Frjáls verslun - 01.01.1974, Blaðsíða 89

Frjáls verzlun 35 ára
Fáeinar línur um fyrstu
ár blaðsins
— eftir Birgi Kjaran, hagfræðing
Ég hefi verið beðinn um að
setja á blað fáeinar línur
varðandi samskipti mín við
„Frjálsa verzlun“ í tilefni þess
að 35 ár eru liðin frá því að
útgáfa ritsins hófst.
Elztu íslenzku tímaritin
fjalla sáralítið um verzlun
landsmanna. Þó segir í for-
mála 1. árgangs Fjölnis (1835):
„í fornöld fluttu menn sjálf-
ir, á sínum skipum utan til
ímissra landa, og tóku ímislegt
sér til gagns og gamans. Þess-
vegna lenti allur ágóðinn verzl-
unarinnar þar sem hann átti
að lenda, inní landinu sjálfu,
af því hvorki vantaði þrek né
vilja til að vinna fyrir hon-
um“.
Það er ekki fyrr en Jón Sig-
urðsson tekur verzlunarmálin
gagngert til meðferðar í „Nýj-
um félagsritum“, sem þessum
málum eru gerð nokkur skil að
gagni.
Samvinnumenn hófu útgáfu
tímarits um sín sérmál um
1896, sem jafnan síðan hefur
að hluta fjallað um verzlunar-
mál, þó í mismunandi ríkum
mæli.
Trúlega hafa því „Verzlunar-
tíðindin“, sem Verzlunarráð ís-
lands réðist í útgáfu á í janúar
1918, verið fyrsta sérhæfa
tímaritið, sem gefið hefur ver-
ið út á íslandi um verzlun og
viðskiptamál. Var þeim haldið
úti í 20 ár, eða til aprílmánað-
ar 1938.
í janúar 1939 hóf svo „Frjáls
verzlun“ göngu sína og var rit-
ið gefið út af Verzlunarmanna-
félagi Reykjavíkur. Aðdrag-
anda þess máls munu aðrir
kunnugri en ég. í formála
fyrsta tölublaðsins segir m. a.
að það hafi lengi verið ætlan
félagsins „að hefja útgáfu
tímarits, sem taki sérstaklega
til meðferðar áhugamál og
Birgir Kjaran
ýms hugðarefni verzlunar-
manna“. Og um stefnu blaðs-
ins er farið þeim orðum: „Nafn
þess bendir til að það vill
styðja að því eftir megni að
landsmenn megi búa við sem
frjálsust viðskipti, en það er
sannfæring þeirra, sem að riti
þessu standa, að frelsi í við-
skiptamálum sé einn traustasti
hyrningarsteinninn efnahags-
legra framfara í landinu. . . .
Hingað til hefur ekkert al-
mennt íslenzkt rit tekið til
meðferðar íslenzk verzlvmar-
og viðskiptamál. „Frjáls verzl-
un“ vill bæta úr þeim skorti
og væntir þess að af því megi
leiða nokkurt gagn.“
Ég hygg, að ekki sé spónn
úr neins manns aski tekinn,
þótt mitt hald sé, að Friðþjóf-
ur Johnson, þáverandi formað-
ur Verzlunarmannafélagsins
hafi verið aðaldriffjöðrin í að
ýta þessu máli úr vör, sem og
fleirum framfaramálum félags-
ins, svo sem kaupum á hús-
byggingu fyrir starfsrekstur
Verzlunarmannaheimilisins og
skrifstofur félagsins. Vafalaust
hafa þar fleiri gegnir menn átt
hlut að máli, svo sem fyrsta
ritstjórn blaðsins, en hana
skipuðu Björn Olafsson, Pétur
Ólafsson og Vilhjálmur Þ.
Gíslason. Fyrsti ritstjórinn og
um langt skeið var Einar Ás-
mundsson lögfræðingur.
Mín samskipti hófust með
því að ég ritaði nokkrar grein-
ar í fyrstu árganga ritsins. Síð-
ar hafnaði ég í ritnefnd blaðs-
ins í ársbyrjun 1950 og mun
víst hafa verið formaður henn-
ar í ein 16 ár, og skrifaði ég
á þeim árum. allmargar grein-
ar í ritið. Á ég margar góðar
minningar frá þessum ritnefnd-
arárum, þótt rekstur ritsins
gengi oft skrykkjótt, útkoma
blaðsins ekki nægilega reglu-
leg og efnið stundum fátæk-
legra en menn hefðu kosið.
Engu að síður er mér nær að
halda, að ritið hafi þrátt fyrir
allt, þó ekki væri með öðru en
tilveru sinni, gert eitthvert
gagn þeim málstað til fram-
dráttar, sem á þessum ámm
átti sér oft formælendur fáa.
Ánægjulegt var starfið og ekki
sízt vegna þess að í ritnefnd
kynntist ég mörgum áhugasöm-
um og óeigingjörnum mönnum,
sem studdu hugsjón frjálsrar
verzlunar af heilum hug. Án
þess að tína til nöfn, kemst ég
ekki hjá að nefna Gunnar
Magnússon, sem ég starfaði
með öll þessi ár, því að mínu
viti hefði blaðið löngu geispað
golunni, ef eldlegs áhuga hans
hefði ekki notið við.
Að lokum. Mér er sannarlega
ánægjuefni að sjá, hvað ritinu
hefur vaxið fiskur um hrygg á
síðari árum og óska því í tilefni
þessara tímamóta góðs gengis
og langlífis.
FV 1 1974
89