Alþýðublaðið - 21.05.1970, Síða 6

6 Fimmtudagur 21. maí 1970
Þjóðleikhúsið
(Leikhús og óperuhús íslendinga)
20 ára
Eílir Þorstein Sveinsson
hljómsveitarstjóri Þjóðleildiúss-
ins og söngstjóri Þjóðlei'khúss-
'kórsins, en Unbancic lézt fyrir
aldur fram árið 1Ú58. Hann og
þjóðleikhússtjóri lögðu í sam-
einingu grundvöllinn að óperu-
og óperettuflutningi Þjóðleik-
hússins, sem siðaai hefur verið
liður í starfsemi leikhússins.
Þessi hður í staa'fsemi leik-
hússins er það merkur, að hon-
um má ekki gleyma, þegar lit-
ið er yfir farinn veg.
Nú er í undirbúningi endur-
skoðun á oftnefndri reglugerð
um Þjóðletíkhúsið. Við þann
undiirbúning verður að hafa í
huga að Þjóðleikhúsið er ekki
aðeins lei'khús, heldur hefur
það einnig gengt hlutverki ó-
peruhúss frá upphafi, eins og
því lífca bar. Þebta má ekki
glevmast, en hingað til hefur
því litill gaumur verið gefinn.
Það væri engum tit sóma, ef
þessi starfsemi þyrfti að deyja
út i leikhúsimi eða dragast
saman, eins og þó hefur því
miður orðið raunin á. Meðan
ekki er risdð af grurmi óperu-
hús íslendinga verður að ætla
óperu- og óperettuflutningi
fasban sess í Þjóðleikhúsinu. —
TiCL þess að svo megi verða, er
nauðsynlegt að fastákveða að
fluttar verði a. m. k. tvær ó-
perur eða óperettur þar á
hverju leifcári.
Það væri óbætanlegt íslenzfcri
menningu, ef þessi þáttur í .
stai’fsemi Þjóðleikhússims fengi1
ekki að njóta sín vegna skiln-
ingsleysis og fjórokorts.
Þjóðleikhúsið stofnaði þjóð-
leikhúskórinn fyrijr 17 árum og
því ber að sjá homum fyrir nægi
legu verfcefni á hverju leikári,
eins og leifcurum þess. Hér er
það sem skórintn kreppir. Væri
það nú ekki stærsta og bezta
gjöfin til Þjóðleifchússins á 20
ára afmælinu, að búa svo að
fjármálum þess, að öll starf-
semin geti komið að þeim not-
um sem ætlazt var til. Sé þetta
fyrir hendi gæti farið fram
samanburður í alhliða hstrænni
túlkun Þjóðleifchússiins við öinn-
ur sambærileg hús erlendis. —
Obkur íslendingum hættir oft
við að gera slíkian samanburð
án þess að lita á aðstæður allar
hér heima.
J
Framfarir okkar á sviði leik-
og sönglistarmála eru það stór-
stígar é síðustu áratugum að
fjárveitfngar hafa dregizt aftur
úr. Nú þegar breyta á reglu-
gerð um Þjóðleikhúsið er kost-
ur á að bæta úr þessum göll-
um, ag ég er <7kki í neinum
vafa um einlægan vilja ráða-
manna þjóðairinnar í þessu nauð
synjamáli, sem alltof lengi hef-
ur beðið óleyst.
Það er raunar undraverf;
hversu miikið hefur áunnist í -ís-
lenzkum tórrlisiaBrnálum. — Pg.
hvað óperu- og óperettustarf-
semi snertir á Þjóðleífchúsið
skiiið miklaa' og verðskuMaðair
þafckisr fyrir sitt stóira framlag
síðastliðin 20 ár. Framlag, sem
hlúa ber að og aufca margfaid-
Iega á næstu árum, svo leik-
húsið fái notið sín sem óperu-
hús.
