Frjáls verslun - 01.03.1997, Blaðsíða 46

FJARMAL
markaðsverð. Það væri kjörið hlutverk íyrir hinn nýja
Lánasjóð landbúnaðarins sem til er frumvarp um að sé
viðskiptavaki á þessu sviði.“
SÉ MIKIÐ SVIGRÚM TIL HAGRÆÐINGAR í MJÓLKURFRAMLEIÐSLU
Töluvert er er rætt um hagræðingu í landbúnaði og ekki
síst í mjólkurframleiðslu. Jón er sammála og segir ótvírætt
að tekjur mjólkurbænda haíi dregist saman síðustu ár um
15% og sú tekjuskerðing kalli á aukna hagræðingu. Hvar er
helst hægt að hagræða í íslenskum landbúnaði?
„Eg sé gífurlegt svigrúm til aukinnar hagræðingar í
greininni og tel að samdrátt í tekjum mjólkurbænda megi
skrifa alfarið á reikning bænda sjálfra. Sú hagræðing getur þó
ekki átt sér stað nema með samvinnu bænda og stjórnvalda.
Milliliðakostnaður er alltof hár. Verð til bænda með bein-
greiðslum er um 52 krónur en útsöluverð 63 krónur. Þarna er
mikið hægt að gera. Eitt er að fækka mjólkurbúum en stærsti
þátturinn er hjá bændum sjálfum. Það er að auka framleiðsl-
una og minnka kostnaðinn. Þessi þróun er í gangi en brýnasta
verkefni mjólkurbænda hlýtur að vera að hraða henni.
Fyrirgreiðslu- og lánapólitík er gersamlega úrelt en það
breytist vonandi með tilkomu Lánasjóðs landbúnaðarins.
Frumvarp um þennan sjóð liggur fyrir Alþingi.“
GLEYMUM EKKI KORPÚLFSSTÖÐUM
Sérðu það sem framtíðarmarkmið að ríkið hætti alveg
afskiptum af landbúnaði?
„Eg er hlynntur framleiðslustýringu, þ.e. kvóta í
landbúnaði, því ég tel að offramleiðsla á matvælum leiði
ekki til góðs. Eg er á móti afskiptum ríksins af atvinnulífinu
og það hlýtur að vera framtíðarmarkmið að ríkið hætti
afskiptum af landbúnaði."
Finnst þér sennilegt að þetta gerist í mjólkurframleiðslu
í náinni framtíð?
„Eg hef ekki miklar áhyggjur af framtíðinni en óttast
fortíðina eiginlega meira. Við sjáum hvað gerðist t.d. á
Korpúlfsstöðum fyrir rúmum 60 árum þegar eitt myndar-
legasta mjólkurbú á Norðurlöndum var beinlínis eyðilagt af
pólitískum ástæðum. Það er ekkert svo langt síðan.
HVAR EIGA UNGIR MENN AÐ BYRJA?
Jón bindur töluverðar vonir við hinn nýja Lánasjóð land-
búnaðarins sem taka mun til starfa um næstu áramót.
Hann telur að gera verði
ungum mönnum kleift að
koma inn í atvinnugreinina en
til þess verði þessi atvinnu-
grein að sitja við sama borð og
annar atvinnuvegur í landinu.
„Fjórði hver bóndi telur sig
vera síðasta ábúanda á sinni
jörð. 70% bænda eru óánægðir
með afkomu sína. Hver vill
hætta öllum eigum sínum til
að fara út í atvinnugrein eins
og þessa og leggja allt undir?
Eg lít á minn rekstur hér
sem fyrirtæki. Það verður að
skila arði og ég hef þess vegna stækkað það svona
hratt.Við eigum að gera arðsemiskröfur til þess sem við
erum með í höndunum og miða þær við það sem gerist á
markaðnum. Eg er auðvitað ánægður með að það sem ég
keypti á 120 krónur er nú virt á 180. Það er eðli markaða að
verðið sveiflast. Þetta verð mun lækka aftur en síðan
hækka aftur. Við eigum að búa þannig að landbúnaðinum
að það sé hægt að reka hann eins og hverja aðra atvinnu-
grein. Mitt bú skilar ekki arði ennþá því ég er að byggja það
upp. En þegar það hefur náð æskilegri stærð, sem ég tel að
séu um 300 þúsund lítrar, með 20 milljóna króna brúttó-
tekjum, þá mun það skila arði. A þeirri vissu byggist allt
mitt starf og ég hef lagt allt mitt undir. Frelsið er það sem
fyrst og fremst getur bjargað þessari atvinnugrein og það
er það sem mun gerast. Við eigum að flýja fram á við.“
ER EKKIK0MINN í HREPPSNEFND
Val Jóns á Stóra-Kroppi sem bújörð, þar sem hann gæti
látið draum sinn rætast, er skiljanlegt í ljósi þess að hann er
alinn upp á Guðnabakka í Stafholtstungum svo héraðið er
hans æskuslóðir. A þessum slóðum búa vinir hans og
frændur frá fornu fari. Á Guðnabakka var stórt ljárbú svo
mjólkurframleiðsla er nokkuð ný fyrír Jóni. Búið á Stóra-
Kroppi er 10-12% yfir landsmeðaltali hvað nythæð varðar og
hefur þegar fengið verðlaun fyrir úrvalsmjólk.
Ekki var laust við að gætti nokkurrar vantrúar hjá
sveitungunum þegar þeir fylgdust með uppbyggingu Jóns
á Stóra-Kroppi. Trúr sínum hugsjónum um hagræðingu
keypti hann stærri vélar og öílugri heyvinnutæki en al-
mennt tíðkast meðal bænda. Sláttuvélin sló mun breiðara
svæði en eldri gerðir, heyþyrlan sneri og þurrkaði að sama
skapi breiðara svæði og mönnum fannst 105 hestafla
dráttarvél hreint bruðl. Þar sem því verður við komið á Jón
tækjabúnað í félagi við nágranna sína og nýtir þannig dýr
tæki mun betur en ella. Þessar úrtöluraddir hafa hljóðnað
og ekki laust við að sjá megi nokkur dæmi um að menn hafi
fetað í fótspor Jóns með kvótakaup og hagræðingu á
ýmsum sviðum.
„Eg er ekki orðinn hreppstjóri eða oddviti og það stend-
ur ekkert slíkt til. Eg vil einbeita mér að uppbyggingu
búsins. Ef ég hef sýnt mönnum fram á að það er ýmislegt
hægt að gera til hagræðingar þá er það gott.
Eg neita þvi þó ekki að sumir virðast sjá búskap minn
sem ógnun við sig eða ríkj-
andi kerfi og virðast vilja
helst koma okkur í burtu.
Eg tel þó að þeim farí mjög
fækkandi.“
ÚR SÆLGÆTISGERÐ
í SVISSNESKAN BANKA
Það má segja að sín
fyrstu spor í íslensku
atvinnulífi hafi Jón stigið
1973 þegar hann varð
framkvæmdastjóri Sælgæt-
isgerðarinnar Víkings og
var jafnframt að nema
TAKMÖRKUÐ AUÐLIND
Mér fannst ég ekki kaupa kvótann á
háu verði. Ég taldi að verðið myndi
hækka sem hefur reynst rétt. Ég var
að kaupa af bændum sem áttu 20-30
þúsund lítra og voru að bregða búi.
Þessum bændum er að fækka jafnt
og þétt og því mat ég það svo að
framboðið myndi minnka þegar fram í
sækti. Þá hækkar verðið þar sem
þetta er takmörkuð auðlind.
46