Frjáls verslun - 01.04.1959, Síða 46

Að eins einstaka maður sást
teygja jóana. Það voru synir höfð-
ingja eða ríkra bænda, því öðr-
um þótti ni'i of dýrt að halda hesta
eingöngu til reiðar. Ætluðu þessir
menn að halda kappreið einn liá-
tíðardaginn; stóð það í sambandi
við sýningu þá, sem halda átti þar
á Bakkanum.
Þegar lcið að dagmálum, tók
mannfjöldi mikill að þyrpast sam-
an við höfnina, enda færðust bæði
gufuskip þau, sein von var á frá
Reykjavík, nær og nær. Þegar þau
lögðu ofurhægt inn á höfn Eyrar-
bakka, laust upp miklu fagnaðar-
ópi, bæði á landi og út á skipun-
um.
Gufuskip, enda þótt þau væru
ekki stór, inn á höfnina á Eyrar-
bakka!
Um eitthvað 10 undanfarin ár
hafði verið unnið að því að byggja
góða höfn á Eyrarbakka. Með því
að sprengja skcr og klappir hafði
bæði innsiglingin og höfnin sjálf
vcrið stækkuð og dýpkuð, og svo
hafði steinveggur mikill verið hlað-
inn fyrir utan höfnina á sjálfum
skergarðinum. Enn fremur höfðu
hafnarveggir verið byggðir land-
megin eða kaupstaðar megin við
höfnina, svo að skipin gætu
lagzt upj) við sjálfa liafnar-
veggina, cins og títt er í útlönd-
um — og cins og greinin sæla í
Samkundutíðindum hafði talað
um á 19. öldinni. — Þetta höfðu
menn gert fyrir hafnarsjóðinn,
gjafasjóð Þorleifs Kolbeinssonar,
og með styrk úr landssjóði. Enn
fremur höfðu verið almenn sam-
skot til þess þar í kaupstaðnum
og í Árnessýslu, Rangárvallasýslu
og Vestur-Skaptafellssýslu; höfðu
kaupmennirnir á Eyrarbakka gefið
drjúgum til þessa fyrirtaakis. Að
lokum hafði þó Eyrarbakkakaup-
staður tekið lán svo sem þurfti, til
þess að fullgjöra höfnina, því allir
voru á einu máli, livílík framför
þetta væri fyrir kaupstaðinn.
Höfðu menn nú keppzt við að
ljúka þessu starfi, áður en 50 ára
hátíð kaupstaðarins yrði haldin.
Á fyrra skipinu, sem lagði inn á
höfnina, stóð landshöfðingi og
ýmsir höfðingjar með honum úr
Reykjavík og þar á meðal nokkrir
af kennurum landsskólans uppi á
skipstjórnarbrúnni. Hann var
kominn til þess að vígja höfnina;
átti hátíðin að byrja með þeirri
athöfn.
Þennan dag voru haldnar marg-
ar ræður á Eyrarbakka, og þar
var minnzt margra manna, sem
heima höfðu átt á Eyrarbakka.
Þar var minnzt Þorleifs Kolbeins-
sonar, Guðmundar Thorgrímssens,
Einars Jónssonar, Guðmundar Is-
leifssonar o. fl. Einkum var þó
mikið minnzt á Þorleif gamla, því
að aðalræðumaðurinn dró dæmi af
æfi hans. Þegar hann lýsti ástæð-
um og hag manna á Eyrarbakka,
er þar hafði vcrið ein verzlun, lýsti
hann meðal annars, hvernig Þor-
leifur hafði aflað sér auðs fjár. En
hann tók líka fram, að þessi mað-
ur hefði ekki horft í, þótt hann
væri margra barna faðir, að verja
allmiklu af fje sínu til framfara
fyrir Stokkseyrarhrepp og Eyrar-
bakka, og hann sýndi fram á það,
hversu maður þessi hefði sjeð
skarplega fram í tímann, þrátt fyr-
ir það, þótt liann hefði enga
menntun hlotið aðra cn þá, er
hann hafði aflað sjer sjálfur. Ilvað
hefði ekki getað orðið úr gáfum
hans, ef eins hægt hefði verið að
afla sjer menntunar á æskuárum
lians sem nú, ef þá hefðu verið til
skólar, ef gáfum hans hefði verið
hjúkrað, er hann sem umkomulaus
drengur gerði sjer langa ferð til
þess að biðja einn hinn menntað-
asta mann á landinu að kenna
sjer, en hann ljet liann synjandi
frá sjer fara?
Æfi Þorleifs hefði þá orðið önn-
ur, cn líklega hefði Eyrarbakki
ekki notið hans.
Á einu augnabliki var nú gerður
meiri rómur að minningu Þorleifs
gamla, en gert liafði verið að hon-
um sjálfum í lifanda lífi, öll þau 80
ár eða meir, sem hann lifði.
En jeg skal ekki rita langt um
þessa hátíð, því blöðin á Eyrar-
bakka, bæði Árnesingur og Aust-
anvjeri og enda fleiri, munu gera
það greinilega, og frjettaþræðir
munu bera tíðindin frá henni út
um landið og til annarra landa.
Að eins skal þess getið, að allir
luku upp einum munni um það, að
aldrei hefðu þeir verið á annari
eins hátíð. Endaði hún með því,
að menn ákváðu, að hið næsta
stórvirki, sem menn skyldu ráð-
ast í þar um sveitir, væri að leggja
járnbraut frá Eyrarbakka upp að
brúnni á Ölfusá. Sögðu menn að
síðan mætti ávallt lengja hana upp
eptir sýslunni, og eins yfir ána,
yfir í Ölfusið. Þá gullu við Reyk-
víkingar og kváðust mundu leggja
járnbraut úr Víkinni og austur,
gætu menn mætzt á miðri heið-
inni. Þá greip einn gamall maður
fram í og mælti: „En varið þið
ykkur nú á Svínahrauni, góðir
hálsar!“
46
FIIJÁLS VERZLUN