Alþýðublaðið - 12.10.1970, Blaðsíða 5
Alþýði
Útg'efandi: Nýja útgáfufélagið,
Ritstjóri;
Sighvatur Björgvinsson (áb.).
Prentsmiðja Alþýðubiaðsins.
Sími: 14 900 (4 línur)
ur um
l
Bákmenntaverðlaurt Nobels
Hússneská ritköfundinu'm Alexander Solzhenitsyn 1
hefur verið veitt bókmenntaverðiaun Nobels. Er þetta ||
Iþriðji Rússinn, sem þau verðlaun hlýtur á skömmuin 8
'tíma og viðbrögð stjórnvaida í Rússlandi á margan ■
'hátt eins nú er tilkynnt hefur verið um verðlauna- i
veitinguna til Soizhenitsyn og er Pasternak hlaut þau 1
verðílaun fyrir skcmmu.
Svo er um ílestar þjóðir að þær eru stoltar af því 1
e!f einhver samlandi hlýtur jafn eftirsótta viðurkenn-1
ingu cg bókmenntaverðlaun Nobels eru. Sl'ík verð-■
'laun eru tákn um að einstaklingur frá viðkomandi I
þjóð hefur lagt drjúgan skerf fram til heimsbók- ■
mermta samtímans og þar s!em ritverk eins höfund-1
ar eru jafnan reist á bæði í senn bókmenntalegri arf- l
leifð þjóðar hans svo og þeirri bó'kmenntaiegu reisn "
sem með þjóð hans býr í samtímanum þá eru bók-
menntaverðiaun Nobeis ekki aðeins viðurkenning til
einstakiingsins fyrir bókmenntaleg afrek heldur engu m
að síður viðurkenning til þeirrar þjóðar, sem einstak- 1
lingurinn er af fyrir framlag hennar fyrr og nú til 8
héimsbókmenntanna. ■
Rússar hafa lengi verið mikil bókmenntaþjóð. I
Rússneskir rithöfundar hafa um ’langan aldur not-"
ið viðurkenningar fyrir að vera í röð fremstu rithöf-1
unda heimsihs og slífca rithöfunda eiga Rússar enn. I
Veiting Nobelsverðlauna til þriggja rússneskra rit- _
höfunda á skömmum tíma staðfestir, að slíkt er álit I
umheimsins.
En ráðamenn í Rússlandi ieggja nokkuð annað mat g
á bókmenntir og þá. er bókmenntum sinna, en ann- 9
að fólk. Þessir ráðamenn meta ékki rithöfund eftir ■
bckimenntaTegu gildi verka hans heidur hinu, hvort 1
hann sé þeim orðhlýðinn í skrifum sínum eða ekki. 1
Ef rithöfundur eyðir orku hugar og handa í það eitt "
að lofsyngja ágæti rússneskra stjórnvalda þá er hann, 1
að þeirra áliti gott skáid. Ef hann er fyrst og fremst g
trúr sjálfum sér í ritverkum sínum er hann slæmt a
skáidl. Þessi afstaða rússneskra ráðamanna gagnvart I
bckmenntum og bókmenntamönnum kemur gióggt I
í ljós í viðbrögðúm þeirra gagnvart NobeTsverðlauna- |
veitingunum fyrst til Pasternaks og nú siðast Solz-1
henitsyn. Þessir menn, sem umheimurinn viðurkenn-
ir sem fremstu sfcáld samtíðarinnar eru fyrst og I
fremst fangabúðarmatur að áiiti sovézkra ráðamanna |
ívegnaþess áð í verfcum sínum fjalla þeir um mannleg |
vandamál undir ráðstjórn en g'erast efcki einvörðungu I
gjallarhorn fyrir sjónarmið og álit stjórnvalda. Og I
það, áð þeim Séu yeitt aiþióðleg bókmenntaverðlaun I
geta sovézk stjórnvöld m!eð engu móti á annan veg I
's'íilið en sem ti'lraun til þess að þyrla upp pólitísbu ■
moTdviðri. ' ‘ ... i
Og svo þykjast þessir ,einu ng sömu spvétráða-1
menn . eiga • einhvlern frumburðarrétt gagnvart' rit-.
höfundbm í hinum frjálsa heimi og, það sem enn I
undarlegra er, verður stundum nokfcúö ágéngt í þeim'l
efnum. ’ Cy.4> .yý- p-:nj rd/'UJstl*/-
n Sóvétríkin nieð nýjar frið-
artillögur í deilnnni fyrir Mið-
jarðarhafsbotni? Eftir lok borg-
la'raBtyrj'aldarinnar í Jórdaníu
og þar á eítir dauða NasBers
hafa komið fréttir frá Moskvu
um að steínu Sovétríkjanna í
m á'lefnu m M ið - Austurlan d a
hafi ekki verið veitt sú eftir-
tekt sem skyldi. Gefið hefur
verið í skvn að Sovétmenn séu
með í undirbúningi nýjar till-
lögur sem miði að friði tryggð-
um af í’Hiaveldunum tveim. Til-
lögur þessar eiga að vera byggð
ar á gagnkvæmum og bindandi
samningum milli Arabairíkj-
anna og ísra'el um grundvall-
arágreinigsmál, svo sem að Isra
‘el'smenn hverfi fr.á h'erteknu
svæðunum, örugg og viður-
kennd landamæri, rétt Pale-
stínuaraba, og frjálsair sigling-
ar um Su'ez.
