Frjáls verslun - 01.06.1980, Blaðsíða 47
Evrópu til að tryggja lægra vöru-
verð.
í N-Ameríku er mest selt í stór
vöruhús og í þeim hefur gjarnan
verið sett upp sérstök íslands-
deild. Sama fyrirkomulag hefur
verió reynt í Evrópu en gengið illa
og salan því að langmestu leyti í
höndum lítilla verslana sem gjarn-
an eru staðsettar úti á lands-
byggðinni eða lítilla sérverslana í
borgum. Staðsetning þessara
verslana úti á landi er talin sérlega
heppileg þar sem helstu kaupend-
ur eru ferðamenn, en í Danmörku
telja umboðsmenn t.d. að 60% af
sölunni fari til ferðamanna.
Innflutningstollar á ullarvörum í
Ameríku eru yfir 20% en þrátt fyrir
það fæst yfirleitt gott verð fyrir
vöruna, sem að mestu leyti er af
fínlegra taginu.
íslendingar hafa allt til ársins
1979 lítiö reynt fyrir sér á Japans-
markaði en Japanir keyptu tæpan
fimmtung af útfluttum ullarlopa og
bandi. Japan er talinn mjög við-
kvæmur markaður bæði hvað
snertir vörugæði og afgreiðslu og
verður forvitnilegt að fylgjast með
árangri útflytjenda þar. Við val á
mörkuðum þarf ýmislegt að að-
gæta. Gott dæmi um það er út-
flutningur á ullarlopa og bandi til
Suður-Kóreu árin 1976 og 1977.
Vörur úr þessu hráefni komu síðan
á markað í vestrænum löndum,
aðallega Þýskalandi, á mjög lágu
verði. Hefði ekkert verið að gert
hefði þessi útflutningur stórskað-
að markaðssetningu íslenskra
vara, en framleiðendur eftirlíking-
anna seldu þær sömu aðilum og
íslensku fyrirtækin. Þetta varð til
þess að 31. ágúst 1978 setti við-
skiptaráðuneytið reglur um út-
flutning á ull og ullarbandi. Regl-
urnar voru svohljóðandi:
1. Útflutningsleyfi verða ekki veitt
fyrir ullarbandi, sem ætla má aö
fari til framleiðslu eftirlíkinga í
löndum Suður-Asíu og Austur-
löndum nær. Sama á við um
útflutning þessarar vöru til
nýrra markaössvæða í öörum
heimshlutum. Þessi regla gildir
þó ekki um handprjónaband í
neytendaumbúðum.
2. Útflutningur ullarbands til
annarra landa fari ekki fram úr
því magni sem út var flutt árið
1977. Þessi regla tekur ekki til
handprjónabands í neytenda-
umbúðum.
3. Útflutningur loðbands, sem
nota má til framleiðslu ullar-
fatnaðar með ýfðri áferð, verð-
ur ekki leyfður.
4. Útflutningur þveginnar og
óþveginnar ullar og ullaraf-
klippa verður ekki leyfður.
5. Frávik frá reglum 1.—4. liðar
hér að framan koma til greina í
sérstökum tilfellum að höfðu
samráði við stærstu útflytjend-
ur á þessu sviði.
Fjármögnun
Mest af ullarvörum sem fara til
útflutnings eru seldar fyrri hluta
árs. Þessar vörur eru sendar út um
sumarið en greiðsla kemur u.þ.b. 6
vikum eftir afhendingu. Með öðr-
um orðum er hér um mjög árstíða-
bundna sölu að ræða en fram-
leiðslan fer fram allt árið. Þetta
skapar gífurlega fjármagnsþörf á
vissum árstímum. Bankar lána
ekki út á veð í þessum birgðum og
því hafa iðnrekendur í þessari
grein oft þurft að veðsetja per-
sónulegar eignir sínar. Þarna er á
ferðinni vandamál sem heftir eðli-
lega þróun fyrirtækjanna. Til úr-
bóta hefur verið rætt um að reyna
framleiöslu á einhverskonar létt-
um fatnaði, sumarfatnaði, og hefur
Álafoss hafið tilraunir meö það.
Afkoma
Þegar litið er á tölur um glæsi-
lega þróun á útflutningi ullarvöru,
gæti maður freistast til að halda að
þróun afkomu væri í sömu átt.
Tölurnar um afkomu sýna hins
vegar miklar sveiflur og einnig
hinn óstöðuga grunn sem þessi
iðngrein byggir á. Af yfirliti sést
að léleg afkoma ullariðnaðarins er
ekki alveg ný af nálinni, en 1977 er
tap, og vandinn hefuraukistsíðan,
og ekkert bendir til þess að þessi
þróun sé að snúast viö. Þrátt fyrir
að afkoma hafi versnað, þá sýna
nýjar tölur frá Hannarri s.f. að tap í
þessari iðngrein væri milli 17 og
20% í stað 1—5% ef fyrirtækin
hefðu ekkert gert til að bæta
rekstur sinn.
Ein helsta ástæða fyrir þessari
uggvænlegu þróun er sú, að inn-
anlands hafa oröið gífurlegar
kostnaöarhækkanir sökum vax-
andi veröbólgu, án þess að gengið
hafi breyst í samræmi við þær. Sá
kostnaður sem orsakaðist af of
litlum breytingum á genginu hafa
saumastofur og útflytjendur orðið
að taka á sig. Á síðasta ári (1979)
voru það helst saumastofurnar
sem þurftu að bera þennan kostn-
að, en á þessu ári ákváöu sauma-
stofurnar að taka upp verðlagn-
ingu sem miðaðist við kostnað
innanlands. Þetta á einungis við
um þær saumastofur sem versla
við Álafoss. Með þessu tekur út-
flytjandinn (þ.e. Álafoss) á sig
verulegan hluta þess kostnaðar
sem orsakast af mismun á gengis-
breytingum og kostnaðarbreyt-
ingum.
1. des. 1979 var útflutningsverð
hækkað um 13%, en það var alls
ekki nóg fyrir þær saumastofur
sem ekki höfðu tekið upp kostn-
aðartryggingu. Á meðan verðið
hækkaði um 13%, hækkaöi kostn-
aður ennþá meira, t.d. laun um
13,2%, prjónavoð um 17,5%
o.s.frv.
Eftirþetta vantarlO—12% uppá
að gildandi verð nái þeim verðum
sem ákveðin voru í október 1978
og giltu fyrir árið 1979, og bilið
heldur áfram að breikka, t.d.
vegna launahækkunar þann 1.
mars.
Lokaorð
Ljóst er að helstu vandamál sem
ullariðnaðurinn á núna við að
glíma, er ekki salan heldur öllu
fremurframleiðslan sjálf. Brýnasta
verkefnið virðist vera að þjálfa
starfsfólk, allt frá verkafólki upp í
framkvæmdastjóra, og gera það
hæfara í þessari grein. Skilyrði
fyrir fyrsta flokks vöru er fyrsta
flokks starfsfólk.
Þrátt fyrir að mörg Ijón hafi verið
á veginum, og við marga byrjun-
arörðugleika hafi verið að stríða,
má með sanni segja, aö við þurfum
alls ekki að kvíða framtíðinni, ef
uppbyggingin heldur áfram af
sama krafti og undanfarin ár.
Ef gengið er rétt skráð, og verö-
hækkanir erlendis haldast í hend-
ur við hækkun verðlags hér inn-
anlands, þá er það víst, að ullar-
iðnaðurinn á eftir að stóraukast.
Ullariðnaðurinn hefur rækilega
sýnt fram á, að íslenskur iðnaður
er fyllilega samkeppnisfær við
þann erlenda.