Frjáls verslun - 01.03.1975, Blaðsíða 39

Greinar og uiðtðl
Ríkisstjórnin er raunverulega
yfirnefnd verðlagsmála
Grein eftir Ólaf Sigurðsson, fréttamann
VerðlagsTnál á íslandi eru mörgum ráðgáta, ekki síst vegna þess merkilega uppátækis stjórnvalda
að tala um verðstöðviun, á tímum, þegar verðbólgan í landinu nemur 40 til 50 prósentum á ári.
í janúar sagði ég frá því í útvarpinu, hvernig stjórn þessara mála væri háttað. Þær upplýsingar
komu mörgium á óvart og verða þær því raktar hér að nýju, í nokkru fyllra formi. Fyrir nokkrum
árum starfaði á vegum Viðskiptaráðuneytisins nefnd, sem nefndist Verzlunarmálanefnd. Hún
gerði athugun á stjórn verðlagsmála og byggjast flestar upplýsingar í þessari grein á athugun henn-
ar.
VERÐLAGSNEFND OG
VERÐLAGSSTJÓRI.
Flestum kemur Verðlags-
nefnd og Verðilagsstjóri fyrst
í hug, þegar rætt er um verð-
lagsmál. Samkvæmt athugun-
um Verzlunarmálanefndar
fjallar Verðlagsnefnd um ná-
lægt 40% af þeim vörum, sem
seldar eru í matvöruverzlun-
um. Verðlagsnefnd ákveður
verðlag á íslenzkum fram-
leiðsluvörum og þjónustu, sem
ekki eru háð sérstökum lög-
um, eða heyra undir eitt'hvert
ráðuneytanna. Þá heyrir marg-
víslegur innflutningur undir
verðilagsnefnd, sem ákveður
hversu há álagningin má vera.
Það er athyglisvert að Verð-
lagsnefnd tekur ekki afstöðu
til þess hvað erlendar vörur
mega kosta og fellst sjálf-
krafa á það, ef þær hækka í
verði erlendis. Þessu er öðru-
vísi farið með íslenzkar vörur.
Verðlagsnefnd, sem ákveður
gera athugasemdir við útreikn-
inga og breyta þeim, ef henni
sýnist svo. Sem sé, útlending-
arnir vita hvað varan á að
kosta, þó að ekki sé hægt að
treysta venjulegum íslendingi
fyrir að reikna út verð á fram-
leiðslu sinni.
SEX MANNA NEFND.
Eitt áhrifamesta yfirvald
verðlagsmála er svokölluð sex
manna nefnd, sem fer með
verðlagningu á landbúnaðar-
vörum. Hún er skipuð af fé-
lagsmálaráðherra og fer með
verðlagningu á kjöti, mjólk, ís-
lenzkum kartöflum, 30 og 45
prósent ostum, og mysuosti.
Aðrir ostar eru verðlagðir af
Osta- og smjörsölunni. Þá
verðleggja Grænmetisverzlun
rikisins og Sölufélag garð-
yrkjumanna ýmis konar græn-
meti, svo sem kál og tómata.
NÍU RÁÐUNEYTI TAKA
verðAkvarðanir.
Níu af ráðuneytunum fara
með ákvörðun eða eftirlit
verðlags á einhvers konar vöru
og þjónustu. Þessar ákvarðanir
skipta mjög mismunandi miklu
máli. Fyrst má telja dóms- og
kirkjumálaráðuneytið, sem á-
kveður stimpilgjöld, sem geta
orðið umtalsverðar upphæðir í
fasteignaviðskiptum. Þá ákveð-
ur ráðuneytið leyfisgjöld, sókn-
argjöld, gjaldskrár presta fyrir
aukastörf, og gjaldskrár eftir-
litsstofnana, svo sem bifreiða-
eftirlits og öryggiseftirlits.
Félagsmálaráð’uneytið fj allar
um mikilvæg verðlagsmál,
sem hafa veruleg áhrif á fjár-
hag einstaklinga og fyrirtækja.
Þar er um að ræða fasteigna-
skatta, vatnsskatta, gjaldskrár
vatnsveitna, byggingaleyfis- og
gatnagerðargjöld, og aðrar
gjaldskrár sveitarfélaga.
Fjármálaráðuneytið fer með
málefni Áfengis- og tóbaks-
einkasölu ríkisins og ákveð-
ur verð á söluvörum þeirrar
stofnunar.
Heilbrigðis- og tryggingar
ráðuneytið ákveður iðgjöld af
tryggingum tryggingafélaga,
svo sem bifreiðatryggingum.
Þá ákveður ráðuneytið dag-
gjöld á sjúkrahúsum og dval-
arheimilum, og verð á lyfjum,
í samvinnu við nefndir, sem
fjalla um þau mál.
Iðnaðarráðuneytið fer með
gjaldskrár fyrir rafveitur og
hitaveitur, sem eru stórir
kostnaðarliðir í öllum rekstri
heimila eða fyrirtækja. Þá á-
kveður ráðuneytið verð á sem-
enti og gjaldskrár rannsóknar-
stofnana iðnaðarins.
Landbúnaðarráðuneytið á-
kveður verð á áburði og inn-
FV 3 1975
39