Þjóðleikhúsið hefur að mín-
um dómi með sdnni margþættu
starfsemi sýnt stórhug, og stað-
izt'á margan hátt eldraun síð-
ustu 20 ára með sæmd. Benda
má og á að þetta hefði eklki
tekizt nema með því að hafa
úrvalsstarfsliði á að ski'pa, sem
á allan hátt hefui' stutt að vel-
gengni þess. Um einstök verk-
efni Þjóðleikliússins, túlkun
þeirra, val og stjórn, má ætið
deila hverju sinni í lýðfrjáisu
landi, og það hefur verið gert
óspart öll þessi ár, enda ekki
tiltöfcumál, þar sem ekki er
hægt að ætlast til að allt sé
fullkomið hjá jafn ungu leik-
húsi. Hinsvegar ei' brýn nauð-
syn að eðlilegt fjármagn fáist
ög skilningur ríki á þörfum
okkar ágætu li'stamanna. Það
er líka bæði hauðsynlegt
og gagnlegt að hafa um
hönd samngjama gagnrýni þeg-
ar hún á við, eins og það er
jafn nauðsynlegt að meta að
verðleikum allt'sem vel er gert,
og á það efcki hvað sízt við um
okkar merka Þjóðleikhús.
Ég óska þjóðinni allri til
hamingju með þetta umga af-
mælisharn sitt, sem vigt var
til mikilla menning’ai'áhi'ifa í
landi voru. Á 20 ára afmæli
Þjóðleifchússins færi ég því þá
ósk, að þvi fylgi ávallt frami
og farsæld í leik og söng, og
öðrum fögrum listum, og að
íslendingar megi leita þangað
sannrar listtúlkunar, aukins
þroska og Iíisfyllinigar á kom-
andi tímum. —
Þorsteinn Sveinsson.
SKIPAMÁLNING
Sumardagurinn fyrsti 20. apr-
íl 1950 verður mörgum minn-
isstæður í liistasögu þjóðariinn-
iar. Þjóðleikhús íslendin'ga var
þá vígt til síns mikla og þjóð-
nýba starfs. Álfahöllin, sem
þessi bygging oft hefur verið
nefnd og var hugmynd og vertk
húsameistara ríkisiins, Guðj’óns
sáhiga Samúelssoniar, hafði
lengi verið í byggingu, en stóð
nú Uppljómuð hið innra og hið
ytna' umvafin geiskim vorsól-
ariimar. Síðan þetta garðist eru
nú liðin rúm 20 ár. Tímamót
sem vert er að staldra öriítið
við, Efcki er það ætlun mín
iað rekja byggingarsögu Þjóð-
Mkhússins.
Á hitt minni ég, að hið mikla
og göfuga hlutverk ÞjóðMk-
hússins er skýrt markað í
reglugerð þeirri er því var sett
23. september 1949. Uppistaða
þess er sú, að leikiist og aðrar
listgreinar er við leiksvið eru
tengdar, söngleiki og listdansa,
skuli rækja þamn veg, að ís-
lenzkri menningu sé að því öfl-
ug stoð, og að það sfculi vera
til fyrirmyndaf um meðferð ís-
lenzkrar tungu, þá skuli það og
reka skóla til eflingar íslenzkri
leikmennt.
Starfsemi ÞjóðleikhúsBins á
þessum 20 ánun er bæði fjöl-
þætt og umfangsmikia. Stór af-
rek hafa verið unnin þar, bæði
á sviði leiklistar og sönglist-
ar.
O&t hefur verið rætt um
• leákstarfsiemi Þjóffleikhússins og
það að verðleikum, ég mun því
. ipigi ræða þá hlið starfSeminnar
i neana að litlu einu að þessu
sinai, né heldur þá stanfisemi er
Jítur að listdönsum og leifcsfcóla,
þó viissulega sé' þar einnig Um
merka starfsemi að ræða.
ætla aðeins hér að vekj'a athygii
á að Þjóðleiídiúsið hefur einn-
ig starfrækt söngleifcastarf-
semi öll árin, eins og fyrmefnd
regtugerð um Þjóðleiikhús boð-
aði. Til þess þurfti í upphafi
mikið átak og stórhug, þvi ætíð
hafa verið til menai, sem hafa
verið á móti öllum nýjungum
og viijað fara einungis'. troðn-
ar sióðir. Það' var því' vissu-
lega um stórótak að ræða, þe'g-
ar fyrsta óperam var fhitt’ í
Þjóðleikihúsiinu fyrir fullu húsi
við •mikinm fögnuð Mikhús-
• gesta. Þar var líka' að
. sá- imaður, sem á fyrstu árum
, Þjóðíeifchússins var aflgjafi
•þess á sviði söngleiifca hinn-
; þrsnrfreyndi leifchúsmaður' dr.
Virtar Urbamcic, fýrsti fastráðni