Frjáls verslun - 01.05.1973, Blaðsíða 65

Grænland býðnr upp á sérkennilegt landslag og forvitnilegt líf.
ægifögur sjón.Við veitum því
athygli, að höfnin er svo til ís-
laus. Enn sést lítt til bæjarins
sjálfs.
Fólkið notar tækifærið til að
taka myndir af þessu sérkenni-
lega landslagi. Síðan er haldið
áfram.
Leiðin liggur yfir snjóskafl.
Það vekur kátínu. Áfram er svo
haldið unz við sjáum til bæjar-
ins. Hann liggur í dalverpi.
Bryggja í sjó fram, bátar á höfn-
inni. Hér mætum við fyrstu
börnunum . Þau hafa hlaupið
að heiman úr leikjum sínum og
amstri þegar sást til ferðafólks-
ins. Slíkt er nú orðinn algengur
atburður í þorpinu Kap Dan, þar
sem einangrun ríkti allt fram tii
1960.
Þessi börn, austræn á svip,
stara á ferðafólkið brúnum for-
vitnum augum. Andlitin dálítið
búlduleit, hárið dökkt og strítt.
Og ferðalangarnir horfa af ekki
minni forvitni á móti. Komandi
frá hinum fjarlægustu heims-
hornum líta þeir nú kannski
fyrsta sinn afkomendur þeirra,
sem sagan segir að fyrir öldum
hafi tekið sig upp frá Suður
Kyrrahafi og flutzt til norðurs,
yfir þvert meginland Ameríku
og loks numið staðar í Græn-
landi. Sumir gestanna víkja ein-
hverju að börnunum. Súkkulaði
eða smáaurum. Það er þakklæti
í svipnum, brosi bregður fyrir
og litlar feitar barnshendurnar,
þar sem liðaböndin eru ekki enn
þá horfin, taka utan af góðgæt-
inu, eða stinga aurunum í vas-
ann. Búnaður þeirra er hins veg-
ar tötralegur. Það er langt frá
því að hendurnar séu hreinar.
ÖÐRUM FÆTl í
FORNÖLDINNI.
Hér eru uppvaxandi veiði-
menn og veiðimannakonur á
ferð. Þótt hin svokallaða menn-
ing hafi nú haldið innreið sína
í veröld þeirra, standa þau þó
öðrum fæti í fornöldinni, í stein-
öldinni, í heiðninni. Það var
reyndar ekki fyrr en undir alda-
mótin síðustu að umheimurinn
vissi um tilveru þessa fólks á
austurströnd Grænlands. Árið
1885 komst leiðangur til Loðnu-
vers, eða Angmagsalik eins og
staðurinn heitir á grænlenzku,
og fann þar rúmiega 400 eski-
móa, frumstætt steinaldarfólk.
Hungursneyð og drepsóttir
höfðu herjað á þessa þjóð, sem
lifði á veiðum. Fiskur hafði
lagzt frá landi og sel fækkað.
Þá varð fátt til bjargar. Tíu ár-
um síðar hafði fólkinu fækkað
niður í 350 manns. Það urðu
forfeður þeirra sem nú byggja
Austur-Grænland.
Við höldum áfram göngunni
yfir heldur ógreiðfæran veg. Það
verður að aðstoða suma gestina,
en allir komast klakklaust leið-
ar sinnar, og við göngum inn í
þorpið. Hér er fjölmenni fyrir,
mestmegnis börn, en einnig
gamalt fólk. Við förum fram hjá
verziuninni, þeirri einu á síaðn-
um. Hún er rekin af Konunglegu
Grænlandsverzluninni. Hér fá
bæjarbúar það sem þeir þarfn-
ast. Hér eru matvörur, fatnaður,
skófatnaður að ógleymdum hníf-
um og haglabyssum.
KOMIÐ í ÞORPIÐ KAP DAN.
Það var reyndar ekki fyrr en
í lok síðustu aldar að ibúar aust-
urstrandar Grænlands komust í
snertingu við áhöld úr járni. Áð-
ur var skutullinn, og hnífar úr
beini og steini, einu vopnin.
Hópurinn dreifist og við höld-
um upp í þorpið Kap Dan. Hér
er engin gata, sem því nafni get-
ur kallazt. Fólkið gengur hér
troðninga. Jarðvegurinn er
grunnur og efni til vegagerðar
vanfengið. í Kap Dan er djákna-
kirkja. Hún stendur á hæð fram
við sjóinn. Þetta hús er í senn
skóli og kirkja.
Eftir að gestirnir hafa skoðað
sig um í bænum, safnast fólkið
saman í kirkjunni. Börnin í Kap
Dan koma hér saman og syngja
grænlenzka söngva. Leiðsögu-
maðurinn segir okkur það helzta
úr sögu staðarins. Að því loknu
förum við fram á sjávarbakk-
ann. Hér standa húðkeipar bæj-
arbúa á grindum. Ungur maður
hefur sjósett kajak sinn. Kajak-
inn er listasmíði eins og reyndar
þeir allir. Kajakinn er eins og
hluti af klæðnaði þess manns,
sem ætlar að nota hann. Snið-
inn og smíðaður handa honum
og honum einum.. Maðurinn
rær fram og aftur um fjörðinn
milli ísjakanna, sýnir okkur
furðulegustu kúnstir í þessari
fleytu, sem er svo lítil og létt
og mikil liátasmíð.
Mér verður hugsað til þess,
sem Björn Þorsteinsson sagn-
fræðingur sagði mér um Kap
Dan og gamla eskimóann Enok
Elío. Hann var hvað mestur
veiðimaður í þessu þorpi. Mið-
sumars 1932 var Englendingur,
Watkins að nafni, í leiðangri um
Austur—Grænland. Hann
drukknaði i kajak sínum á sel-
veiðum. Slysið gerðist skammt
frá Angmagsalik. Enok Elío var
aðstoðarmaður hans og kom
fyrstur á slysstaðinn. Enok, sem
nú er látinn fyrir nokkrum ár-
um, var ein helzta söguhetjan
í bók Chapmans um síðustu
rannsóknarferð Watkins þessa.
En hann Enok var meira en góð-
ur kajakræðari og veiðimaður.
Enginn var færari i trumbu-
dansi en hann.
LITRÍKIR MINJAGRIPIR.
Degi tekur að halla og við
höldum af stað. Margir ferða-
mannanna hafa keypt litríka
minjagripi, búna til úr perlum.
Myndavélar hafa verið á lofti
og það er sannarlega af nógu að
taka í myndrænum efnum á
þessum stað. Þar sem áður stóðu
lágreyst hreysi, þar sem hjón
með allt að 8—12 börn höfðu
FV 5 1973
57