Frjáls verslun - 01.05.1973, Blaðsíða 27

1 Wasoljne to Sears
a ten-gallon limit
per customer h
necessarv to be
i fair to all our
customers
\\?e apologis«.'of
iocoBveBi««
f.rtfíp
■ "
'*« ui|
*
WmMmmm
Þegar hefur verið brugðið á það ráð að skammta bílabenzín í
Bandaríkjunum, þegar skortur er mestur.
ir bandarísk olíufélög, að flytja
inn 50% af heildarolíuþörí
þjóðarinnar. Ef mikill skortur
verður á kolum þar í landi, þá
þarf að auka olíuinnflutning-
inn enn meira.
Sérstök stjórnskipuð nefnd í
Washington kannaði ástandið í
þessum efnum fyrir tveimur
árum og komst þá m. a. að
raun um það, að olíuþörfin ár-
ið 1980 yrði um 19 miljónir
olíufata á dag, en þróunin hef-
ur verið svo ör, að þessi út-
reikningur stenzt ekki lengur
og verður þessu marki náð ár-
ið 1975. í skýrslu nefndarinnar
segir einnig, að 10% af olíunni
komi frá Miðausturlöndum ár-
ið 1980, en í dag hefur inn-
flutningurinn frá þessum
heimshluta þegar komizt fram
yfir umrædd 10%.
Ástandið
í Vestur-Evrópu
og- Japan.
Olía er undirstöðuatriði í iðn-
framleiðslu Vestur-Evrópu og
Japan. Efnahagsþróun þessara
aðila verður sennilega ekki
eins ör á árunum 1970-80, eins
og hún var 1960-70, en engu að
síður á eldsneytiseftirspurnin
eftir að margfaldast. Búizt er
við, að olíuþörf Vestur-Evrópu-
ríkja eigi eftir að tvöfaldast á
þessum áratug, eða úr 12 milj-
ónum olíufata á dag árið 1970,
í 24 miljónir árið 1980. Aukn-
ingin í Japan verður enn meiri,
eða fer líklega úr 3,8 miljónum
á dag árið 1970, í 10 miljónir
á dag árið 1980.
Ástandið
álíka slæmt
í USA og í Evrópu
og Japan.
Ofangreindar tölur um elds-
neytisþörf í þessum heimshlut-
um, benda til þess, að ástandið
sé álíka alvarlegt í þeim öllum.
Eini munurinn kann að vera
sá, að í Vestur-Evrópu og Jap-
an er lítið hægt að gera til
þess að draga úr eldsneytis-
skortinum. Það er nauðsynlegt
fyrir t. d. Vestur-Evrópu, að
tryggja vaxandi olíukaup frá
framleiðsluþjóðunum um ó-
komin ár. Vestur-Evrópuríkin
hafa þegar gert sér grein fyrir
þessu og gera nú ráðstafanir
í þessa átt. Það er einnig mikið
vandamál, hve lítið olíumagn
finnst í jörðu innan Vestur-
Evrópu. Segja má, að útlitið
hafi batnað lítið eitt, eftir að
gas- og olíulindir fundust í
Norðursjó, undan strönd Nor-
egs og Bretlands. Undirbún-
ingur undir vinnslu á þessum
slóðum er í fullum gangi og
leitað er að nýjum auðlindum
undan ströndum annarra ríkja
álfunnar.
Ein milljón
olíufata á dag
í Norðursjó 1975.
Sérfræðingar telja sennilegt,
að árið 1975 verði olíufram-
leiðslan á Norðursjávarsvæðinu
komin í 1 miljón olíufata á
dag, og ef til vill í 3 miljónir
árið 1980. Þetta eru góð tíð-
indi, en magnið er aðeins brot
af þörf nærliggjandi ríkja. Á
sama tíma eru Japanir nokkuð
verr settir, og þurfa að flytja
inn næstum alla þá olíu, sem
þeir nota. Engin breyting verð-
ur í þessum efnum í Japan á
næsta áratug.
Stjórnmálalegar
afleiðingar
fylgja í kjölfarið.
Þetta leiðir til þess, að allur
hinn vestræni heimur þarf
meira og meira að leita á náð-
ir olíuframleiðsluríkjanna á
komandi árum, til þess að leysa
eigin efnahags- og framleiðslu-
vandamál. Af þessum sökum
reyna viðkomandi aðilar að
finna nýjar auðlindir á Norður-
heimskautinu, undan strönd
Asíu og Afríku, og í ríkjum
Suður-Ameríku. Engu að síður
kemur megnið af allri olíu á
komandi árum frá hinum olíu-
auðugu ríkjum Miðausturlanda.
Þriðjungur olíuforða heimsins
er sagður vera í Miðausturlönd-
um, eða magn, sem áætlað er
vera um 400 milljarðar olíu-
fata. í Saudi Arabíu er þrisvar
til fjórum sinnum meira olíu-
magn, en í öllum ríkjum Vest-
urveldanna samanlagt. Banda-
ríkjamenn hafa hingað til
keypt lítið af eldsneyti í Mið-
austurlöndum, en nú er svo
komið, að þeir verða að fara
að dæmi Evrópumanna og Jap-
ana og kaupa olíu þaðan í vax-
andi mæli. Þetta skapar mjög
miklar stjórnmálalegar afleið-
ingar fyrir alla aðila. Miðaust-
urlönd fá í auknum mæli hærra
verð fyrir olíuna, sem styrkir
þau fjárhagslega. Þetta leiðir
til þess, að þau geta verzlað
meira við umrædd ríki en nú
og auk þess safnað miklum
gjaldeyrisvarasjóðum, sem
kann að hafa veruleg áhrif á
alþjóðleg gjaldeyrisviðskipti,
eins og þegar hefur sýnt sig.
Ríkisstjórnir Miðausturlanda
geta hæglega haft áhrif á utan-
ríkisstefnu viðkomandi við-
skiptaríkja, eins og t. d. í deilu-
málum Araba og Israelsmanna.
Þegar hefur Kaddafi, leiðtogi
Líbíumanna, reynt að notfæra
sér olíuauð þjóðarinnar í þess-
um tilgangi, með nokkrum ár-
angri.
Samtök
olíuframleiðsluþjóða
OPEC.
Olíuframleiðsluþjóðir hafa
myndað með sér alþjóðleg sam-
FV 5 1973
10