Frjáls verslun - 01.05.1980, Blaðsíða 37

Grunnfé Seðlabankans1)
Staða í m.kr. í árslok
1975
1 Erlendlr llðir1).......... -7.987
11 Erl.eignlr til sk.tíma nettó . 4.417
12 Erl.skuldir tll langs tíma ... 3.570
2 Lán Seðlab. til annarra
en banka ............... 13.501
21 Til ríkissjóðs, nettó.... 9.286
22 Til ríkisstofnana, nettó .... 1.099
(þ.a. til Viðlagasjóðs) ... (1.321)
23 Til Ijárfestingarlánasjóða .. 2.964
24 Tll annarra............ 152
3 Endurlánuð löng erlend lán . 2.671
31 Ríkissj. og ríkisst... 1.675
32 Innlánsstotnanir....... 794
33 Fjárfestlngarlánasjóðlr.... 202
34 Bæjar- og sveitarfélög .... —
4 Kröfurá Innlánsstofnanir ... 17.372
41 Reikningsskuldir........ 26
42 önnur stutt lán....... 1.668
43 Verðbréf.............. 3.155
44 Endurkaup............. 12.524
441 Landbúnaður ............ 4.469
442 Sjávarútvegur........... 5.856
443 Iðnaður................. 1.611
444 Annað................... 588
5. Innstæður sjóða í opinberri
vörslu ....................... 2.605
(þ.a. Verðj.sj. fiskiðn-
aðarins) .................. (-2.209)
6 Annaðnettó......... -3.128
7 Grunnfé (1+2 + 314 + 5
+ 6 = 7) .................... 19.825
71 Sjóðurog innst.
innlánsst................... 13.576
711 Bundnar Innst.2)
................................... 11.410
712 Veltufjármunlr ............... 2.166
72 Seðlar og mynt
í umferð .................... 4.316
73 Innstæður fjárfestingar-
lánasjóða.................... 1.934
1976 1977 1978 1979
-7.488 -33 11.265 33.643
-1.876 4.223 16.984 39.953
-5.613 -4.256 5.719 6.310
15.763 17.403 29.984 29.691
11.003 14.600 26.053 28.333
1.879 281 1.828 - 324
(1.057) (1.206) (649) (404)
2.745 2.392 1.963 1.616
136 130 140 66
6.071 4.477 5.602 4.218
1.498 1.971 2.607 2.043
3.372 1.081 1.004 167
1.079 1.211 1.678 1.652
123 213 312 357
21.110 32.338 44.976 68.083
675 2.108 895 3.215
1.306 959 2.200 2.500
3.120 2.661 2.143 3.645
16.010 26.499 '39.738 58.723
5.932 9.818 15.966 23.713
7.500 13.856 18.428 28.209
1.861 2.566 4.092 6.275
718 260 1.252 525
-4.541 -7.122 19.568 23.915
2.428) ( 3.917) (-7.558) ( 11.698)
-3.901 -5.970 10.598 18.130
27.014 40.983 61.661 93.589
18.823 29.084 46.475 70.585
15.906 2.918 22.509 6.575 32.978 13.497 54.019 16.567
5.555 8.696 12.181 15.747
2.635 3.203 3.005 7.257
1) Breytingar á grunnfé eru jafnar penlngaútstreyml úr Seðlabankanum, sem samanstend-
ur af lánum úr bankanum og gjaldeyriskaupum bankans umfram gjaldeyrissölu.
í töflunni aö ofan kemur skýrt
fram að skuldir hins opinbera (þ.e.
lán Seölabanka til annarra en
banka) er einn stærsti þáttur pen-
ingauppsprettu hér á landi.
Rétt er aö geta þess aö góöar
og gildar hagfræðikenningar
segja að þegar harðnar á dalnum í
efnahagslífinu sé rétt aö ríkissjóö-
ur safni skuldum en hins vegar
hefur ríkt almennt góöæri á íslandi
um margra ára skeiö og er því
eðlilegt aö ríkissjóður sé rekinn
hallalaus. Því verður aö telja hlut-
deild stjórnvalda í veröbólguvand-
anum mikinn. Meö taumlausri
skuldasöfnun ríkissjóðs hjá
Seðlabankanum hefur peningaút-
streymi veriö stóraukið og þar meö
kynnt undir verðbólgubálið.
Hlutverk Seðlabankans:
En sú spurning hlýtur aö vakna
hvers vegna þaö hefur komið til
allrar þessarar skuldasöfnunar
ríkisins og af hverju þessi skulda-
söfnun hefur viögengist þótt öllum
megi vera Ijóst aö þar sé aö finna
eina meginástæðu verðbólgunn-
ar.
Viö þessum spurningum er ekk-
ert einhlítt svar en réttast er aö líta
á lög Seðlabankans og hyggja að
hvernig sambandi stjórnvalda og
Seðlabankans er háttaö.
í Seölabankalögunum er þess
m.a. getið aö hlutverk bankanna
sé að annast bankaviðskipti ríkis-
sjóös og vera ríkisstjórninni til
ráöuneytis um allt sem varðar
gjaldeyrisviðskipti og peningamál.
Jafnframt segir að í öllu starfi sínu
skuli bankinn hafa náiö samstarf
viö ríkisstjórnina og gera henni
grein fyrir skoöunum bankans . . .
og síðan: ,,Hún (Seðlabanka-
stjórn) skal engu aö síður telja þaö
eitt meginhlutverk sitt að vinna aö
því aö sú stefna sem ríkisstjórnin
markar að lokum nái tilgangi sín-
um.“
Meö þessari grein er í reynd
settar svo þröngar skorður starf-
semi og stefnumótun bankans aö
hann er raunverulega skylduguraö
hlíta fyrirmælum ríkisstjórnarinnar
hversu andstæö sem þau fyrir-
mæli kunna aö vera heilbrigðri og
réttri stefnumótun í peningamál-
um. En ef aftur er boriö niöur í
Seðlabankalögin þá segir í 3. mgr.
1. lið: „(Hlutverk Seðlabankans er)
37