Alþýðublaðið - 31.12.1921, Blaðsíða 3
A LTÞ YÐU B t. AÐIÐ
3
á málið. Trúboðið og skólinn
eiga afmæli. Lítnm ögn á það.
Prestarnir velja nnga menn,
venjnlega 14 ára gamlá, viðs-
vegar nm landið, og veita þeim
fræðslu svo þeir verði síðar
kennarar. Anðvitað er hægt að
taka sérstök tillit við valið, enda
ekki sparað. Venjulega eru val-
in börn »fína« fólksins, synir
prestlinga og bátt standandi
manna, þ. e. a. s. Grænlendinga
í föstnm embættnm. Enda mæl-
ir það i rann og veru með því,
að feður þeirra hafa ekki getað
kent þeim að veiða; ef trúboð-
ið teknr þá ekki að sér, eru
þeir atvinnulausir.
Pegar þeir koma í menta-
skólann í Godthaab er byrjað
að breyta þeim í þjóna Guðs
rikis. í Godthaab er stærsta og
skrautlegasta húsið í Grænlandi.
Það heitir kennaraskólinn og er
notað fyrir íbúðarhús forstjór-
ans. Það er að segja, i öðrum
éndanum niðri ern reyndar tvö
lítil kensluherbergi; en þangað
koma nemendurnir að eins i
kenslustundunum; annars búa
þeir í hópum, 8—10 saman, í
litlum, skuggalegum búsum, þar
sem þeir sofa og borða saman,
hið fátækiega fæði, sem þeim er
af mikilli rausn veitt fyrir 120
krónur á ári á nef.
Komið til lýðháskóla vorra
til sveita og sjáið fyrirkomu-
lagið þar: Skólastjórinn situr
við annan enda borðsins og
kona hans við hinn, og báðum
megin sitja nemendurnir, sem
njóta góðs af anda skólastjór-
ans og menningu hans. Hvers
vegna getur þetta ekki verið
eins í Grænlandi? Svarið er, að
þetta eru að eins Grænlendingar;
með þeim getur engin dönsk
fjöiskylda búið, hvað þá etið
daglega með þeim. Og nú er eg
kominn að aðalefninu.
1 gamla skrælingjaþjóðfélag-
inu, því sem enn er við liði við
Kap York og í Ameríku, voru
allir jafnir, allir höfðu sama
rétt til gæða lífsins, eins og eg
sagði i upphafí þessa máls. En
svo kom Hans Egede og kenn-
ing kristindómsins, sem haldið
er nú upp á með pomp og
prakt. s
Nú eru líka allir jafnir, Danir
og Grænlendingar —■ þ. e. s. á
dómsdegi, þegar þeir standa
fyrir hásæti Drottins vors.
En það er svo dæmalaust
langt þangað til. Vseri ekki timi
til kominn að framkvæma eitt-
hvað af því hér i lifinu lika?
Grænlendingur á húðkeyp sín-
um, sem aflar spiksins og skinn-
anna, og presturinn, sem borgað
er með fé hans eða forstjórinn,
sem brennir lýsi af spiki hans.
Hver þeir er i raun og veru
mest verður? Verðuri Jú, það
eru auðvitað þeir, siðar töldu,
því þeir sitja i embættum visan
árafjölda og lifa vel af launum
sínum, því næst halda þeir heim
og fá lífeyri meðan þeir lifa,
eftirlaun fyrir unnið starf.
Grænlendingurinn fær líka
fyrir fæði, meðan hann er ung-
ur — það er að segja, ef veið-
ina brestur ekki, því þá sveltur
hann, og á hverjn ári sveltur
marga, marga i Grænlandi —
já, en ekki af Dönum, þvi veiði-
land þeirra: Launabókin, er
hvorki bundin veðurbreytingum
eða stórhriðum.
Vei;ði Grænlenduringinn gam-
all, förlast honum sýn og skotið
fer hjá markinu; gigtin marrar i
þreyttum skrokknum og sjúkum,
erfiði unglingsáranna i kulda og
sulti, og stöðug fátækt alla tið
beygir hann, og hann er frá.
Hann ásakar sjálfan sig fyrir,
að hann sé byrgði á öðrum, og
að hann lifi svo iengi, þetta er
hans hlutskifti og lif.
Því prestskapurinn hefir fyrir
löngu afmáð og úfrýmt i Græn-
landi þeim hætti heiðninnar, að
skifta öllu samkvæmt þvi, að
allir eigi sama rétt til gæðanna,
matar og klæða, yfir höfuð upp-
rætt gersamlega þá skoðun heið-
ingjanna, að ailir séu jafnrikir
og jafn góðir.
Pað er þó gott að til eru
framfarir.
Daviössundi, Sl. mai 1921.
(Pýtt nr dönsku).
Landsverzlnnln tekur að sér
einkasölu á tóbaki nn um ný-
árið.
Svðvn-börn. Komið og sækið
aðgöngumiða að jólaskemtuninni
á morgun, nýársdag, kl. 1.
Þegar eg varð bolsiYikí.
(Niðurl.)
Fyrirgefið, góðir lesendur,
þenna útúrdúr, þvi eins og fyr-
irssögnin ber með sér, þá var
þaö ætlun min að skýra ykkur
frá hvenær og á hvern hátt eg
varð hraðfara.
Þegar eg var 14 ára gamall
hafði eg verið 9 ár i Reykjavík,.
Eg var elstur af 8 systkinum.
Faðir minn barðist fyrir þvi að
afla okkur brauðs, hann var
oftast á sjónum, en móðir mín
var heima að hngsa um okkur;
stundum vörum við svöng, en
altaf klæðlitil. Foreldrar okkar
unnu baki brotnu, en þaö kom
fyrir ekki, vinna þeirra náði
skamt, okkur skorti i flestu sem
nauðsynlegt var.
Þegar eftir ferminguna bærð-
ist sú ósk i brjósti minu, að eg
mætti nema meira af fróðleik,
en þá þrá varð eg að' kæfa.
»Birgið hana, hún er of bjórt,
helvitið það tarna«, segir skáld-
ið. Ekki verður bókvitið látið i
askana, sagði gamla fólkið, og
eg vissi lika skyldu mina. Mér
var fyrirfram hugaður staður
að standa á. Eg vissi að eg varð
að vinna mér branð og minum
litlu systkinum, en hvernig átti
eg að fara að því, anginn 14
ára. Eg reif mig á fætur kl. að
ganga sex á hvérjum morgni,
en alt kom fyrir ekki. Eg sá
marga menn vinna, jafnvel
drengi á minnm aldri, en þeir
fengu að vinna fyrir þá sök að
þeir áttu einhvern að er mátti
sin einhvers, en eg var einn,' og
eg hygg að eg hafi verið eitt-
hvað öðruvisi en hinir dreng-
irnir, eg átti ekki samstöðu með
þeim. Samt langaði mig til að
eiga félaga eins og hinir, en
hvaða von var til þess að aðrir
drengir sem voru þolanlega til
fara gætu verið með mér i görm-
nm sem voru rifnir og stagaðir,
þess var engin von, en mér leið
illa, og ef eg fann tóma flösku
þá seldi eg hana og keypti tó-
bak fyrir aurana, eg varð að
hressa mig með einhverju, mér
leið svo illa, mér var kalt á
fótum, gekk stundum á berum
mér allan daginn á milli at-
vinnnrekenda og verkstjóra á-