Frjáls verslun - 01.07.2000, Blaðsíða 54
FJARMflL
í dag eru viðskiptavakar með gjaldeyri Ijórir talsins. Um
tíma voru þeir sex en með samruna Islandsbanka-
FBA fækkaði um einn og Sparisjóðabankinn hætti
viðskiptavakt í byijun ágústmánaðar s.l. Tilboð sín
setja viðskiptavakar fram í Reuters ijármálakerfmu.
Markaðurinn er opinn hvern virkan dag frá kl. 9:15
til 16:00.
Veltuaukning Með tílkomu við-
skiptavaktar varð veruleg veltu-
aukning á millibankamarkaði mið-
að við árið á undan eða rúmlega
100%. Enn varð mikil veltu-
aukning árið 1998 eða um
148%. Veltan 1999 var um 468
milljarðar króna og aðild
Seðlabankans að viðskiptum
um 4%. Fyrstu 7 mánuði þessa
árs er veltan þegar orðin um 472
milljarðar króna og er aðild Seðla-
bankans að veltu aðeins um 2%. Til
að gefa einhverja mynd af því
hversu mikil viðskiptin voru á þess-
um markaði á síðasta ári þá eru þau
2,6 sinnum meiri en fjárlög ríkisins
það ár og rúmlega tvöföld heildarvið-
skiptí á Verðbréfaþingi Islands sama ár.
Veltuaukningin á millibankamarkaði
með gjaldeyri á sér margar skýringar.
Fullt frelsi ijármagnsflutninga komst á í ársbyrjun 1995 og
hefur átt sinn þátt í auknum viðskiptum sem og breytt mark-
aðsfyrirkomulag á millibankamarkaði með gjaldeyri 1997 og
tílkoma millibankamarkaðar með krónur 1998.
Aðild Seðlabankans að veltu minnkar Aðild Seðlabankans að
viðskiptum minnkaði verulega í kjölfar viðskiptavaktar 1997.
Með minnkandi aðild Seðlabankans að viðskiptum dregur
jafnframt úr áhrifum bankans á gengisskráningu sem ákvarð-
ast fyrir vikið meira af markaðsaðstæðum. Gengi krónunnar
er sem fyrr segir ákvarðað af markaði og endurspeglar geng-
isvísitalan framboð og eftírspurn erlends gjaldeyris hér á
landi. Með minnkandi aðild Seðlabankans að viðskiptum má
með réttu segja að markaðsákvörðun gengisins byggist nú á
sterkari grunni en áður. Þróun gengisvísitölu, hvort sem er
innan dags eða milli tímabila, veitír Seðlabankanum og öðr-
um markaðsaðilum betri upplýsingar um markaðsaðstæður
hverju sinni og Seðlabankanum um leið hvort og hvenær sér-
stakra aðgerða sé þörf, hvort sem um er að ræða inngrip á
gjaldeyrismarkaðinn eða til breytinga á stýrivöxtum bankans.
Meiri sveiflur í gengisvísitölu endurspegla einnig að stöðugt
Hann erstærri og dýþri
markaður en flesta grunar.
koma fram nýjar upplýsingar sem breyta verði á markaði sem
teljast verður mjög eðlilegt. Jafnframt sýna auknar sveiflur og
minnkandi aðild Seðlabankans að viðskiptum þá staðreynd
að millibankamarkaðurinn er það djúpur að ekki er þörf á
stöðugum inngripum bankans.
Afleiður Á undanförnum árum hefur orðið til jarðvegur lit-
ríkrar flóru ijármálaafurða sem átti erfitt uppdráttar áður fyrr.
Þessar tegundir viðskipta má einu nafni nefna afleiður.
Nokkrar þeirra eru nefndar hér.
Notkun framvirkra gjaldeyrissamninga hefur aukist veru-
lega á síðustu árum. I framvirkum gjaldeyrissamningi er
ákveðið í dag verð á gjaldeyri til afhendingar og greiðslu á
ákveðnum degi í framtíðinni. Stundargengi, vaxtamunur við
útlönd og tímalengd samnings ræður framvirku verði gjald-
miðils. Framvirk gjaldeyrisviðskiptí eru notuð í margvísleg-
um tilgangi og hafa í mörgum tilfellum áhrif á viðskipti, bæði
á gjaldeyris- og krónumarkaði. Sem dæmi um notkunarsvið
framvirkra samninga má nefna að þegar vextir eru hærri hér
á landi en sambærilegir vextir erlendis er hvati fyrir útflytj-
endur að selja væntanlegar gjaldeyristekjur framvirkt þar
sem framvirkt verð er þá hærra en stundargengi. Einnig eru
framvirk viðskipti notuð til að tryggja ákveðna stöðu sem
gera má allar áætlanir út frá. Innflytjandi sem hefur t.d. þær
Afleiðuviðskipti með gjaldeyri
Innflytjandi, sem hefur t.d. þær væntingar að ákveðinn gjaldmiðill eigi eftir að
hækka í verði umfram reiknað framvirkt verð á komandi mánuðum, getur tryggt sér
ákveðið verð í dag til afhendingar og greiðslu síðar.
54