Frjáls verslun - 01.12.1980, Blaðsíða 28

©röcetfD'®
Svíþjóð:
Hvetjandi
launakerfi
aftur á
dagskrá
Það er ekki ýkja langt síðan lesa mátti í
íslenskum dagblöðum um að verið væri að
leggja niður afkastalaunakerfi I Svíþjóð og
taka upp föst laun I staðinn. Þessa dagana
er þessu þveröfugt farið: Fleiri og fleiri
fyrirtæki taka nú upp afkastalaunakerfi eða
hvetjandi launakerfi. eins og þau hafa verið
kölluð.
Á árunum 1974 og 1975 voru verkalýðs-
félög í Svíþjóð yfirleitt mótfallin hvetjandi
launakerfum og böröust fyrir því að þau
yrðu lögð niður en fólki greidd tímalaun eða
föst mánaðarlaun í staðinn. Árangur þeirrar
baráttu varð sá að mörg fyrirtæki snéru aftur
til timalauna eftir að hafa notað ákvæöis-
laun í einhverri mynd í töluverðan tíma.
Síðan 1976 hefur þróunin hinsvegar snúist
viö þannig að nú hafa mjög mörg fyrirtæki
tekið aftur uþp hvetjandi launakerfin og
verkalýðsfélögin hafa ekki beitt sér gegn því
eins og þó hefði mátt búast við.
Skýringin er ef til vill sú sem fram kemur í
könnun sem Sænska Vinnuveitendasam-
bandið hefur látið gera en þar segir á þessa
leið:
..Það sýndi sig á tímum yfirvinnudeiln-
anna 1974/1975 að margir atvinnurekendur
létu undan þrýstingi frá verkalýðsfélög-
unum og hættu að nota hvetjandi launakerfi
en fóru þess i staö að greiða föst laun. Á
árinu 1975 hættu fjórum sinnum fleiri fyrir-
tæki notkun á hvetjandi launakerfi en þau
sem tóku slík kerfi upp.
Árið 1976 varð sú breyting á að sami fjöldi
fyrirtækja lagði niður hvetjandi launakerfi
og tók þau upp. Síðan hefur sú þróun verið
óslitin fram á þennan dag. Nú sem stendur
eykst notkun hvetjandi launakerfa i Svíþjóð.
Meðal 1000 fyrirtækja sem könnunin náði
til höfðu þau sem tóku upp hvetjandi launa-
kerfi náð framleiðniaukningu sem nam 15%
eftir fyrstu tvö árin og 20% eftir þrjú ár. Hjá
þeim fyrirtækjum sem tóku upp föst laun
minnkaði framleiðnin um 10% eftir fyrstu tvö
árin og 13% eftir þrjú ár."
Börje Strender hjá Sænska Vinnuveit-
endasambandinu segir að þegar rætt sé um
aukningu afkastalauna sé rétt að hafa það í
huga aó mikið sé um blönduð launakerfi,
ákvæðisvinna sé ekki algeng en þess í stað
blanda af tímalaunum og afkastagreiðslum
(bónuskerfi. innskot þýðanda). Hann segir
ennfremur að mörg fyrirtæki hafi tekið upp
hópákvæði þar sem hópi fólks sé greitt fyrir
aukin afköst, þar með talið fólk sem ekki
vinnur við sjálf framleiðslustörfin svo sem
starfsfólk við birgöavörslu, viðhald og
útkeyrslu.
Hjá Sænska Alþýðusambandinu (LO) er
sú skoðun enn ríkjandi að hvetjandi launa-
kerfi séu óæskileg. Hinsvegar eru skiptar
skoðanir um þetta atriöi meðal hinna mörgu
verkalýðsfélaga. Alþýðusambandið telur að
atvinnurekendur séu aðeins aö notfæra sér
hið slæma ástand á vinnumarkaðinum til
þess að hagnast meira á vinnu fólks.
Vinnuveitendasambandiö bendir hinsvegar
á að staðreyndin sé sú að vinnandi fólk
hagnist á þessu fyrirkomulagi og þessvegna
sé Alþýðusambandið að linast í afstöðu
sinni þar sem það geti ekki til lengdar unnið
gegn hagsmunum verkafólks.
Eitt þeirra verkalýðsfélaga í Svíþjóð sem
er algjörlega á móti ákvæðisvinnu eða öðru
formi af hvetjandi launakerfi er félag verk-
smiðjufólks, Fabriksarbetarförbundet, en
formaöur þess, Enar Agren, styðst m.a. við
Stundinnálgast,
verum viðbúin!
ENDURLESTU
BÆKLINGINN
Fyrir áramótin er ráðlegt að lesa aftur
baddinginn sem sendur var út í haust. Efeitthvað
cr óljóst getur þú leitað upplýsinga í næsta banka
cða sparisjóði.
Vertu klár á gjaldmiðilsbreyttngunni um
áramótin.
TÉKKAR:
Gknfýriráramót-
Nýkr. eftir áramót
Það er áriðandi að tékkar útgefnir í desember
scu undantekningarlaust í gömlum krónum.
Eftir áramótin ciga allir tékkar að vera í nýjum
krónum. Skrifaðu skýra dagsetningu, halðu
mánuðinn í bókstöfum til öryggis. Einnig getur
þú skrifað Gkr. fyrir framan fjárhæð á tékka fyrir
áramót og Nýkr. fyrst eftir áramót.
SfocviiðtéÁfózaa
Á yjuttláfidcUiy
Viðskiptamenn banka og sparisjóða eru
hvattir til sérstakrar varúðar við dagsetningu
og útgáfu tékka um sjálf áramótin.
Til að fyrirbyggja hugsanleg mistök og til að
léna störf gjaídkera er ráðlegt að leggja tékkheftin
til hliðar á gamlársdag og nýársnótt.
ATiTiTRVTXT AR
IGÖMLUM
KRÓMJM,EQTT
ÞETRi GRiFiIÐIST
Á TT/ESTA ARI
Fólk er hvan til þess að nota eingöngu
gamlar krónur í öllum viðskiptaskjölum út
þetta ár.
Víxlar sem samþykktir eru fyrir áramót, en
eiga að greiðast á árinu 1981,skuluvera í gömlum
krónum og það tekið skýrt lram. Munið að bað er
óráðjegt að sambvkkia ódagsetta vixla.
Biðlundog
hjálpsemi kostar
ekkíkrónu
Meðan á gjaldmiðilsbreytingunni stendur
mæðir mikið á starfsfólki í bönkum, sparisjóðum
og vershmum. Því er áríðandi að allir sýni tillits-
semi og liðki til fyrir nasta manni. Afgreiðslufólk
jafnt sem viðskiptavinir þurfa að snúa bökum
saman svo að breytingin gangi snurðulaust.
Það er öllum fyrir bestu.
NYIŒtöNMÍ)
28