Alþýðublaðið - 11.05.1970, Blaðsíða 6

6 Mánudagur 11. maí 1970
□ Það hefur mikið verið rit-
að um og deilt á einhæft val
bíóstjóra liér á kvikmyndum.
Hafa verið nefndar allógnvekj-
andi hlutfallstölur, sem sýna að
um eða yfir 80% allra kvik-
mynda, sem sýndar eru í ísl.
kvikmyndahúsum eru banda-
rískar. Öllum má vera ljóst
! hvuð við förum á mis við mikið
' magn góðra mynda, þegar tek-
'iff er tillit til þess hversu lítill
hluti heimsframleiðslunnar er
bandarískur. Er um leið ástæða
‘til að ætla að kvikmyndahúsa-
' eigendur og flestir bíógestir viti
ekki hvað kvikmyndagerð er í
miklum blóma í ýmsum lönd-
um, sem á íslandi hafa aldrei
verið bendluff við slíka iðju.
> Eins og frægt er orðið varð
eins konar byltinig í kvikmynda
gerrð eftir að „nýjia bylgjan“
kom fram í Prakklandi skömmu
fyrir 1960. Ekki endilfega bylt-
ing í formi eða efnismeðferð
iheldur öllu ffremur í fram-
leiðsluháttum kvikmynda. Fyr-
ir þann tíma var það fremur
fátitt að menn undir fertugu
fengju tæki'færi til að stjórna
kvikmyndum. En nýja bylgjan
hófst er noklcrir menn þá und-
ir þrítugsaldri nurluðu saman
aurum og garðu sínjar fyrstu
myndir.
f>ær fengu góða dóroa og
voiu vel sóttar, brautin var
rudd. Á 2 til 3 árum gerðu yf ir
l'OO menn sínar fyrstu myndir
í Frakklandi einu saman. Hef-'
ur þessi bylgja síðian h>orizt til
allra landa, sem framleiðia kvik'
myndir á annað borð. Nýja
bylgjan er ekki eins í neinu
landi og gengur undir ýmsum
nöfnum s.s.: The New Ameari-
can Cinema, en þar á meðai
eru þeir, sem framleiða s.k.
„underground" kvdkmyndir,
Bubes Kino í Þýzkalaindi og
Cinema Novo í Brasilíu eru
-hópar, sem starfa ekki í hesfð-
bundnum srtíl. Nýja bylgjan hef
ur hleypt nýju blóði í kvilk-
myndagerð í A-E’VTÓpu og
frægt dæmi þar er Tékkó-
slóvakía. Kvikmyndir Ungverja
og Júgóslava hafa tekið mik-
inn fjörkipp og njóta sívaxandi
hylli í V-Evrópu. Sömu sögu
er að segja frá Norðurlöndum,
að minnsta kosrti í Svíþjóð og
Danmörku.
Það sem er sameigMegt nxeð
breytingum þesisum frá laindi
til lands er aukíð sköpunar-
sjálfstæði og lágur aidur kvik-
myndagerðarmannannia. Kvik-
myndavélin er þessum mönn-
um jafn sjálfsögð og ri'thöf-
undunum er blað og penni. Eans
og mörgu ungu fólki er eðli-
legt eru margir þessara kvik-
myndaimanna ákafleiga þjóð-
félagslega sinnaðar. En einmitt
það háir þeim að íá þær sýnd-
ar í almenninigs kvikmynda-
húsum.
Þeir kvikmyndaléikstjórar,
sem einna erfiðast eiga með að
koma kvikmyndum- sínum á
markað eru meðlimir í, Cinema
Novo í Brasilíu og kollegar
þeirra arrnars staðar í Suður-
Ameríku. Er það vegma stjóm-
málaástandsins í þessum lönd-
um, en í allflestum þeirra eru
einræðisherrar eða hægrisinn-
■aðar herforingjaklíkur við völd.
Ég segi vegna þess stjórnmála-
ásitands, en það er af þvi að
■aiMmarigir eða flestir kvikmynda
menn þar ei’u byltinigarsinnar,
sem lýsa þjóðfélögum þeim
sem þeir lifa í á miskunniar-
laiusian hátt. Fjöldi leikstjóna er
í Cin'erria Novo og það sem ger-
ir þeim kleift að gera kvik-
myndir sínar er, að þeir hafa
stofnað eigi'ð dreifihgaJrfyrir-
tæki og hiafa ýmsar mynda
■þeirra gengið mjög vel á heima
m'arkaði. En því er minnzt á
Cinema Novo-hópinn hér að
ýmsar myndir eftir meðlimi
hans hafia verið sýndar í Ev-
rópu o>g hlotið verðlaun á að-
Skiljanltígum kvikmyndahátið-
um, sæ. í Oanmes og Pesaro.
Auk þess hafia myndiír eftir þá
verið sýrvdar á hinum Norður-
löndUnum.
ÞakktaStur þessara manna í
Evrópu er Giauber Rocha, en
um hiann saigði Luis Bunuel
1965: „í Cainnes í ár sá ég
Deus eo Diabo ma Terra do Sol
eftir Rocha, 25 ára Brasilíubúa,
sem á esftir að láta frá sér
heyra. Mynd hans, sem er
þriggja tíma löng er það feg-
irrsta, sem ég hef séð undan-
fiaiin 10 ár. Hún er full af
blæðandi skáldskap“.
