Frjáls verslun - 01.04.1980, Blaðsíða 36

L
u
x
u
s
Skilgreining á fyrirbærinu
lúxusvörum hlýtur alltaf að vera
afstæð. Það sem sumir kalla lúxus
eru nauðsynlegir hlutir í augum
annarra. En í stuttu máli má segja
að lúxusnum sleppum við fyrst
hendi af þegar harðnar í ári, pen-
ingalega séö.
Auðvelt er að sýna fram á að
lúxusvörur séu afstætt mat hvers
og eins. Tökum sem dæmi húsa-
kost íslendinga. Ætli kofabúar í
Afríku og Asíu myndu ekki kalla
húsin okkar lúxus-íbúðir? En viö
eigum að sjálfsögðu svar viö
þessu dæmi þar sem við þurfum
ólíkt betri húsakynni til að hjara
hér á endimörkum hins byggilega
heims heldur en íbúar sunnar á
jörðinni. En svo við spyrjum áfram:
hvað með eskimóana? Þá grípum
við til siðmenningarinnar og nú-
tímaþankagangs.
En lítum okkur örlítið nær. Hvað
er lúxus í augum (slendinga? Er
bað einbýlishús, er það bíll, eru
það ferðalög? ,,Nei“ verður svarið
víst hjá flestum. Fremur stórt og
flott íbúðarhús, dýrir og fallegir
bílar og löng ferðalög. Því getum
viö slegið því fram að það sem al-
menningur hérlendis hefur síður
efni á, peninganna vegna, falli
undir lúxus-flokkinn.
Þróunin á þessu mati breytist
mjög ort; það sem var lúxus í gær
er ekki lúxus í dag, og það sem er
lúxus í dag verður það ekki á
morgun, hlýtur að vera eðlilegt að
álykta. Er uppþvottavél lúxus? Er
vasatölva lúxus? Nei, en báðir
þessir hlutir töldust til fína flokks-
ins fyrir rúmum áratug eða svo.
Svo ekki sé nú minnst á blessað
sjónvarpið. íbúar frumstæðari
landa hljóta að líta á þessa hluti,
sem lúxus og þaö mikinn lúxus.
Við skulum þó vona að það viðhorf
breytist hið fyrsta.
Þegar við hófum að vinna þenn-
an lúxus-þátt rákumst við brátt á
vegg þar sem ýmsir kaupmenn
voru. Það sem við töldum til lúxus
töldu þeir vera góða, gegna og —
nota bene — nauðsynlega hluti.
Og þar af leiðandi voru þeir tregir
til að gefa upp verð og slíkt, sem
við leituðumst eftir að fá frá þeim.
Viðhorf þeirra er kannski mjög
skiljanlegt því aö ef þeir gefa okkur
upp að þeir séu með lúxus-vöru á
boðstólum er ekki ólíklegt að al-
menningur sníði hjá verslunum
þeirra og segi: Nei, það þýðir lítið
að fara þangað, þeir hafa svo dýr-
ar og flottar vörur að við höfum
ekki efni á slíkum munaði." Það
skal því tekið strax fram að þær
búðir, sem minnst er á í greininni,
bjóða flestar hverjar upp á mikið
úrval af vörum á öllum verðum, én
dæmin okkar eru aö því leyti af-
brigðileg að þau eru hin dýrustu
frá viðkomandi aðilum. Viljum við
koma á framfæri þökkum til þess-
ara aðila fyrir aðstoðina.
En hversvegna í ósköpunum að
skrifa um lúxus-vörur? Góð
spurning, sem ekki er auðvelt að
svara. En ástæðurnar voru samt
sem áöur aðallega þrjár. í fyrsta
lagi er keypt nokkuð af lúxusvör-
um á íslandi í dag og því er full
ástæða að kynna þennan vöru-
flokk (sem tollskráin blessaða
nefnir svo). Lúxusvörur eru
gæðavörur, því getur enginn neit-
að og kannski verður þessi grein
hjálp fyrir einhvern þann, sem vill
fjárfesta í öruggum gæðavörum. í
öðru lagi er alltaf gaman að láta sig
dreyma dagdrauma um það, sem
maður getur ekki keypt. Og áður
en við hellum okkur þá út í dýrðian
skulum við athuga hvort við höfum
ekki örugglega endurnýjað happ-
drættismiðana.
Hið opinbera er gjarnt á að
ákveöa fyrir okkur hvað sé lúxus
og hvað ekki. Sé tollskránni flett
kemur í Ijós að ýmsar vörur og
hlutir eru vægast sagt furðulega
tollaðar, þ.e. tollaðar eins og um
lúxusvörur væri að ræða. Lesum
aðeins í gegnum þessa umdeildu
skrá. Lúxustollur, eins og við vilj-
um kalla álagninguna en það orð
mun þó aðeins vera til í okkar huga
og e.t.v. fleira, er settur m.a. á eft-
irfarandi hluti: Búsáhöld, þ.m.t.
uppþvottavélar, ísskápa, þvotta-
vélar, hreinlætistæki, ryksugur,
hrærivélar, hnífapör, o.fl., sjón-
vörp, útvörp, barnavagna, gler-
augu, úr, hljómplötur, tannbursta,
og þannig mætti lengi telja. Það
skal tekið fram að við reiknum
tollinn lúxustoll fari hann yfir 50%.
Framantaldir hlutir verða tæplega
taldir til lúxus eða hvað finnst þér,
lesandi góöur? En ríkinu finnst
tannburstun og að borða með
hnífapörum vera lúxus og því eru
þau áhöld tolluð sem slík.
En hverjir eru ríkið og hverjir
ákveða hvað fer í háa tollflokka?
Svariö er embættismenn og við
svarið við seinni lið spurningar-
innar verður að bæta í fjármála-
ráðuneytinu.
36