Frjáls verslun - 01.11.1980, Blaðsíða 43

Sjálfvirkni
á skrifstofunni
Sjálfvirk úrvinnsla gagna hófst fyrir
alvöru á íslandi á sjöunda áratugnum. í
fyrstu voru það einungis stofnanir,
stórfyrirtæki, samtök margra aðila og
Háskólinn, sem að einhverju marki
notuðu tölvutækni. Tölvurnar voru
stórar og úrvinnsla átti sér stað á fáum
reikni- eða tölvustofum. Smáfyrirtæki
færðu sér tölvutæknina í nyt, einkum
með því að notfæra sér þjónustu
tölvuþjónustufyrirtækja og stofnana.
Það er ekki fyrr en á þeim áratug, sem
nú er að líða, áttunda áratugnum, sem
notkun tölvutækninnar varð almenn,
um leið og tölvurnar urðu minni og
verðið lækkaði. Mörg fyrirtæki, bæði
stór og smá, hafa kosið að fara eigin
leiðir í tölvunotkun með smátölvum í
stað þess að færa sér í nyt þjónustu
stærri tölvueininga. Tölvuvinna er ekki
lengur sérhæft starf. Þróunin hefur
fært tölvuna inn á skrifstofur og fyrir-
tæki þar sem hún er orðin eins og hvert
annað hjálpartæki.
Á tíu ára tímabilinu frá 1970—1980
er talið að framleiðni á vöruframleiðslu
hafi aukist um 90% í iðnríkjum vestur-
landa. Ein skýringin á þessu er hin
mikla sjálfvirkni, sem orðin er í flestum
greinum atvinnulífsins með hjálp
tölvutækninnar.
Á sama tíma hefur framleiðni skrif-
stofuvinnu hins vegar einungis aukist
um 4%. Bókhald er að vísu víðast unnið
í tölvum, en aukin verkefni eru oftast
leyst með fleira starfsfólki. Það hefur
gerst þrátt fyrir stórhækkaðan kostnað
vinnuafls en lækkun á verði tölvutækja.
Hér á l'slandi hefur sjálfvirknin á skrif-
stofum yfirleitt verið takmörkuð við rit-
vélar, Ijósritunarvélar og síma.
Teikn eru þó á lofti um að hér verði
breyting á á næstu árum. Tækin verða
stöðugt minni og meðfærilegri og
notkun þeirra hlýtur því að verða al-
mennari og notkunarsvið þeirra víðara.
Jafnframt hefur tölvutæknin getið af
sér ýmsa tækni, svo sem textavinnslu.
optiskan lestur og rafeindaflutning á
myndum, texta og tölum.
Textavinnsla
Ritvélin var fundin upp árið 1714, en
varð þó ekki almennt notuð á skrifstof-
um fyrr en í byrjun þessarar aldar. Nú
geta fyrirtæki keypt eða jafnvel leigt
hraðvirkar en einfaldar textavinnslu-
samstæður, sem geta unnið mestan
hluta skrifstofuvinnunnar. Texta-
vinnsluvélar geta verið mismunandi að
gerðum, en allar hafa þær það sam-
eiginlegt að með þeim er hægt að
breyta og leiðrétta texta, geyma skjöl
og skrifa þau síðan út með miklum
hraða. Textavinnsluvélar eru mjög
skildar tölvum og í raun er hægt að
forrita þær þannig að þær leysa tölvu-
verkefni, svo sem bókhald og útskrift
reikninga.
Textavinnsluvélar hafa þó fyrst og
fremst verið notaðar í stórfyrirtækjum,
þar sem fram fara miklar staðlaðar
bréfaskriftir. j Bandaríkjunum eru lög-
fræðingar einnig vaxandi kaupenda-
hópur. Staðlaðar setningar eru núm-
eraðar og það sem bréfritari þarf að
gera er að tengja saman setningar og
mynda þannig samhangandi bréf.
Reyndar þarf ekki meiriháttar texta-
vinnslukerfi til að leysa verkefnið það
arna, því nú er orðið hægt að fá texta-
vinnsluforrit fyrir smátölvur og borð-
tölvur eins og Pet. Þannig getur maður
slegið tvær flugur í einu höggi og
fengið litla textavinnsluvél og tölvu í
ofanálag.
Einfaldari samgöngur
Tölvu- og textavinnsluvélar hafa í för
með sér aðra hagræðingu en vinnu-
sparnað við texta- og gagnavinnslu.
Þær geta einnig gert ákveðna þætti
samgangna einfaldari og hraðari. Með
42
43