Frjáls verslun - 01.03.1972, Blaðsíða 15
únistaflokkanna enn á for-
dæmi Sovétríkjanna um sam-
yrkjubú, en einnig þeir hafa
dregið úr tökunum á frjálsu
framtaki einstaklinga í bæj-
unum.
Nú eru 90 þúsund einkafyr-
irtæki starfandi í neyzluvöru-
dreifingu í Ungverjalandi.
Tveir þriðju húsbygginga eru
framkvæmdir af einkaaðilum,
og hið opinbera veitir þeim
lán við lágum vöxtum. Þarna
hafa orðið miklar framfarir
seinustu ár.
Miklu hægari þróun hefur
orðið í Tékkóslóvakíu í þess-
um efnum, og einkum eftir
innrásina 1968. Þó standa
einkaaðilar að nærri tuttugu
af hundraði húsbygginga í
landinu. Þessi tala væri miklu
hærri, ef einstaklingarnir nytu
opinberra lána, en það hefur
ekki fengizt fram til þessa.
Jafnvel í Rúmeníu og Búlg-
aríu, þar sem menn fylgja enn
á öðrum sviðum kreddustefnu
eins og í Sovétríkjunum, ann-
ast einkaaðilar meira en 30%
allra húsbygginga.
ALLT ANNAÐ EN í
SOVÉTRÍKJUNUM..
Þróunin í þessum Austur-Ev-
rópuríkjum stingur mjög í stúf
við það, sem gerist í Sovétríkj-
unum sjálfum. Þar drottnar
samyrkjustefnan, og einstakir
bændur fá einungis að yrkja
litla reiti fyrir sjálfa sig og
selja afurðir, sem þeir gefa, á
frjálsum markaði. En jafnvel
þessi réttindi bændanna eru
háð því, að þeir skili tilskyldu
vinnumagni til samyrkjubús-
ins.
í Sovétríkjunum eru engar
einkaverzlanir. Einstaka hand-
verksmenn hafa eigin verk-
stæði, en þá skortir varahluti
og efni, sem þeir verða að
kaupa dýrum dómum, þar sem
stjórnvöldum er í nöp við allt
einkaframtak.
Stjórnin ákvað fyrir skömmu
að leyfa bændum á samyrkju-
búunum að fást, þegar lítið er
að gera í búskapnum, við ýms-
an iðnað fyrir neyzluvörumark-
að og selja á frjálsum markaði.
Þó að mikið af tekjunum af
þessu renni til samyrkjubú-
skaparins. hefur bændum þó
orðið þetta til hagsbóta. Borg-
urum í Sovétríkjunum er leyft
að byggja íbúðir í samvinnu-
félagi vegna húsnæðisskortsins,
en miklar hindranir eru í
framkvæmd. Væntanlegur í-
búðareigandi verður að gefa
sem tryggingu 40% af kostnað
arverði, sem einungis hinir
auðugustu geta.
Finniand:
Samningar
við EBE
um pappírinn
Nýja minnihlutastjórnin í
Finnlandi tekur við efnahag,
sem alls konar vandamál
steðja að. Efnahagur landsins
er mjög háður utanríkisvið-
skiptum og hann hefur batnað
meira en hagur nokkurs ann-
ars lands við aðild að EFTA.
Finnar eru nú í Brússel-við-
ræðunum að róa öllum árum
að því að fá hagstæðari boð
í fyrirhuguðu fríverzlunar-
svæði, sem taki til Efnahags-
bandalagsins og meginhluta
EFTA.
Allir eru sammála um, að
aðalreglan um stærra fríverzl-
unarsvæði fyrir iðnaðarvörur
sé ágæt. En EBE hefur haft
áhyggjur af iðngreinum, svo
sem pappírsframleiðslu sinni,
sem þá yrði að þola sam-
keppni. EBE vill því fá 12 ára
aðlögunartíma fyrir pappír.
Þetta mundi tákna, að tollar
á finnskum pappír yrðu um
skeið teknir upp að nýju í
Bretlandi, Noregi og Dan-
mörku.
í Brussel er því helzt spáð,
að samningar takist í apríl og
litlar breytingar verði á tillög-
Finnskum pappír skipað út.
um EBE með því að aðlögunar-
tímabilið verði stytt.
Pappírsframleiðslan stendur
hins vegar undir 55% af út-
flutningi Finna. Pappírs-
framleiðendur eiga nú þegar í
vanda. Eftirspurn óx lítið sein-
asta ár, meðan framleiðslu-
getan óx um 10% vegna til-
komu nýrra verksmiðja. Hag-
ráði Finnlands hefur reiknazt
svo til, að útflutningur á af-
urðum skógarhöggs muni vaxa
um 0,5% á ári á þessum ára-
tug, ef ekki verður frjáls að-
gangur að markaði EBE, en
um 4,5% á ári annars. Ráðið
telur, að samningur um frí-
verzlun mundi auka árlegan
vöxt í finnskum iðnaði yfirleitt
um milli 4 og 6 prósent.
Finnar verða nú að glíma
við stöðnun innanlands. Geng-
islækkunin árið 1967 og samn-
ingar vinnuveitenda og verka-
lýðsfélaga um laun og verð-
lag, sem á eftir komu, orsök-
uðu þrjú ár með methagvexti
og stöðugu verðlagi. Árið 1970
óx framleiðslan um 7%, og
verðlag um ein 2,7%.
Þá hættu kommúnistar
stuðningi við tekjustefnu
stjórnarinnar. Um vorið
minnkaði verkfall verkfræð-
inga áætlaðan hagvöxt ársins
1971 um helming, og verkfall-
ið leystist með 16% launa-
hækkunum. Verðbólgan hafði
í desember aukizt um 9% frá
áramótum og atvinnuleysi
eykst mjög.
FV 3 1972
15