Frjáls verslun - 01.10.1980, Blaðsíða 23

Helgi Bergs bankastjóri Landsbankans:
Stjórn peningamála er
ekki veikasti hlekkurinn
„Nei, ég er ekki sammála því sem forsætisráðherra
sagði, að stjórnun peningamála sé veikasti hlekkur-
inn í efnahagsmálunum, ég tel að veikasti hlekkurinn
sé rekstrargrundvöllur atvinnuveganna“ sagði
Helgi Bergs bankastjóri Landsbankans í samtali við
Frjálsa verzlun, skömmu eftir að aðgerðirnar til að
draga úr útlánum bankanna voru tilkynntar.
Hann var því næst spuröur hver
væri skýringin á því, aö svo mikil
aukning heföi oröið í útlánum
bankanna í ágúst sem tölur sýndu.
HB — „Aukningin átti sér í raun
og veru alls ekki staö í þessum
eina mánuði. Það var lítill eðlis-
munur á því sem gerðist í júlí og
ágúst aö öðru leyti en því aö síðast
í júlí kom inn mikill greiöslutoppur
í gjaldeyri, sem gerði þaö aö verk-
um að útkoman í júlí var ákaflega
hagstæö, en ágúst þeim mun verri.
Ef mánuðirnir eru teknir saman
voru þeir í raun og veru ekkert
mjög slæmir, en þó lakari en viö
heföum viljaö. Þaö verður aö hafa í
huga að staöa bankanna versnar
alltaf eitthvað um þetta leyti árs.
FV — Var þá hér um aö ræða ár-
visst fyrirbæri, sem varö fréttaefni
nú, en kannski ekki áöur?
HB — Aö nokkru leyti má það til
sanns vegar færa, en við verðum
líka aö huga aö því, að með gild-
andi fyrirkomulagi á útlánum
verður nokkuð almenn aukning, t.
d. í sambandi við það, aö við
höfum nú tekið það upp að bæta
verðbótum á lán við höfuðstólinn
og þannig endurlána peninga án
þess að beint nýtt lán komi til. Ég
vil leggja á það áherslu að ég er
fylgjandi þessu fyrirkomulagi, því
að greiðslubyrði yrði að öðrum
kosti óhemjulega þung, en þá
mega menn heldur ekki hrökkva
við þótt útlánaaukning sé nokkru
meiri en hún annars hefði orðið.
FV — Það er all mikið um það
rætt að bankarnir finni mjög fyrir
því að fólk eigi erfitt með að standa
í skilum með afborganirog vexti af
lánum. Er ástandið verra en áður?
HB — Já, lántakendur eiga erfið-
ara með að standa í skilum nú
heldur en í annan tíma, sem ég
man eftir. Hér á ég ekkert sér-
staklega við einstaklinga, því að
þetta á ekki síður við um fyrirtækin
og atvinnureksturinn.
FV — Hvað má lesa út úr því?
HB — Afkoman hjá atvinnu-
rekstrinum er afar erfið.
Þriðjungur
ráðstöfunarverðmæta
bankanna í upphafi
áratugsins er horfinn
FV — Þú sagðir í útvarpsviðtali
fyrir skömmu að slæm rekstrar-
staða hjá fyrirtækjum yrði ekki
bætt með auknum lánum. Áttu von
á því að einhver illa stödd fyrirtæki
kunni að stöðvast ef þið nú skrúfið
enn frekar fyrir lánamöguleika?
HB — Ég vil ekki gera að því
skóna, að einhver fyrirtæki stöðv-
ist. Það er staðreynd að velrekin
fyrirtæki hafa ákveðinn sveigjan-
leika til að aðlaga sig minni lána-
möguleikum, t. d. með því að
minnka birgðir, fresta fjárfestingu
og gera ýmsar ráðstafanir til hag-
ræðingar.
FV — Nú koma þessar aðgerðir
ofan á það fjármagnssvelti, sem
fyrirtæki hafa kvartað mjög und-
an?
HB - Það er rétt, að það er mikið
af ófullnægðum lánabeiðnum og
jafvel mikið af ófullnægðri raun-
verulegri þörf. En við verðum alltaf
að hafa í huga, er litið er á íslenska
bankakerfið, að þróunin hefur ver-
ið sú, að ráðstöfunarfé bankanna
hefur verið að skreppa saman í
hlutfalli við þau verkefni, sem
bankakerfið hefur. Innlán og útlán
bankanna hafa undanfarið og þá
einkum á fyrrihluta þessa áratugs
minnkað mjög verulega í hlutfalli
við aðrar efnahagsstærðir í þjóð-
félaginu og það svo mjög að nú er
þriðjungur þeirra verðmæta, sem
bankarnir höfðu til ráðstöfunar í
upphafi áratugsins horfinn. Þetta
hefur eðlilega leitt til þess að útlán
bankanna hafa um langt skeið ver-
ið minni en verðbólguaukningin,
minni en verðhækkun þeirra verð-
mæta, sem verið er að fjármagna
framleiðslu á, þetta hefur leitt til
uppsafnaðra þarfa og þegar erfið-
leikar steðja að í afkomu og
rekstri, brýst það út í því að bank-
arnir lána það sem mönnum þykir
of mikið.
FV — Hvað er þá til ráða?
HB — Það má alltaf um það deila
hvenær á að segja sem svo, það er
ekki hægt að lána þessum aðila
meira. En þaðernúeittsinnsvo að
við erum öll manneskjur, sem ger-
um okkur vonir um betri tíð og viö
reynum að halda áfram í lengstu
lög. Það er sjálfsagt hægt að láta í
Ijós þá skoðun að við hefðum átt
að spyrna fyrr við fótum og harka-
23