Frjáls verslun - 01.04.1960, Blaðsíða 31

Nr. 6. Austurstræti 20 („Landfógetahús-
ið") eins og það lítur nú út eftir síðustu
breytingar, sem á því hafa verið gerðar.
Á horni Austurstrætis og
Lækjargötu var hús reist fyrst
árið 1852 og stendur það enn.
Þann 30. júní það ár fékk P.
C. Knutzon, kaupmaður, bygg-
ingarleyfi og greiddi þar fyrir
60 ríkisdali, en það er í fyrsta
sinn, sem bærinn fær greiðslu
fyrir lóð, sem úthlutað er.
Fram til þess tíma höfðu mönnum verið af-
hentar byggingarlóðir ókeypis. P. C. Knutzon
var einn helzti kaupmaður í Reykjavík og stóð
verzlun hans á gömlum merg, upphaflega stofn-
uð árið 1792. Sjálfur sat hann lengst af í Kaup-
mannahöfn, en faktorar stýrðu verzlun hans,
flestir danskir.
Árið 1854 var sr. Ólafi Pálssyni, sem verið
hafði prófastur í Mýrasýslu, veitt embætti dóm-
kirkjuprests í Reykjavík. Keypti hann húsið og
bjó þar til ársins 1871, en þá gerðist hann prest-
ur að Melstað í Miðfirði. Var húsið kallað
prófastshúsið, meðan hann bjó þar. Seldi nú sr.
Ólafur Sigfúsi Eymundssyni húsið, og lét hann
árið 1875 setja hæð ofan á það að nokkrum
hluta, það er syðri hluta þess, og á árunum
1882—'83 var sú hæð framlengd allt að Austur-
stræti. Hafði húsið nú fengið í höfuðdráttum
það útlit, sem það hefur enn í dag. Þarna starf-
rækti Sigfús bókaverzlun sína, sem hann stofn-
aði árið árið 1872, einnig ljósmyndastofu og
bókbandsstofu. Þá keypti hann árið 1887 prent-
smiðju Sigmundar Guðmundssonar og starf-
rækti hana í húsinu, þangað til árið 1890, en
seldi hana það ár ýmsum mönnum í Reykjavík
og nefndist hún síðan Félagsprentsmiðjan.
Sigfús Eymundsson bjó í húsi þessu til ævi-
loka, árið 1911, og var það síðan í eigu ekkju
hans Sólveigar Daníelsdóttur. Hún arfleiddi því
næst börn hálfsystur sinnar, Guðrúnar Sigurðar-
dóttur, að húsinu, en Guðrún var fyrri kona
Guðmundar Björnssonar landlæknis. Þau seldu
síðan Haraldi Árnasyni kaupmanni húsið á ár-
unum 1926—27, og er það nú í eigu erfingja
hans. Ymsar verzlanir og skrifstofur hafa verið
í húsinu síðustu áratugi, og á því hafa stöðugt
verið gerðar breytingar á þessu tímabili, svo að
upphaflegrar gerðar sér nú lítt stað.
★
Myndir þær, sem hér fylgja, eiga að sýna
þróunarsögu húsa þessara, og eru breytingarnar
mjög auðsæjar. Senn líður að því, að þau hverfi
öll, enda hæfa þau engan veginn miðbæ höfuð-
borgarinnar né heldur kröfum tímans. Enda
þótt minjagildi húsanna sé nú ekki mikið vegna
áðurgreindra breytinga, ætti þó að varðveita
eitt þeirra, — það sem nú er verzlun Haralds
Árnasonar. Á það sér lengsta og merkasta sögu,
auk þess sem líklegt er, að það megi færa í
fyrra horf. Mun það vafalaust sóma sér vel með-
al annarra gamalla húsa úr Reykjavík uppi við
Árbæ. Munu nú hafa verið gerðar ráðstafanir
til að þetta geti orðið.
★
FRJÁLS VKRZLUN
31