Frjáls verslun - 01.04.1960, Blaðsíða 4

um óskemmdum til neytandans. Með engu minni
kostnaði og fyrirhöfn framleiðum við líka mjólk,
sem nær alltaf kemur hrein og heilbrigð úr kýrspen-
anum, en okkur tekst ekki lieldur alltaf að koma
henni óskemmdri á borð neytandans. Við þurfum
að leggja okkur það á hjarta, Islendingar, að þeirra
matvæla, sem gerð eru óneyzluhæf með illri með-
ferð, væri betur aldrei aflað. Eyðilegging á
matvælum er sóun á verðmætum. Góð meðferð og
góð nýting matvælanna er eins mikilvæg og öflun
þeirra. Og ekki nóg með það, vöndun vörunnar er
fyrsta skilyrði til þess að náð verði góðum inark-
aði. Fyrir góða vöru fæst alltaf betri markaður cn
fyrir slæma vöru. Það lögmál gildir að minnsta kosti
fyrir útflutningsvörur okkar íslendinga. Á innlenda
markaðnum gerum við okkur aftur á móti oft að
leik að sniðganga þetta lögmál, eins og t. d. með
því að greiða II. flokks mjólk sama verði og I.
flokks mjólk, þvert ofan í lagafyrirmæli.
Það er misskilin greiðasemi við framleiðendur,
hvort sem er til sjós eða lands, að greiða þeim II.
flokks vöru sem I. flokks væri. Með slíku hátta-
lagi er verið að grafa undan höfuðatvinnuvegum
þjóðannnar. Með því er unnið gegn vöndun vör-
unnar. Með því er stuðlað að hirðuleysi við fram-
leiðsluna. Og á þann hátt verða markaðirnir srnátt
og smátt eyðilagðir.
Við íslendingar, sem eigum allt undir útflutn-
ingi komið, við þurfum framar öllu að leggja stund
á vöruvöndun. Líf okkar sem sjálfstæðrar þjóðar
er beinlínis undir því komið, að svo sé gert. Því
á það að vera grundvallarregla um alla okkar fram-
leiðslu, að hún sé flokkuð og verðlögð eftir gæðum.
En mat og flokkun á vöru er gagnslaus, ef ekki er
um leið gerður mismunur á verði vörunnar eftir því,
hvort hún er góð eða vond.
íslendingar eru miklir aflamenn, veiðiskapur og
nokkur áhætta er þeirra yndi. En þeir fara ekki
alltaf vel með aflann. Við höfum ekki ennþá til-
einkað okkur nægilega þá snyrtimennsku og þá
smekkvísi, sem nauðsynleg er til þess að gera vör-
una góða og útgengilega. Hreinlæti er talsvert
ábótavant hér og skilningur á gildi þrifnaðar við
meðferð matvæla er harla lítill, einkum þegar mat-
vælin eru ætluð öðrum. Það eimir ennþá eftir af
hugsunarhættinum, sem kom fram í orðtakinu
gamla: „Þetta er fullgott í andskotans kaupmann-
inn“. En við skyldum bara athuga það, íslending-
ar, að allt er undir því komið, að kaupmaðurinn,
þ. e. hinir erlendu innflytjendur, vilji vöruna, sem
við framleiðum, og greiði fyrir liana eins og hún
kostar og vel það.
Fræðslustarfsemi um meðferð matvæla
Hér þarf að hefja fræðslustarfsemi um meðferð
matvæla. Fólk, sem vinnur í matvælaiðnaðinum,
þarf að læra undirstöðuatrðin um eðli og samsetn-
ingu matvælanna, um meðferð þeirra og geymslu,
um þrifnað á vinnustöðum og um eigin heilbrigði.
Mjög virðingarverð viðleitni í þessa átt hefur
komið hér fram á vegum Fiskmats ríkisins. Ilafa
þar um nokkur undanfarin ár verið haldin nám-
skeið fyrir verkstjóra og matsmenn í hraðfrysti-
húsunum. Er enginn vafi á því, að námskeið þessi
hafa mikið aukið vandvirkni og kunnáttu við fram-
leiðslu á freðfiski hér á landi.
En hér þarf að gera meira. Það þarf að koma
upp skóla fyrir þetta fólk. Skipstjórar og stýrimenn
á fiskiskipum og verkstjórar og matsmenn í fisk-
verkunarstöðvum þurfa að vera að minnsta kosti
nokkra mánuði í skóla til þess að læra meðferð og
verkun á fiski. Og fyrir háseta á fiskiskipum og
starfsfólk í fiskverkunarstöðvum þarf að halda
námskeið, þar scm þetta fólk getur endurgjalds-
laust fengið fræðslu í undirstöðuatriðum við með-
ferð og verkun á fiski. Sams konar fræðslustarfsemi
er og nauðsynleg fyrir það fólk, sem vinnur að
framlciðslu á kjöt- og mjólkurvörum.
Sem sagt, kunnátta í því, sem verið cr að gera,
þekking á því, sem menn eru með í höndunum og
tilfinning fyrir gildi vöruvöndunar, þetta allt er öll-
um þeim nauðsynlegt, sem að framleiðslunni vinna.
Þetta þarf að kenna þjóðinni allri, því að þegar allt
kemur til alls, þá vinnur öll þjóðin að framleiðsl-
unni, þó að aðeins lítill hluti hennar dragi fisk úr
sjó eða mjólki kýr í fjósi.
Ég hef áður látið í ljós þá skoðun að auka þyrfti
kennslu í raunvísindum eða náttúrufræðum í skól-
um landsins. Það liggur í augum uppi, að bezta
undirstaða allrar verkkunnáttu er þekking á hinuin
náttúrulegu hlutum. Matvælaframleiðsla okkar ís-
lendinga og útflutningur matvæla héðan byggist
algcrlega á raunvísindalegum grundvelli. Göngur
fiska og gróður jarðar, veiðitækni og kvikfjárrækt,
vinnsla og geymsla á matvælum og flutningur
þeirra á erlendan markað. Allt eru þetta viðfangs-
efni raunvísindanna. Hér leiðir eitt af öðru: Meiri
þekking á náttúrufræðum, meiri kunnátta í starfi,
betri framleiðsluvörur og þar af leiðandi betri af-
koma, bæði einstaklinga og þjóðarinnar í heild.
4
FHJÁLS VERZLUN