Frjáls verslun - 01.05.2000, Blaðsíða 6

RITSTJÓRNARGREIN
Páll og Hrísey
I heimi hagfræðinnar er sagt að þau fyrirtæki séu
best rekin og arðbærust sem haldi sífelldri vöku sinni
yfir þörfum viðskiptavina sinna og stjórnist fremur af
þeim en eigin þörfum. Með öðrum orðum; að fyrir-
tækin séu til fyrir viðskiptavini sína en ekki viðskipta-
vinirnir fyrir fyrirtækin. Leiðarljósið er: Hvað er við-
skiptavinum fyrir bestu? Þess vegna kemur á óvart
sú mikla þörf stjórnmálaforingja á að flytja rótgrónar
opinberar stoínanir frá höfuðborgarsvæðinu til að
spyrna við svonefndum byggðavanda - en höfuðborg-
in er miðstöð þjónustu í landinu, sérfræðiþekkingar,
stjórnsýslu, bankastarfsemi og, síðast en ekki síst,
samgangna í loftí sem á landi. Flutningur opinberrar
stofounar, sem fest hefur rætur í þessari miðstöð mannlífs á íslandi,
stöðvar ekki búferlaflutninga suður á mölina. Það er hinn kaldi veru-
leiki og við honum verður ekki á móti streist, hvort sem mönnum lík-
ar betur eða verr, og hversu mikill sem kostnaður þjóðfélagsins kann
að vera af búseturöskuninni. Það er varla stjórnmálamanna að stýra
búsetu í landinu og ráðskast með það hvar fólk býr, vinnur og tjárfest-
ir. Aður hefur verið bent á það hér í leiðurum að straumurinn suður
sé af huglægum toga fremur en atvinnulegum; að hann stafi af æ
kröftugri þörf fólks í dreifbýli á lifnaðarháttum höfuðborgarbúa,
hvort sem þeir lifnaðarhættir skila meiri lifsfyllingu eður ei. En vænt-
ingar ráða ferðum fólks! Þótt ekki verði streist á móti straumnum
suður er engu að síður mikilvægt að halda úti eins góðri þjónustu og
unnt er i öllum byggðum landsins, ekki síst í heilsugæslu og skóla-
málum. Og það á að gera í nafni þess mannlífs, sem er á staðnum, en
ekki t nafni einhvers byggðavanda! Þótt því verði ekki stýrt hvar
læknar, hjúkrunarfólk og kennarar taki sér bólfestu ætti helst enginn
að þurfa að flytjast úr þéttbýliskjarna á landinu vegna elli eða sjúk-
dóma - eða vegna veikinda eða skólagöngu barna sinna; hvorki Sunn-
lendingur norður né Norðlendingur suður.
Páll Pétursson Þess vegna var það nokkuð óvarlegt af Páli Péturs-
syni félagsmálaráðherra, sem vill flytja sem flestar ríkisstofnanir út á
land, að segja í viðtali við Morgunblaðið um hugmynd Hríseyinga
um að leysa vanda þroskaheftra barna á Reykjanesi með sambýli
norður í Hrisey að það væri „að sjálfsögðu val fólks-
ins hvort það vilji nýta þetta boð (Hríseyjarheimilið)
eða vera áfram á biðlista. Og ef aðstandendur vilji
frekar hafa þá fötluðu áfram heima hjá sér sé það í
sjálfu sér ágætt.“ Og síðar að „sambýli fatlaðra sé
orðið svo dýrt á höfúðborgarsvæðinu að nýbygging-
ar geti ekki talist forsvaranleg meðferð á opinberu
fé.“ Páll afskrifaði síðar hugmyndina með þeim orð-
um að hann hefði ekki átt frumkvæði að því að und-
irbúa sambýli fyrir fatlaða í Hrísey og ekki fengið
tækifæri til að fjalla um málið í ráðuneytinu hvað þá
að taka afstöðu til hugmyndarinnar þegar hann hefði
afskrifað hana vegna mótmæla Landsamtaka Þroska-
hjálpar. Eflaust galt hugmynd Hríseyinga hið algjöra afhroð og setti
miklar tillinningar í málið - og menn út af Iaginu - vegna þess að þar
hafa um árabil verið reknar einangrunarstöðvar fyrir nautgripi og
heimilisdýr. Sömuleiðis var það afar óheppilegt hjá sveitarstjóranum
í Hrísey að draga fram klisjuna um það hversu mörg störf sambýlið
myndi skapa í Hrísey. Þar með var sú gallaða fýrirtækjahugsun kom-
in á kreik að viðskiptavinirnir væru til fyrir fyrirtækið í stað þess að
fyrirtækið væri til fyrir viðskiptavinina. Vistunarvandi þroskaheftra á
Reykjanesi verður ekki leystur með sambýli í Hrísey heldur á
Reykjanesi.
Af fúsum og frjálsum Vllja Hins vegar má ekki niðurlægja
Hríseyinga að fullu. Þótt hún dugi tæplega þá er ein helsta von dreif-
býlisins til að sporna við flaumi fólks suður að stofha fyrirtæki eða
finna upp þau verðmæti í framleiðslu og þjónustu sem laða til sín við-
skiptavini hvarvetna af landinu, vel að merkja; af fúsum og frjálsum
vilja. Gott dæmi um það er stofnun Háskólans á Akureyri. Þörfin er
mikil hjá stjórnmálamönnum um þessar mundir fyrir að flytja ríkis-
stofnanir frá höfuðborginni. Þeir eiga hins vegar fyrst og fremst að
hugsa um það hvernig ríkistofnanir geta þjónustað viðskiptavini sína
sem best, hvar þær veita öllum landsmönnum, alls staðar af landinu,
besta og aðgengilegasta þjónustu. Þær eiga að vera til fyrir fólkið en
fólkið á ekki að vera til fyrir þær.
Jón G. Hauksson
IT’
Stofnuð 1939
Sérrit um viðskiþta-, efnahags- og atvinnumál - 62. ár
Sjöfn Guðrún Helga Geir Ólafsson Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Egilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitsteiknan
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir
BLAÐAMAÐUR' Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrímur Egilsson
UTGEFANDI: Talnakönnun hf.
ÁSKRIFTARVERÐ: 3.185 kr. fyrir 1.-5. tbl. - 10% lægra áskriftarverð ef greitt er með
kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr.
DREIFING: Talnakönnun, hf., sími 561 7575
FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Prentsmiðjan Grafík hf.
LTTGREININGAR: Prentmyndastofan hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIÐSIA:
Borgartúni 23,105 Reykjavik, sími: 561 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@talnakonnun.is ISSN 1017-3544
6