sumarið
og miklu oj)tar um veturinn en
áður Iiafði tíðkazt. En út frá
Reykjavík gengu títt gufuskip á
FRJÁLS VKKZLUN
I)áða bóga kringum landið. Al-
þingishúsið var nú ekki eina hús-
ið, sem mönnum varð starsýnt á,
heldur voru þar nú komnar all-
margar fríðar byggingar; er sjer-
staklega vcrt að nefna hús lands-
skólans og safnanna, bæði hinna
sögulegu og náttúrufræðislegu, er
áttu hús saman. Enginn kvartaði
nú um baðleysi í Reykjavík, því
baðhús voru þar komin nóg. Sjer-
staklega voru þó böð þau mjög
sótt, er stóðu inn með sjónum,
niður frá laugunum. Þar hafði ver-
ið grafin allmikil dæld í flæðarmál-
inu og sjónum hleypt í hana, en
til þess að gjöra hann mátulega
heitann, var lieitt vatn úr laug-
unum leitt eptir pípum í dældina.
Voru böð þessi sótt þegar snemma
á vorum, sumarið allt og fram á
vetur. Þótti útlendum ferðamönn-
um sjerstaklega gott á suinrum að
baða sig þarna.
Hvergi voru þó breytingarnar
meiri að tiltölu en í Árnessýslu.
Eyrarbakki hafði vaxið miklu
skjótar cn nokkur annar kaup-
staður á landinu, því þar var nú
um C000 manna. Kom það skjótt
fram, cr hann liafði fengið kaup-
staðarréttindi, að betra land lá að
honum en nokkrum öðrum kaup-
stað á landinu. Tveir aðalvagn-
vegir höfðu fyrir löngu verið lagð-
ir upp frá Eyrarbakka, en út frá
þeim kvísluðust nú ótal smærri
vagnvegir.
Svo var það dag einn snemma
í júlímánuði, að menn sáu fána
vera hafna upp snemma morguns
á hverju húsi á Eyrarbakka. Það
var hátíðabrigði á öllu og auðsjeð
að eitthvað óvanalegt var um að
vera, enda átti að halda minning-
arhátíö þess, að 50 ár væru liðin
frá því, að Eyrarbakki var gerður
að kaupstað.
Daginn áður liafði fólk streymt
að úr öllum áttum til Eyrarbakka,
en þegar í býti þennan dag mátti
sjá hvern vagninn lilaðinn fólki
koma á fætur öðrum niður Flóann
og lil kaupstaðarins. Þótti nú
bændum mun hægra að sitja á
vagni með konuna á aðra hlið og
börnin á móti sjer, og láta 2 hesta
renna fyrir með allt saman, cn að
fá sjálfum sér, konunni og hverj-
um krakka sinn hestinn hverju,
eins og áður var siður. Hver bóndi
átti því nú orðið vagn, cnda var
nú nóg komið af vagna- og ak-
neytasmiðum í landinu sjálfu, svo
ekki var neinn sjerstakur erfið-
leiki á að fá sjer vagn. Mátti sjá
að mörgum ökuþór þótti nú eigi
síður gaman að því, að láta hest-
ana renna fallega fyrir vögnunum,
en mönnum þótti áður gaman að
því, að láta þá fara fallega undir
sjálfum sjer.
45
L