Frjáls verslun - 01.01.1985, Blaðsíða 33
OLÍA
Rekstur olíufélaganna
við núllpúnktinn 1984
Texti: Jdhannes Tómasson
Staöa olíufélaganna eftir síö-
asta ár er nokkuö þokkafeg þeg-
ar litiö er á rekstrarhliöina. Verö
var lengst af stööugt, veltan
jókst nokkurn veginn í samræmi
viö verðbólgu og salan var svip-
uð. Nokkuö seig þó á ógæfuhlið-
ina á siöasta hluta ársins. Þá var
álagning félaganna lækkuð og
eftir gengislækkun í nóvember
var útsöluverö olíuvara ákveöið
þannig aö þaö hrekkur ekki fyrir
kostnaöi, en þaö er verðlagsráð
sem ákveður verö á oliuvörum
og hver sé dreifingarkostnaöur.
Neikvæð staða er því orðin á
innkaupajöfnunarreikingnum
vegna þess að útsöluveró hefur
veriö ákveöiö lægra en sam-
þykkt verðreikningsverð. Þá
hafa ýmsir stórir viðskiptaaðilar
oliufélaganna átt í greiösluerfiö-
ieikum, svo sem útgeröin. Útlitiö
á nýbyrjuðu ári er þvi ekki gott.
Aðferðog efniviöur
Hér á eftir fer nokkur saman-
tekt um þessa stööu olíufélag-
anna. Byggt er á upplýsingum er
fengust í viötölum viö forráða-
menn félaganna auk nokkurra
prentaðra heimilda.
Oliufélagiö hf., Skeljungur hf.
og Olíuverslun Islands, Olís
skipta oliuversluninni þannig með
sér aö Oliufélagið haföi kringum
42% veltunnar á síðasta ári,
Skeljungur um 31% og Olis um
27%. Magnveltan fylgir þessum
tölum hins vegar ekki alveg.
Áætluö velta Olíufélagsins á sl.
ári var kringum 3.200 millj. króna,
Skeljungs um 2.400 milljónir kr.
og hjá Olís var veltan um 2.050
millj. króna. (Sjá tölur frá 1983 i
töflunni). Samanlagður starfs-
mannafjöldi félaganna er liðlega
800. Segja má aö félögin starfi á
nokkrum jafnréttisgrundvelli á
sumum sviðum, en samkeppni er
þeirra i milli á öðrum sviðum.
Þannig geta þau ekki keppt um
viðskiptamenn meö gylliboöum i
verði þar sem verölagsyfirvöld
ákveða verð á bensini, gasoliu og
svartoliu. Hins vegar ákveða þau
sjálf verð á öðrum oliuvörum og
smuroliu, þau bjóða margs konar
smávörur á útsölustööum sinum
og laða viðskiptamenn að bens-
instöðvum með ýmsu móti.
Niðurstööur
Rekstur olíufélaganna gekk
þokkalega siðasta ár. Búist er viö
aö öll sýni þau hagnaö. Ekki ligg-
ur enn fyrir nákvæmur ársreikn-
ingur þeirra, en af rúmlega 7
milljarða króna veltu má með
réttu segja að 0—1% hagnaöur,
eins og raunhæft er að áætla, sé
ekki hátt hlutfall. Þetta er þó sýnd
veiði en ekki gefin.
Talsvert eiga olíufélögin úti-
standandi af skuldum við áramót.
Hjá innkaupajöfnunarreikningn-
um er inneign þeirra samanlögð
um 200—230 millj. króna. Skuldir
viðskiptamanna við oliufélögin
nema hundruðum milljóna. Staða
útgerðar og fiskvinnslu hefur leitt
til þess aö verulegur hluti úttektar
þessara aöila hjá oliufélögunum
er ekki greiddur. Þar er taliö að
félögin eigi nálægt 800 milljónum
króna samtals. Landbúnaður hef-
ur einnig átt i nokkrum erfiðleik-
um. Vaxandi vélvæðing hans hef-
ur leitt til aukinnar orkuþarfar og
skuldir hlaðast einnig upp þar.
Þessar skuldir við oliufélögin
telja þau sem eign við áramót, en
um leið skulda þau sjálf við-
skiptabönkum sinum nánast
svipaðar upphæðir. Verði ekki
einhver breyting hér á telja for-
33