Alþýðublaðið - 11.03.1970, Blaðsíða 8

8 íMiÖvíkud.a^iír 11. teiáriz'l'ðfo
— NÚ HEFÐI ÉG garnan af
að ræða svolítið vi'ð þig um
ritstörf þín og skáldskap. Hve-
nær byrjaðir þú að skrifa og
vinna við þýðingar?
— Það er alveg hreint mál
með það, það var árið 1921.
Þá þýddi ég Nonrua, fyrstu
Nonrua-bókina sem út kom á ís-
lenzku, og var heima, austur
í Hróarsholti; það hefur líklega
verið eitt síðasta sumarið sem
ég var heima. Þá sat ég þar
við skriíftir þegar hiinir fóru út
að slá, fór ekki í heyskap nema
þegar mest lá við. Ég var lengi
að þýða þessa bók, var alger-
lega óvanur. Annar hafði að-
eins byrjað á ,að þýða hama, séra
Árni Sigurðsson, en hann varð
að hætta s'akir annrikis, og þá
samdist svo með okkur Ársæli
Ámasynd sem var útgefandinn
að ég tæki við og þýddi ég alla
bókina frá upphafi.
— Voruð þið saman í stkóla
þið' séra Árni?
— Við vorum lítið saman í
skóla, hann var dálítið yngri en
ég, en við vorum góðir vinir.
Það byrjaði þannig að ég kenndi1
honum stærðfræði undir gagn-
fræðapróf, en gat þegar tii kom
ekkert kennt honum því hann
kunni allt þegar hann kom í
tímana.
— En hvenær byrjaðirðu að
skrifa kennslubækur?
— Það var fyrst setninga-
fræðin 1925 og svo, þegar nýja
stafsetningin kom: Ritreglur og
stafsetningarorðiabók 1929 og
30. Þetta eru einu keninslubæk-
umar sem ég hef skriíað.
— En dansk-íslenzka orða-
bókin, hún hlýtur að hafa ver-
ið mikið verk, hvenær varstu
með hana?
— Það var mitt erfiðasta
verk, að ég held. Hún kom út
1926. Ég var með hamja nálægt
tvö ár, og hét því að snerta
aldrei við orðabók framai', hef
líka lítið að því gert; að vísu
var ég með í þegar hún var
gefin út aftur, við vorum þá
þrír, Ágúst Sigurðsson dönsku-
kennari Kennaraskóians, Ole
Widding, danskiur fræðimaður,
og ég. Orðabókarstarf er senni-
lega með því er-fiðara sem mað-
ur tekur ær fyrir hendur, en
það er sernt geman að því, enda
getur oft farið saman að það
sem er erfitt sé um leið
skemmtilegt.
— Þú hefur stuðzt við þá
orðabók sem fyrir var, en bætt
gríðarlega mi'klu við.
— Já, þetta var endursamn-
ing á gömlu orðabókinni eftir
séra Jónas á Hrafnagili, en
Björn Jónsson ritstjóri átti í
henni mikinn part. Ég bætti1
miklu við, bæði orðum og þýð-
ingum á þeim orðum sem fyrir
voru.
— Já, í þinni bók eru mjög
blæbrigðaríkar þýðingar.
— Það befur þótt aðalkostur-
inn á þeirri bók hve mikið hún
hefur af samheitum, úr mörg-
um orðum að velja fyrir þýð-
endur. Sá galli fylgir vitanlega
að þau eru ekki öll svo ná-
kvæm þýðing á danska orðinu,
en um fleira að velja frá sjón-
armiði íslenzkuinmar.
— Þú bjóst oft á sumrin í
sumarbústað austur í Ölfusi.
Hvenær eignaðist þú þennan
sumarbústað?
t
— Við byggðum hann saman
árið 1927 ég og Gunnlaugur
Einiarsson læknir, sem látinn er
fyrir löngu. Þetta eru tvær litl-
er íbúðir í sama húsiniu. Þar
höfðum við hjónin og okkar
böm síðar þegar þau komu,
sumardvöl í áratugi, og ég á
þenrnan sumarbústað enn, á
hann nú ailan. Við höfum ekki
verið þar nokkur síðustu sumr-
in, en dóttir okkar hefur ver-
ið þar með börn sín.
— Vamnstu þar e-kki mikið
við skriftir?
—i Jú, ég skrifaði þar al-1-
mikið, m-argar af þýðinigum sem
-auðvelt var að eiga við og
hafa með sér eru einmiitt gerð-
ar þai', því að vetrinum var
lítill tími til slíkra starfa.
— Þegar þú varst í sumar-
bústaðnum, batfðirðu þá sérstak-
-an vinnutímia eða vannstu bara
þegar andinn kom yfir þig?
— Ég hafði yfirleitt sérstak-
an vin-nutíma. Ég fór snemma
á fætur og sat við skriftir til
hádegi-s, og svo var ég m-est úti
seinni hluta dags.
— Hvað gerðilrðu þér þá
he-lzt til dundurs?
