Frjáls verslun - 01.12.1980, Qupperneq 14

séu oft vantryggð og fólk fái ekki
eigur sínar bættar, þegar bruna
ber að höndum. Auk hans hafa
Héðinn Emilsson og Benedikt Sig-
urðsson fjallað um þetta mál innan
fyrirtækisins og þeir telja báðir að
núverandi kerfi hafi gengið sér til
húðar og ástandið sé sérlega
slæmt utan Reykjavikur.
Núverandi kerfi er í meginatrið-
um þannig að lögum samkvæmt
ákveður sveitarfélag hvar tryggja
skal fasteignir í þess umdæmi, að
undangegnu útþoði eða saman-
burði á verði. Allir verða síðan að
tryggja hjá þeim aðila, sem sveit-
arfélagið velur. Hér á landi er það
skylda að brunatryggja hús, en í
mörgum Vestur Evrópulöndum er
það ekki skylda, þar á meðal á
Norðurlöndum. Flest eru þó
brunatryggð, til að þau séu veð-
hæf. Fyrirkomulag eins og hér
tíðkast, er ekki að finna í neinu
nálægu landi.
Hvaða hagsmunir
eru í veði?
Þau viðskipti, sem þetta snýst
um, eru iðgjöld að upphæð 16 til
17 hundruó milljónir króna á árinu
1979 og að sjálfsögðu mun hærri
núna. Af þessu réðu Samvinnu-
tryggingar yfir um hundrað mill-
jónum en það sem eftir er skiptist
lauslega áætlað til helminga á milli
Brunabótafélagsins og Husa-
trygginga Reykjavíkur. Hér er um
einhverjar hagstæðustu trygging-
ar að ræða, sem til eru, enda hefur
brunahætta stórminnkað á íslandi,
við yfirgnæfandi notkun stein-
steypu sem byggingarefnis og
sívaxandi notkun jarðvarma til
upphitunar í stað eldstæöa, af
einu eða öðru tagi.
Af ástæðum, sem eru augljósar,
er það Samvinnutryggingum
þyrnir í augum að fá ekki að taka
þátt í þessum viðskiptum á sam-
keppnisgrundvelli. Félagið er
mjög vel undir það búið að fást við
sölu húsatrygginga á frjálsum
markaði, en það er Brunabótafé-
lagið vissulega líka. 24 kaupfélög
eru umboðsmenn Samvinnu-
trygginga, auk 10 útibúa Sam-
vinnubankans. Þá eru til sérstakar
umboðsskrifstofur og alls 60 til 70
virk umboð. Þá leikur enginn vafi á
því að félagið fengi til trygginga
allar eignir kaupfélaga, Sam-
bandsins og trúlega fleiri sam-
vinnufélaga, sem væru umtalsveró
viðskipti. Þá gæti félagið einnig
fengið að tryggja eigi húsnæði, en
það verður að teljast skiljanlegt að
tryggingafélögum þyki harkalegt
að þurfa að tryggja eigin húsnæði
hjá öðrum.
Þá ber þess að gæta að Sam-
vinnutryggingar hafa nú um 25
þúsund gild tryggingaskírteini fyrir
brunatryggingar innbús, eða ná-
lægt helmingi heimila í landinu.
Það er því eðlileg ályktun að þeir
gætu náð umtalsverðum hluta
brunatrygginga húsa, ef þeir fengju
að keppa um þær. Forystumenn
félagsins telja það úrelt fyrirkomu-
lag að fólk fái ekki að ráð hver
tryggir hús, eins og það fær að ráða
heimilistryggingu, vatnstrygg-
ingu, bílatryggingu og svo fram-
vegis.
Samvinnutryggingar
lækkuðu iðgjöldin
Samvinnutryggingar leggja á
það mikla áherslu að afskipti
þeirra af brunatryggingum húsa
hafi orðið til að lækka iðgjöld mjög
verulega. í fyrsta sinn, sem Sam-
vinnutryggingar fengu að taka þátt
í slíku útboði, 1954, lækkuðu ið-
gjöld um 50% og tvisvar síðar hafa
tilboð félagsins orðið til þess að
lækka iðgjöld, en þess ber að geta
að Brunabótafélagið hefur einnig
orðið til þess á sínum ferli og
einnig eftir 1954.
Þá hefur fyrirtækið tekið upp
nýja tegund trygginga, á bústofni
og fóðurbirgðum, sem framámenn
fyrirtækisins telja að ætti að nota
við tryggingu. Þaó felst í henni að
skaði er greiddur til fulls, þó að
verðmæti eignarinnar sé meira,
þegar hún brennur, en þegar
trygging var tekin. Sem dæmi má
nefna að bóndi tryggir þúsund
hestburði af heyi, en ári síðar á
hann 15 hundruð hestburði vegna
góðæris og þá brennur. Með
þessum tryggingum fær hann
skaðann allan greiddan en borg-
ar næst iðgjald af 15 hundruð
hestum.
Sérstaða Reykjavíkur
Reykjavík hefur alla tíð farið
eigin leiðir í tryggingamálum. Á
nítjándu öld samdi Reykjavík við
dönsk tryggingafélög um bruna-
tryggingar og hélst sú skipan
lengi, en 1954 fékk borgin leyfi í
lögum til að tryggja sjálf hús í
borginni og stofnaði til þess
Húsatryggingar Reykjavíkur, en
borgarráð starfar sem stjórn þeirr-
ar stofnunar.
Iðgjöld af brunatryggingum í
Reykjavík er nokkru hærra en hjá
Samvinnutryggingum og Bruna-
bótafélaginu. Öll fyrirtækin leggja
til grundvallar 0,23 promille af
verðmæti húseignar, en Húsa-
tryggingar Reykjavíkur leggja á
viðbótargjald til brunavarna 0,05
promille. Þess ber þó að gæta að
útgöld Húsatrygginga til bruna-
varna á næsta ári eru áætluð tæp
40% af öllum iðgjaldatekjum. Þar
vegur þyngst að 248 milljóna
framlag til reksturs brunavarna í
borginni, auk 110 milljóna fram-
lags til Vatnsveitu Reykjavíkur, til
að endurnýja og fjölga brunahön-
um, sérstaklega í eldri borgar-
hverfum. Þá hefur nú verið tekið
upp nýtt ákvæði í iðgjaldaskrá,
sem heímilar að greiða trygginga-
tökum bónus, ef afkoman verður
sérlega hagstæð.
Óhætt er að fullyrða að borgar-
stjórn Reykjavíkur hefur engan
hug á að hætta að sjá um bruna-
tryggingar í borginni, þar sem
Húsatryggingar Reykjavíkur hafa
reynst traust tekjulind til greiða
brunavarnir í borginni. Það fé yrði
að fá með öðrum hætti, ef aðrir
sæu um tryggingarnar.
Erfitt að skipta
um tryggingafélag
í lögum um Brunabótafélag ís-
lands, sem er ríkisstofnun, er svo
mælt fyrir aó skylt sé að tryggja
allar húseignir utan Reykjavíkur
hjá félaginu. Hinsvegar segir í lög-
14