Frjáls verslun - 01.11.1980, Blaðsíða 35

þeirri forsendu aö ekki væri svig-
rúm til að gera þetta við ríkjandi
aðstæður. Af þessu leiddi að
Vinnuveitendasambandið gat ekki
náð þessu stefnumarki sínu fram.
Það var ómögulegt, meðal annars
af pólitískum ástæðum. Niður-
staöan er samt sú að Vinnuveit-
endasambandið náði því fram að
grunnkaupshækkanir urðu ekki á
fyrri hluta þess tímabils, sem það
óskaöi eftir að yrði án grunn-
kaupshækkana. Fyrri hluta þess
samningstímabils, sem VSÍ fór
fram á, er grunnkaup óbreytt. Það
er umtalsverður árangur. Varð-
andi kauphækkunina sem kemur á
seinni hluta tímabilsins þá var al-
veg Ijóst, eftir að ríkisvaldið samdi
við opinbera starfsmenn, að óhjá-
kvæmilegt var að semja um svip-
aðar kauphækkanir á almennum
vinnumarkaði. Vinnuveitendur
hljóta að mæta kauphækkunum
opinberra starfsmanna með því aó
hækka kaup sinna starfsmanna
samsvarandi. Það er útilokað að
breikka bilið á milli þessara aðila á
vinnumarkaðnum. í rauninni er
það mjög óeðlilegt aö ríkiö hafi
forystu um launaákvarðanir. Þær
eiga aðilar á almennum vinnu-
markaði að taka sín á milli. Þeir
eiga að móta launastefnuna og
ríkisvaldiö að koma á eftir, vegna
þess að verðmætin í þjóðfélaginu
eru sköpuð á hinum almenna
vinnumarkaði. Þetta gerðist ekki
núna þegar ríkið tók þessa forystu.
Vinnuveitendasambandið var búið
að bjóða sambærilega launa-
hækkun og opinberir starfsmenn
fengu, bæði meö flokkatilfærslum
og almennri rúmlega tveggja pró-
senta grunnkaupshækkun. Verka-
lýðshreyfingin sætti sig ekki vió
þetta. í framhaldi af því kom fram
sáttatillaga, sem gerði málið miklu
erfiðara. Það hefur aldrei gerst að
samið væri niður fyrir sáttatillögu. í
þessu tilviki gerðist það þó að
sérkröfurnar sem settar voru fram í
sáttatillögunni féllu niður, gegn því
að vinnuveitendur féllust á launa-
þáttinn. Það náðist því í fyrsta
skipti sá árangur aö samið var
niður fyrir sáttatillögu. Þetta voru
þær aðstæður, sem menn stóðu
frammi fyrirog ég hygg að það hafi
ekki verið hægt að ná hagstæðari
samningum, eins og málin höfðu
skipast. Jafnvel hefðu langvinn
verkföll ekki breytt þessari niður-
stöðu. Á þeim grundvelli var
gengið aö samningunum en eftir
sem áður var mjög rækilega á það
bent af Vinnuveiteipdasamband-
inu, aö engar efnahagslegar for-
sendur væru fyrir þessum samn-
ingum og þeir fælu ekki í sér
kjarabætur heldur krónuskerð-
ingu.
Erum við þá þannig staddir, að
ríkið geti ráðið því, að verulegu
leyti, hvernig launakjörum er
háttað í landinu?
Ríkið mótaði þá launastefnu
sem varð í þessum samningum.
Það tók forystuna og ber því
„I fyrsta skipti
sem samið er
niðurfyrir
sáttatillögu”
ábyrgðina á því hver þróunin
verður í efnahagslegu tilliti. Það er
jafnframt nauðsynlegt að vekja á
því athygli, að menn á almennum
vinnumarkaði hvorki vinnuveit-
endur né launþegar sætta sig við
að bilið breikki milli opinberra
starfsmanna og annarra. Þaö er
alveg sama hvað ríkið semur um
að hækka kaup mikið með því er
ekki verið að bæta Iífskjörin. Við
bætum lífskjörin með því að auka
framleiðslu og verðmætasköpun í
þjóðfélaginu og að okkar mati hafa
stjórnvöld sýnt því mjög takmark-
aðan áhuga og beinlínis sýnist
manni aö það sé veriö að koma í
veg fyrir aö þeim atvinnumögu-
leikum sé hrundið af stað, sem
raunverulega geta bætt lífskjörin
komandi árum. Sú atvinnustefna,
sem stjórnvöld hafa fylgt miðar
ekki að því að bæta lífskjör, heldur
að minnka verðgildi krónunnar.
Hvaða atvinnumöguleikar eru
það sem stjórnvöld hafa stöðvað?
Ég á þar við virkjanir og stór-
iðjuframkvæmdir.
Vinnuveitendur hafa áður spáð
fyrir um efnahagslegar afleiðingar
kjarasamninga. Hvernig hafa þeir
spádómar staðist?
Yfirleitt mjög vel. Vinnuveit-
endasambandið spáði fyrir ári um
þróun verðlags og gengis. Sú spá
gekk nokkurnveginn upp. Það var
svolítil misvísun á fyrri hluta tíma-
bilsins, sem stafaði fyrst og fremst
af því að þá var við völd ríkisstjórn,
sem hafði ekki umboð til efna-
hagsaögerða og efnahagslífið var
nánast fryst á meðan á stjórnar-
kreppunni stóð. Að öðru leyti
stóðst sú spá og við teljum að
aðrar slíkar spár hafi staðist mjög
vel.
Er fjárhagur Vinnuveitenda-
sambandsins traustur?
Hann er í sæmilegu horfi. Að
undanförnu hefur verið unnið að
því að kom á nýjum árgjaldaregl-
um. Þær gengu í gildi á miðju
þessu ári. Það er ekki að fullu
komið í Ijós hver árangur verður af
þeim, en menn vænta þess að með
þessum breytingum verði komið
sæmilega traustum stoðum undir
fjárhag Vinnuveitendasambands-
ins og þá starfsemi sem núna er
rekin á vegum stofnunarinnar.
Þarf að efla starfsemina?
Ég hef ákveðnar skoðanir á því
að Vinnuveitendasambandið þyrfti
að efla sína starfsemi, bæði með
því að veita meira upplýsingum út í
þjóðfélagiö og einnig þarf það að
efla mjög upplýsingastarfsemi inn
á við, gagnvart félagsmönnum
sínum. Þá þarf að bæta þjónustu
og aðstoð við samningagerð og
loks er þörf á að afla meiri og
haldbetri efnahagslegra upplýs-
inga til að leggja til grundvallar í
samningum.
Eru ekki fyrir hendi fullnægj-
andi efnahagslegar upplýsingar
frá Þjóðhagsstofnun og öðrum
slíkum stofnunum?
Það þarf oft á tíðum að leggja
fram gleggri upplýsingar. Upplýs-
ingar opinberra stofnana liggja
ekki alltaf fyrir þegar þeirra er þörf.
35