Árið 1961—62 gerði Rocha
fyrstu langmynd sína Barra-
vemto, en hún fjallar um fis'ki-
menn í Baihia. Deus e o Diabi
na Terra do Sol (Guð og djöf-
ullinn í landi sólarinmar) gerði
hamn 1964. Segir þar firá of-
beldi og ofstæki í bnisílsiku
auðnunum. Síðan komu Terra
em Transe (1967) um póiitísk
vandamál í vanþróuðu ríki, O
Cancer, 16 mm mynd, og O
Dragao da Maldate contra o
Santo Guerrciro, eins konar
framhaldsmynd Daus e o
Diabo. Á síðastliðnu ári gerði
hann svo myndirta Antcaiio das
Mortes, sem sýnd vzr í Canmes
s.l. vor og hefur verið sýnd í
Evrópu við góðan rcm síðan.
Samtals eru brasílskiir kvik-
myndaleikstjórar um 40 að tölu
og eru fæstir þeirra yfir fjöru-
tiu ára aldur. S'kal hér get'ið
nokkurra, sem þekktir eiru í
Evrópu.
Riuiy Gusi'r'a eir fæc’/iur í
Mozambiciue árið 1931, en flutt
ist til Brasilíu 1858. Stjórnaði
hann þeim tveimur myndum,
sem hrundu Cinema Novo hreyf
imgunni atf stað, Os Cafiajeítes
(1961) og Os Fuzis (1963).
Nelson Pereira dos Santos,
fæddur 1928 er eins konax fað-
ir Cinema Novo hópsins og
gerði árið 1954—55 mynd þá
sem varð þeim miikill imibJást-
ur, Rio, 40 Graus (Rio 40 gráð-
Pr'.'rr.r.i. á fcCs. 11.'
KVIKMYNDIR
Umsjón:
Guðmundur Sigurðsson og Halldór Halldórsson.
mmm emmst <&v***m zmsm

Greinargerð
stúdenta í
Hancliester
□ Við undirritaðir íslenzkir
náiTu'menn í Ma.r.Jhester í N,-
Er.'glandi töldum okikur ekki
fært að Ijá stuðning okikar grein
argerð, sean undirrituð var af
imeiri h’.iata ír.’ienzikra náms-
mamna hér í borg, þngar hagls-
miunsrriál námismainna voru
rædid á breiðum .gruir.d.vie!'li hinn
|. miaí si., fyrst og fremst, þar
son það er ein’æg sannifær-
ing ckkar, að rétt hefði verið
að taka skýrari aifstöðu gegn
h'vers konar ofb-eldi'aðgsi'cl -'xn
n'?"nrme’"i'>ia, einis og t. d. þeim,
sem áttu :ér stað í sendiráði
ír’ands í Stokkhc’mi hir.n 20.
apríl sk, og eins vegna þess
að orðafng greinargerðar meiri
hluta þótti okkur að ýrnsu leyti
loðið og rr.'S-'kirgarrn.autt, sbr.
lok oetningar, sem byrjar: —
.JÞaff liSýtiur að vera og
niðurlaaasetningu greinargerð-
arimiar.
Það i;:k-\l skýrt tekið fram, að
greinargerð okkar naut ekki
þT» trausts kk'nzkra námrs-
m«nna hér í borg, stsn við ihjlfð
rm loosið. Hins vegar teljum
við rétt að senida hania í':ileinzk-
m fjbtmiðlum:
..Fundur á-lenhkra n'ámismanna
í M.an'Cth’rfer í N o r ðL’r - E n g 1 and i
ha',dinn var í Manchester
1. rrní 19*70, lýsir sig eindregið
arvX-'ig?<n h'iens konar oíheldis-
aðgerPu'm ír’enzkra námsmanna
c.g bcfiur þær ekki til annars
faÚT.ar e<n að skapa öþarfa ó-
vild mrlli námsmanna annans
veaar cg svo þairra. ssm þegar
e.ru í atviivnuiífinu.
Fundurinn lýsir þeim vilja
sínuim, lað1 Iián'J'.'lj.'ör ÍE.Ianzkra
níímrirnTOn.a vaxi í snmrænni viff
ör hvers konar atvÍTmuein-
inga. en bvorki hraðar né hæg-
rr- F.'-irdurin'n íiýsir sig an'divíg-
an hverr konar til-auim'in tii
þ-ns að dr- ga nárri r.-nn út úr
áÞ'iimrn'jg-i tmphyggír-.rí t fa-
JierrlkR þjóSfié’ags. o.g telvr riTkt
e’-ki til frllið en að
skapa stéttaranditæðrir á nýj-
pn leik.
- hHt ber að Mta, að hinu ís-
,v7-r'+ cn?o . Fiér-
’r-.~■i’-rn. náiTrrmiar.ni iré ifært að
’ i r'l’n ,-nm |h'rignr og þar srim.
’ -- H.oi'iur iuppfyllt kintökuizkil
yrili. c ’-ndis, sé .ekki hægt að
: .nið 4 íalandi. Vjð ger
vi' t. c r gnsiin fyrir, að ifram-
' '• -r til n'fimaimanna hetf-
-U' r kjzt. á uinidan'förrí'.lm ár-
um, en b.rt.UT miá, ef duga :kal.
Á - ~ - h’V* ng við fordæm-
-m r'• --’fVi i'ðoijrðir íslenrkra
- 1 '“ n, regna þess að þær
r/,, é'Vk’ ti'l -nnars fa’’r>ar em
pS c —ntrittnrand';tæ3-
í ’ '■ ’-ið?irélági, t,- nd
'•r*» f'-■ - r.' r ;’i rr'11-+,vj_
'lega fi-r.-.-tv ■ ■ |- rsi-'im,
e'ú'-d'’... ' 'indum
'i'r.-ðr' V=ff ítriel’l vn. að
" -T 'I , : ’H; pr cfcy’* aff
•- : m. “ -’n rrrigi irei
Að ’r’-: r— ví.ll fundurinn
t H" 11.