Frjáls verslun - 01.12.1980, Síða 25

11
J]
uui
Rotterdam makaðurinn:
Ekki eins mikið brask og
okur og menn halda
Þó að „Rotterdam markaðurinn“ hafi verið nær stanslaust í
fréttum síðasta árið eða svo, er minna um að menn skilji hvað
hann er og hvernig hann verkar. Þegar olíukreppan í fyrra fór af
stað, vegna atburða í íran, þaut verðið á Rotterdam markaði úr 8
dollurum á tunnu upp í 40 dollara á tunnu á einni viku, þegar allir
reyndu í senn að tryggja sér olíu. Meðlimir Opec, samtaka
olíuútflutningsríkja, notuðu svo þessar verðhækkanir til að rétt-
læta sínar verðhækkanir.
Mikið ófremdarástand varð á
markaðnum. Seljendur yfirgáfu
sína fyrri viðskiptavini og buðu
farma á frjálsum markaði. Olía
sem unnin var í olíuhreinsunar-
stöðvum í Karibíska hafinu fyrir
Bandaríkjamarkað var þess í stað
seld á Rotterdam markaði. Fram-
leiðendur rufu langtímasamninga
og seldu olíuna hæstbjóðanda.
Að undanförnu hefur verið nóg
af olíu að hafa og allir gleymt
Rotterdam markaðinum. Sann-
leikurinn er sá að þessi svonefndi
„markaður'1 er hvorki í Rotterdam,
né er hann eiginlegur markaður.
Þetta er í raun þröngur hópur
manna, sem vinna í umboðsskrif-
stofum í Norðvestur Evrópu og
semja sín á milli um sölu, ýmist í
síma eða telex.
Þessi starfsemi er orðuð við
Rotterdam, af því að þarerstærsta
olíuhöfn heims og geysistórar
olíuhreinsistöðvar, sem sjá fyrir
stórum hluta af þörfum iðnríkj-
anna í Norður og Vestur Evrópu.
Rotterdam markaðurinn skiptist í
tvennt. í fyrsta lagi verslun með
olíu á alþjóðlegum markaði,
venjulega heila skipsfarma, og í
öðru lagi svonefnda „pramma-
verslun ", sem er raunverulega
staðsett í Rotterdam og fæst við
verslun með olíu, sem flutt er eftir
fljótum til Þýskalands og Sviss.
Hlutverk Rotterdam markaðsins
í alþjóðlegri olíuverslun hefur ver-
ið ýkt stórlega. Meginhluti af þeirri
olíu, sem fer um höfnina í Rotter-
dam, er á vegum stóru olíufélag-
anna, sem bæði framleiða og
hreinsa olíu, eða smærri sjálf-
stæðra fyrirtækja, sem hreinsa
olíu og dreifa henni í smásölu.
Meginhlutinn af þeirri olíu, sem
fer um Rotterdam, er seldur á
langtíma samningum. Það sem
eftir er, um það bil 5% af olíunni,
sem notuð er í iðnríkjum í norð-
vesturhluta Evrópu, er keypt og
selt á Rotterdam markaði. Það eru
um 30 miljónir tonna á ári af olíu
og olíuvörum, þó að verslað sé
með miklu meira magn, þar sem
sami farmurinn 'HíUílF"'
skiptir
stundum
oft um eigendur, á leiðinni til neyt
enda.
Alþjóðlegu olíufélögin þurfa á
Rotterdam markaðnum að halda,
sem einskonar miðstöð, þar sem
hægt er að jafna framboð og eftir-
spurn. Jafnvel með háþróuðustu
áætlunum er ekki hægt að ná fullu
jafnvægi milli framleiðslu og eftir-
spurnar á markaði. Framboð og
eftirspurn er erfitt að jafna ná-
kvæmlega, þegar haft er í huga að
það tekur sex vikur fyrir olíuskip
að sigla frá Persaflóa suður fyrir
Afríku til Norður Evrópu. Á meðan
á ferðinni stendur getur ýmislegt
gerst, sem veldur skorti og ruglar
áætlanir olíufélaga. Þegar þannig
fer er leitað á náðir umboðsmanna
á Rotterdam markaði.
Rotterdam markaðurinn gegnir
miklu hlutverki í sölu á unnum
olíuvörum, svo sem þotueldsneyti,
gasolíu og svartolíu. Þegarskortur
er eða offramleiðsla hjá olíufélagi
selur það eða kaupir á Rotterdam
markaði. En þessi markaður er
25