Frjáls verslun - 01.06.1987, Qupperneq 46

ITalið er að neðanjarðarhagkerfið
i Frakklandi sé 6—9%
af landsframleiðslu og kosti franska
ríkið 20.6 milljónir dollara í töpuðum
skatttekjum.
sérfræðinga virðist vera handahófs-
kenndar. Mismunandi aðferðir sem
notaðar hafa verið til að meta stærð
neðanjarðarhagkerfisins í Svíþjóð
hafa gefið niðurstöður frá 0.5% upp í
17.2% af landsframleiðslu, í Belgíu
frá 3.8% upp í 12.7% og Bretlandi frá
2.5% upp í 16%. Þótt menn séu ekki
á eitt sáttir hvaða aðferð gefi rétta
niðurstöðu eru flestir sammála um
að neðanjarðahagkerfið stækkar ár
frá ári.
ítalir eru einna stórtækastir á
svarta markaðnum. Nýleg rannsókn
Hagstofunnar á Ítalíu leiddi í ljós að
6.5 milljónir Itala gegna tveimur ef
ekki þremur störfum. Tekjur af
aukastörfunum eru ekki gefnar upp
til skatts. Um 2.5 milljónir voru í
heilsdagsvinnu sem hvergi var skráð.
Niðurstöður Hagstofunnar voru þær
að neðanjarðarhagkerfið bætti að
minnsta kosti 15.4% við landsfram-
leiðslu ítala árið 1982. Virt ítölsk
rannsóknastofnun í þjóðfélagsfræð-
um, Gensis, telur að svarti markaður-
inn sé miklu stærri eða 25-30% af
landsframleiðslu og að hann sjái um
8-10 milljónum manna fyrir atvinnu.
Samkvæmt upplýsingum frá Hag-
stofunni á Italíu er álitið að um 46%
af öllum tekjum í þjónustu séu ekki
taldar fram til skatts.
Jafnvel stórfyrirtæki eru óbeint
þátttakendur i neðanjarðarhagkerf-
inu. Þungaiðnaðurinn er að vísu allur
ofanjarðar en hann byggir á neti af
undirverktökum sem að meira eða
minna leyti starfa í neðanjarðarhag-
kerfinu. Flest þeirra fyrirtækja eru
fjölskyldufyrirtæki sem koma sér
undan launaskatti og ákvæðum
vinnulöggjafarinnar með því að ráða
ættingja í vinnu eða menn sem
gegna hlutastörfum. Mörg þessara
fyrirtækja hafa svo bundist samtök-
um til að sjá sjálfum sér fyrir ýmiss
konar þjónustu svo sem bankaþjón-
ustu. Sum þessara fyrirtækja hafa
stofnað öflug útflutningsfyrirtæki
sem starfa eftir öllum lögum og regl-
um.
Neðanjarðarhagkerfið á Ítalíu hef-
ur fengið mesta athygli sérfræðinga
en leiða má líkur að því að ástandið
sé svipað í flestum löndum Suður-
Evrópu. Arið 1985 upplýstu spönsk
stjórnvöld að 2.6 milljónir af um 12.2
milljóna mannafla ynnu í neðanjarð-
arhagkerfinu. Þar kom einnig fram
að álitið er að 460 þúsund manns af
þeim 3 milljónum Spánverja sem
skráðir eru atvinnulausir hafi
atvinnu. Þessar niðustöður voru
byggðar á viðtölum við 64 þúsund
manns. í Suður-Evrópu eru það opin-
berir starfsmenn sem eru ötulastir í
neðanjarðarhagkerfinu. Vinnutími
þeirra er frá 8 á morgnana til klukk-
an 3 á daginn og það gerir þeim auð-
velt að vera í annarri vinnu um leið
og léleg laun gera það nauðsynlegt.
Portúgalskur embættismaður lét svo
um mælt að stjórnendur í opinbera
geiranum væru það margir að þeir
vissu ekki hvað þeir ættu við tímann
að gera. Hann sjálfur taldi að hann
gæti lokið dagsverki sínu á tveimur
tímum.
Neðanjarðarhagkerfið er að öllum
líkindum minna norðar í álfunni
mælt sem hlutfall af landsfram-
leiðslu. Þar sem landsframleiðslan er
miklu meiri í Norður-Evrópu er samt
verið að tala um stórar upphæðir.
Nýlegar tilgátur gera ráð fyrir því að
neðanjarðarhagkerfið í Þýskalandi
sé um 10% af landsframleiðslu, sem
samsvarar um 110 milljörðum doll-
ara. Samkvæmt því er neðanjarðar-
hagkerfið í Þýskalandi stærra en allt
hagkerfi Grikklands, Tyrklands,
Danmerkur eða Noregs. Talið er að
neðanjarðarhagkerfið í Frakklandi,
6-9% af landsframleiðslu, kosti
franska ríkið 20,6 milljarða dollara í
töpuðum skatttekjum.
46