Frjáls verslun - 01.07.1996, Blaðsíða 70

MISMUNANDISTEFNUR
Sumar stefnur breytast sjaldan,
eins og ákvarðanir um markaðssvæði
eða fjármagnsuppbyggingu, og eru
þess vegna tiltölulega óhagganlegar.
Aðrar stefnur, eins og framleiðslu-
áætlun eða dreifing verkefna á starfs-
fólk, eru iðulega endurskoðaðar eða
aðlagaðar.
Oft er gagnlegt að flokka stefnur í
þrjá meginflokka: Fyrirtækisstefna
sem endurspeglar hlutverk og sýn
fyrirtækisins. Þessi stefna er til leið-
sagnar við gerð, framkvæmd og mat
á samkeppnisáætlun. Dæmi um svið
út frá því þótt að annað skipið sigli
beint í austur en hitt í vestur.
Ef dæminu er snúið yfir í rekstur
fyrirtækja, þá gæti stefnumið tveggja
fyrirtækja verið að bæta starfsand-
ann. Sú stefna (eða sú leið), sem valin
er í öðru fyrirtækinu, er m.a. að
skapa starfsmönnum meiri sveigjan-
leika í mætingum til vinnu og viðveru.
Stjómendur hins fyrirtækisins meta
stöðuna þannig að stefnt skuli að
minni sveigjanleika í mætingum til
vinnu og viðveru.
Hvemig má vera að tvö fyrirtæki
hafi sama stefnumiðið en fari tvær
hvað megi gera, hvað eigi að gera og
hvað ekki megi.
í bæklingnum birtust stefnumið á
nokkrum stöðum. Notkun stefnu-
miða í stað markmiða var skynsamleg
á meðan verið er að koma hugmynd-
inni að og skapa umræður og meðvit-
und um mikilvægi umhverfismála.
Eftir því sem umræðan þróast og
þekking á viðfangsefninu eykst verð-
ur unnt að setja markmið á þeim svið-
um sem skipta máli. Um leið verða
stefnur og verklagsreglur enn skýr-
ari.
Samskonar stefnumótun hefur
ÞRJÁR MEGINSTEFNUR
Oft er gagnlegt að flokka stefnur í þrjá meginflokka.
1) Fyrirtækjastefnu sem endurspeglar hlutverk, sýn og stefnu
fyrirtækisins. 2) Deildarstefnu sem er rammi fyrir ákvarðanir
einstakra deilda. 3) Rekstrarstefnu sem er til leiðbeiningar við
daglegar ákvarðanir í rekstrinum.
þar sem mörkuð er fyrirtækisstefna
eru: Fjármagnsuppbygging, arðsem-
iskröfur, markaðssvæði, samsetning
vöru, eiginleikar vöru og hlutverk
fyrirtækisins í samfélaginu.
Gerð deildarstefnu er annað stig
stefnumótunar og er ætlað sem
rammi fyrir ákvarðanir deilda. Deild-
arstefnur gætu lýst því til hvaða miðla
ætti að beina auglýsingum, magnaf-
slætti, viðhaldi og vöruþróun.
Rekstrarstefna er þriðja stigið og
er til leiðbeiningar við daglega
ákvarðanatöku, s.s.: Frí á launum,
endurgreiðslur útgjalda á ferðalögum
og meðferð kvartana viðskiptavina.
Það er rétt að benda á að þessi þrí-
skipting stefnu er einvörðungu til
leiðsagnar og til að gefa lesandanum
hugmyndir um hvað sé mögulegt. Að-
stæður stjórna því síðan hvað er rétt
að gera.
SAMIÁRANGUR EN
ANDSTÆÐAR STEFNUR
Sé aftur vísað í sjómannamál, þá
nota tveir skipstjórar sama fjallið sem
stefnumið og ákveða stefnu skipanna
andstæðar leiðir að því? Svarið gæti
verið fólgið í því að stjómendur fyrra
fyrirtækisins sjái hag í að liðka til og
nýta þannig betur virkan tíma starfs-
manna. Stjórnendur þess síðara vilja
gjarnan draga úr óreiðu, skipulags-
leysi og slæmum vinnuanda vegna
slakrar mætingar starfsmanna.
Stefnumið, eða markmið, er sem
sagt einhver föst eða ákveðin hug-
mynd sem talið er æskilegt að vinna
að. Stefna er sú átt sem menn fara til
að brúa bilið á milli núverandi stöðu og
æskilegu stöðunnar.
STEFNUMÓTUN
Oft sjá stjómendur sig knúna til að
móta stefnu án þess að gera sam-
keppnisáætlun. Til dæmis mótaði
fyrirtæki nýlega stefnu sína í um-
hverfismálum. í framhaldi af þeirri
vinnu gaf fyrirtækið út myndarlegan
bækling starfsmönnum og almenningi
til leiðbeiningar og upplýsingar. Þessi
bæklingur tekur á flestum sviðum
umhverfismála sem snerta starfsemi
fyrirtækisins. Starfsmenn fá þar lýs-
ingar á því hvað þurfi að hafa í huga,
verið unnin á sviði gæðastjórnunar í
íjölda fyrirtækja.
LOKAORÐ
Önnur verkfæri til að leiðbeina
mönnum við ákvarðanatöku og fram-
kvæmd eru m.a. skipurit, starfslýs-
ingar, verklagsreglur, verklýsingar
og reglur. Um þau verður ekki fjallað
að þessu sinni.
Þegar ritað er um hugtök sem
þessi verður að draga einfaldar línur
til að koma grunnhugmyndum á fram-
færi. Vandinn við slfkt er að þegar á
hólminn er komið, þá gengur vinnan
sjaldnast þannig fyrir sig. Við mark-
miðasetningu þarf oft að móta stefnu
eða öfugt. Við gerð samkeppnisáætl-
unar kann að koma í ljós að viðskipta-
hugmynd fyrirtækisins þarfnaðist
endurskoðunar. Ný markmið eða nýir
markaðir kalla á nýjar eða breyttar
stefnur.
Það er einmitt við aðstæður sem
þessar að skýr og sameiginlegur
skilningur allra þátttakenda á grunn-
hugtökunum einfaldar og hraðar
vinnu hópsins.
70