Einnig er viðurk'annt að stór-
veldin fjögur innan S.Þ. —
Bandaríkin, Sovétríkin, Bret-
land og Frakkland — verði að
standa saman um lausn, þau
verði sameiginlega að' þrýsta
deiluaðilum til þess að koma á
friði í náinni framtíð og koma
í v'eg fyrir að styrjöld brjótist
qftur út. Eftir það verði stór-
veldin að tryggja friðinn ekki
með yfirlýsingum og loforðum
heídur með nærveru löggæzlu-
svleita við hin nýju viður-
kenndu landamæri.
Athyglisvierðast við þessar til
lögur Sqvétmanna sem ekki
liiggja opinþeriega fyrir enqbá
er að Sovétríkin segja í fyrsta
sinn að risaVsldin tvö verði ef
nauðsyn krefji að talkia á sig
sameiginlega ábyrgð á að friður
Tra'l:di!st í Mið-Aiustur'löndum,
en þetta þýðir að ef ekki verð-
ur hægt að fá lqggæslusveifir
frá öðrum ríkjum S.Þ., og þá
h'sldur ekki frá stórveldunum
fjórum, verði Spvétmenn eg
Ba'ndaríkjamenn einir að koma
unp sveitum sitt hvoru megin
við landamærin.
Spurningin er svo hversu
mikil heilindi eru á bak við
þessar tillögur. Vestrænir frétta
•ritarar i Nloskvu hafa undan-
farna daga ssnt heim fréttir um
hvað'a upplýsingar þeir haí'a
fengið um frijVartillöaruir þess’ar
og hafa þeir í þr.ð látið skína
I að opinbsr.lega verði ékvrt frá
beim einhyerja næstii' dg'ga. —
I Ekksrt hefur samt gerzt, sem
I 'gétur verið 'vegna hins skyndi-
1l-<ín fráfa'ls Nasssrs Egypta-
lanxj'for-ela helzta m-ðspijara
Sovét.víkjanna i lyr.iS-A'ustur-
|l"nr,urn. 'A* qninbryj'i há.lfu í
Mn-kvu er þvi n":tað að þekkt
* sé til 'be-<'irá friðartill&gna. en
Ián efa erii þó bessar fréttir
þaðan komnar i hándúr frétta-
manna. í W'rshingtbn 'hefur því
einnig' verið neitað að slíkar til-
lög'ur hafi' verið' sendar- ■ þangá'ö.
Mánudagur 12, október 1970
1
5
Þarna er skærttljSaforinginn Jasser Arafat að ræSa viS sína menn sed
taSa sér jj/rir framan hann gráir fyrir járnum.
Það 'kæmi flestum þægilega á
óvart ef friðartillögur þessar
reyndust eitthvað annað en
gufa. Því einmitt síðustu vikur
hafa menn farið að efast meira
og nreira um að friður sé það
sem Sovétríkin vilji í Mið-Aust
ut löndum vagna þess að síend-
urteknum kærum' ísraels á
hendur Egyptum fyrir brot á
vopnahléssamkomulaginu hefúr
einnig verið'beint gegn Sovét-
mönnum. Þar sem þsir eru
sagðir að.-toða við að koma
upp eldftaugaistöðvum á Suez-
svæðinu. Árangui'inn af þessum
kætum eru þær að ísraelsmenn
hafa ekki taiið sig géta t'ekið
þált í frið '.rvið'ræóúm undir
stjórn Svíans Gunnars Jarrin'g
eins og vqpnalrléssamningurinn
■gerði ráð fyrir.
Vcnir um að friðarviðræSur
gangi eitthvað áður en vopna-
hléssamkqmulagið rennur út
igMh’ 4 vjkur 'virðast litlar, ekki
sízt þa'r sem ipgýþtar muni um
langan tíma vpra án fastrar og
öruggrar forystu. Og þassa dag-
ana ríkir rríiRi'l óvk'sa um að
vopnahléið verði framJengt
EE Sovétmenn hafa hugsað
sér að setja fram tillqgur þess-
ai’, þýðir það að þeír hafa á-
kveðið' a'ð hætta að loikey tveim
skjöldum og ætla sér að setja
frarn ábyrgari stefnu grund-
valftaða á ákveðnum punkti:
Friður í Mið-Austurlöndum;
þýðir friðarsamningá V millí
Arabaríkjanna og. ísraeÉ Erið-
ur í Mið-Aíusturlöndúmlkostar
með öðfum orðúm að fatjLá verð
ur frá frelsun PalestínúÁ— það
Ísráaisrí'ki verði áfmáð •—•
sem eir takmark skæruliðáseim-
taka Palestínuarcba. EftiT-frið-
artillp'gum Sóvétmamna mundí.
nærverá hersveilá"átó'ryeldanna
m.a. -vera ei-nn liðurinn í þessu
fráhvarfi.
Friður í Mið-Austurl'önduin
og frehun Pat fjstínu h'<sf a ál'lt i f
'verið 0acbkilji3.nl eg j !'('| ;ÍFn?
Sovétríkin — svo og Egyptí.r
— 'hafá ekki þa'r til nú “vMjað
.t .ka áfleiðingunum af. þessu
nqáli, én hafg yiðurkennt og'
st.utt réttmætá be’.át'tu' sk'æru-
líðanna en ekki túið hana óarðg
skiljanlega pólitískri léusn.
býggða á hiri.ni fræsu éinhliða
•sambykkl Öryggi'sráSsjns fiá
1Ö6?. Það er aðeins einn llið
. sr.imbyklítarinnai’ sem ekkijer
hasgt, að rangtúlka: En hannjer
að ísrael hefur fullan tilvefu-
Fram'a. á biai Q
'T1'