Frjáls verslun - 01.04.1994, Blaðsíða 70

HELLUR
FALLEGAR HELLUR
ERU AUGNAYNDI
UM HELLUR OG HELLULAGNIR. GÓÐUR UNDIRBÚNINGUR ER NAUÐSYNLEGUR.
Húsbyggjendur velta því oft fyrir
sér hvort þeir eigi að leggja áherslu á
hellur, timburverk eða gróður í garð-
inum. Smekkur manna er misjafn og
sömuleiðis þarfir. Eitt er þó víst að
margir gullfallegir garðar byggja á
samspili þessara þriggja þátta. Það er
samræmið sem gildir. Hellur hafa
tekið miklum stakkaskiptum á síðustu
árum. Fallegar hellur eru augnayndi
enda hafa hellulagnir færst stórlega í
vöxt, bæði í görðum og á bílastæðum.
Fyrir aðeins um tuttugu árum voru
hellur mjög einhæfar. Nánast ein-
göngu gamli góði hellu-ferningurinn
sem var í flestöllum gangstéttum.
Þessar stóru hellur hafa verið á und-
anhaldi. Segja má að þegar rætt er um
hellur núna sé frekar verið að ræða
um hellusteina. Fjölbreytnin er mikil,
bæði í lögun og lit.
Á undanfömum árum hafa margir
húsbyggjendur leitað á náðir lands-
lagsarkitekta til að teikna lóðir og
garða. Það er traust aðferð. Mestu
skiptir nefnilega að vita í upphafi
hvert ferðinni er heitið í garðinum. Að
unnið sé samkvæmt ákveðinni teikn-
ingu og hugmyndum. Það er kostnað-
arsamt og leiðinlegt að rífa upp og
gera mistök.
Landslagsarkitektar og skrúðgarð-
yrkjufræðingar hafa mikla reynslu af
að samræma hellur, timburverk,
grjót og gróður á lóðum. Sífellt fleiri
húsbyggjendur fá líka garðyrkjufræð-
inga til að sjá um vandasömustu og
mikilvægustu störfin við uppbygg-
ingu garðsins og lóðarinnar, eins og
t.d. hellulögnina. Margir reyna hins
vegar sjálfir.
UNDIRVINNAN EINNA MIKIL-
VÆGUST VIÐ HELLULÖGN
Samkvæmt kokkabókum garð-
yrkjufræðinga er undirvinnan einna
mikilvægust við hellulögn. Það gildir
það sama um hellur og ísjaka, það er
aðeins toppurinn sem sést. Undir-
byggingin snýst um að gera jarðveg-
inn undir hellurnar frostfrían; skipta
um jarðveg, taka moldina og leirjarð-
veginn og tryggja í staðinn frostfría
grús eða möl sem undirlag.
Ef þetta er ekki gert bólgnar hellu-
lögnin á veturna og vorin og bylgjast
um, hún aflagast. Fyrir utan hálfgerð-
an þúfnagang á slíkum hellum missa
þær glæsileika sinn. Frostfrír jarð-
vegur er sá sem ekki er hlaðinn raka
heldur er þurr. Dæmi um frostfrían
jarðveg er grús og möl.
Oft velkist fólk í vafa um hversu
langt eigi að grafa niður til að skipta
um jarðveg. Lítum á sneiðmynd. (Sjá
skýringarmynd). Algengt er að hafa
grúsina í undirlaginu 70 sentímetra,
sandlagið þar fyrir ofan 5 sentímetra
og hellumar í gangstéttinni 5 sentí-
metra. Hellumar eiga að vera 7 sentí-
metra séu þær ætlaðar léttri umferð
bfla. Hæð sneiðarinnar er þar með 80
sentímetrar, það er frá yfirborði
hellna niður á botn grúsarfyllingarinn-
ar.
ÞYKKT UNDIRLAGSINS ER
MATSATRIÐIHVERJU SINNI
En þetta er ekki algilt, sérstaklega
ekki undirlagið með grúsinni. Þykkt
þess er matsatriði hverju sinni og fer
eftir jarðveginum þar fyrir neðan. Ef
þar er mýri, mold eða leirjarðvegur
þarf grúsarlagið að vera þykkara,
stundum allt að 80 sentímetra, svo
menn séu alveg öruggir.
Víða er grúsarlagið ekki haft nema
í lystigörðum er hellulagning list.
MYNDIR: KRISTJÁN EINARSSON 0G BRAGIJÓSEFSSON
70