Frjáls verslun - 01.10.1971, Blaðsíða 43

Rannsóknir
Sundrung og fúlt loft í röðum
íslenzkra vísindamanna
Stefnumörkun í lausu lofti, fjárveitingar og aðstaða ónóg,
menntaðir starfskraftar illa nyttir
RANNSÓKNARÁÐ RlKISINS
‘
„Fínt ráð með fínt nafn," . . . .
en það er ekki nóg. Vonirnar
hafa brugðizt, og rannsóknar-
málin þarf að endurskipu-
leggja frá grunni.
Á sama tíma og það er lífs-
nauðsynlegt, að íslenzk vís-
indastarfsemi verði stóraukin á
grundvelli aukins fjármagns,
endurbætts skipulags, bættrar
stefnumörkunar og kynningar
á gildi innlendrar vísindastarf-
semi fyrir þjóðarbúið, eru rað-
ir innlendra vísindamanna
sundraðar og andrúmsloftið í
vísindaheimi okkar harla fúlt.
Það hefur komið á daginn,
að starfsemi Rannsóknarráðs
rikisins nær ekki tilgangi sín-
um, að vísindamál hafa ekki
verið tekin nægilega föstum
tökum af hinu opinbera, að
fjárveitingar til vísindarann-
sókna eru meðal þess lægsta,
sem þekkist, og að samvinna
vísindastofnana er í molum.
Persónuleg og fagleg afbrýði-
semi tröllríður íslenzkum rann-
sóknarstofnunum, og smákónga-
sjónarmið blasa alls staðar við
meðal ráðandi afla. Það er
vandséð, hvort er óviðkunnan-
legra upp á að horfa: silkihúf-
urnar á Rannsóknarráði ríkis-
ins, eða þjarkandi smákarla í
röðum rannsóknarmanna.
Enda þótt opinber forysta í
vísindamálum okkar hafi verið
fyrir neðan allar hellur í mörg
ár, þá er samt fátt, sem hefur
haft verri áhrif en sú félags-
lega, pólitíska og vísindalega
einangrun, sem innlendir vís-
indamenn hafa búið við, eink-
um starfsmenn rannsóknar-
stofnana, og verður hér aðal-
lega fjallað um þann hluta ís-
lenzkrar vísindastarfsemi, sem
að rannsóknarmönnum og rann-
sóknarmálum lýtur.
0,4% TIL V«SINDARANN-
SÓKNA
íslendingar nota nú minna
en 0,5% þjóðartekna sinna til
vísindalegrar rannsóknarstarf-
semi í þágu atvinnuveganna,
eða nánar tiltekið tæplega
0,4%, sem er með því allra
lægsta, sem þekkist í löndum
umhverfis okkur og á megin-
landi Evrópu. Framlög til rann-
sóknarstarfsemi hafa vaxið
hægt síðustu áratugi, enda þótt
þeim mönnum hafi stöðugt far-
ið fjölgandi, sem eru færir um
að takast á hendur nauðsynleg
störf á vettvangi innlendra
rannsókna. Á sama tíma og
tala vísindamenntaðs starfs-
fólks rannsóknarstofnana tvö-
faldaðist, eða frá 1957-70, náði
hlutdeild vísindafjármagns
miðað við þjóðartekjur ekki að
tvöfaldast. Hins vegar hefur
fjölgað hlutfallslega meira en
þetta þeim mönnum, sem eru
færir um að takast á herðar
þær skyldur og ábyrgð, sem
rannsóknarstörfum fylgja —
þekkingarforðinn hefur með
öðrum orðum stóraukizt, en
óleyst verkefni blasa alls stað-
ar við.
TILRAUN MEÐ RANNSÓKN-
ARRÁÐ
Lögin um Rannsóknarráð rík-
isins frá 1965 voru tilraun til
að koma íslenzkum rannsóknar-
málum í nútímalegt horf. En
þær vonir, sem bundnar voru
við starfsemi ráðsins hafa að
verulegu leyti brugðist. Ráðið
hefur ekki nema að takmörk-
uðu leyti nevtt þeirra heim-
ilda, sem það hefur feneið i
lögum, að öðru leyti farið út
fyrir verksvið sitt á vissan hátt,
og loks hefur það algiörlega
vanrækt ýmsar siðferðislegar
skyldur sínar. Rannsóknarráð
ríkisins hefur ekki tekið sér
það forystuhlutverk, sem því
var ætlað að hafa. Það hefur
sjálft staðið fyrir rannsóknum,
sem gætu vel verið á höndum
annarra aðila, og ættu að vera
það, og loks hefur það svikizt
FV 10 1971
43