— Við höfðum garð. Fyrst
eftir að við byggðu-m vaæ margt
að -ger,a úti við, laga lóðiina og
snyrta til. Svo fékk ég veiði-
teyfi hjá landeigendu-m í
Varmá. Þar var töluve-rð sil-
ungsganga á -sumrin; ég fékk
stundum ljómandi fa-llega sjó-
birtin-ga, og þar fékk ég einu
simni sjald-gæfan happadrátt.
Það var flattur saltfiskur.
)
\
— Nú, fékkstu einhvern tíma
sal-tfisk á öngulinn?
— Já, ég veiddi, einu sinni
saltfisk.
— Það er nú góð tilbreytinig.
— Já, satt er það. En sil-
ungsveiðin hefur spillzt síð'an
byggðin reis þarna utan við
ána. Þegar við byggðum sum-
arbústaðinn var ekki til eitt
einasta hús í Hveragerði, en nú
eru þar víst um 80-0 mianns.
Við áttum þairna oft margar
góðar stundír. Á stríðsárunum
kom það sér vel að geta verið
í næði. Við vorum þar oft nærri
Ihálft árið, a.m.k. konan og
börn-in.
«
— Hvarflaði aldrei að þér að
leggj-a ritstörf fyrir þi-g?
— Nei, það hvarflaði áldrei
að mér. Þessi ritstörf mín eru
í rauninni ekkert anna-ð en hjá-
verk.
— En samt eru þau svona
geysi-lega mi-kil að vöxtu-m.
— Þetta tínist til því varla
hefur liðið svo ár að ég feng-
iist ekki við eitthvað af því
ta'gi; alltaf hefur eitthvað kom-
ið út og oft fleiri en ei-n bók
á ári. Þær eru nú orðnar nó-
lægt hundraið, smærri og stærri,
margt af því vitamlega smátt,
en samt að vöxtum hátt á ann-
an metra í bókaskáp.
— Hvaða þýðingar viitu
netfna helzfcar?
— Ég get nefnt fyrst nokkra
flokka af unglingabókum; —
Nonnabæku-rn'ar, þær hef ég
þýtt alte tíu og það eru margt
allstórar bækur eins og marg-
ir kamn'ast við; auk þeirra eru
tvær, SPtm HaraMur Hannesson
h-efur þýtt; þá þýddi ég fyri-r
B ó k'fell sútgáfu n-a te-lpu- eða
stúlknabækur sem kolíuðust
,,-rauðu bækurn-ar,“ þær urðu
'einar tóltf, fyrstu bækurnar í
þei-m flókki voru PolQyönnu-
bækuxnar. Þá má nefn-a Jóa-
bæku-r, fy-rir drengi, sex bæk-
ur alls; og svo síðasta flokk-
inn sem er enn í gangi og heit-
•ir „fræg:r menn“, útgefandi
Setberg. en þaraf eru komnar
sjö bækur. Au-k þess hef ég
þýtt fjöldann allan af ba-rna-
bókum, flest atf því eru smá-
kver. Ég þýddi lífca stærri1
bækur, og atf þeim get ég nefnt
Katrínu miklu, Lækninn, Sal-
aminu, sem er saga frá Græn-
landi, og Læknir segir frá. Ég
hef unnið m-est að þýðingum
fyrir Setberg síðústu árin, o-g
þar er rétt að nefna tvær bæk-
ur enn til viðbótar, það er Fjöl-
fræiðibókin og Veröldin og við,
báðar nokkuð erfiðar viðfangs,
en skemmtilegar við að glíma.
— Hvað vi-ltu s-egja um þa-ð
starf að þýða, hvaða ráðlegg-
iingar viltu gefa þei-m sem snúa
sér að því starfi?
— Ég var stundum að gefa
nemendum mínum heilræði í
þeim efnum, og ég sa-gði þeim
alltatf að fyrsí'a boðorðið- sem
aldrei mætti hvika frá væri að
koma bókinni yfir á íslenzku, á
hreint og gott mál, lá-ta annað
fremur víkja. Næsfc bæri svo að
hugsa um að þýða vandlega og
nákvæmlega, en það færi eftir
ástæðum hve mi'kta áherzlu ætti
að leggja á það, ef-tir því hver
bókin væri. Og í þriðja lagi ef
um fagurfræðilegt verk er a-ð
ræða þá væri þaið að ná stíl'
höfunclarin's, og það getur ver-
ið býsna erfitt. Þett-a þrennt
tal-di ég vera u-ndi'rstöðu'atriði
GLERBROT
Ég fann það um síðir, að 'gæfan er gler,
■svo grátleg/a broíJhætt hún rejmdist mér,
þ'vi aésk'an er léttstíg og leikur sér
að ljámandi g-uMinu fríða.
Bn gilérið er briotíhætt, og grjótið er víða.
Mér gersemin dýra var gefin í hönd,
í gáíkanum héidu mér engin bönd;
ég lék mér á æskunnar Ijómandi strönd,
sá léikur varð guilinu‘ að meini.
Ég braut það í ógáti1 á örlagasteini.
Nú skil ég það fyrst, hvað óg sfcemmti mér við,
er skemmjt hef ég dýrasta leikfangið.
Nú sit ég í rökkrinu* og rísla mér við
að raðia brotunum s^aman.
Ég særi mig á þeim. — En samt er það gaman.
Fr. G.