Alþýðublaðið - 19.10.1970, Síða 3
Mánudagur 19. október 1970 3
Full aðild að Efnaliagsbanda-
laginu kemur ekki til greina
fyrir ísland. En leysist Fríverzl
nnarsa,mtökin upp vegna þess,
ftð nokkur aðildarríkjanna fái
inngöngu í Efnahagsbandalag-
ið, verða hin ríkin að athuga
gaumgæfilega, með hverjum
haetti bau geti bezt treyst við-
Bkipíahagsmuni sína.
Mesta framfaraskeiðið
Aí' því, sem nú hefur verið
sagt. má vera ljóst, að á þeim
14 árum, sem Alþýðuflokkur-
inn hefur átt aðild að ríkis-
stjóm, hefur hann farið með
m 'ög mikilvæg mál. Það er ekkl
mitt að dæma um það, hvernig
til hefur tekizt í einstökiun at
riðum. Um hitt verður ekki
deiit, að þessi hálfur annar ára
tugur hefur verið mesta fram
faraskeið í sögru þjóðarinnar.
Á þessum 14 árum hafa Þjóð-
artekjur á ,raann vaxið um
55% eða um 3,2% á ári að
meðaltali. Eignaaukning þjóð
arinnar hefur verið gífurleg.
Nú er þjóðareignin talin nema
um 148 milljörðum króna, en
um miðbik sjötta áratugsins
hefur hún verið um það bil 70
miiijarðar í sa,mbærilegum
krónum og áætluð með sama
hætti. Árlegur útflutningur
þjóffarinnar er nú um 13.000
millj. króna, en var um mið-
bik sjötta áratugsins 4.700
miiljónir í sambærilegu.m krón
um. Þá átti þjóðin óverulegan
gjaideyrisvarasjóð, sem breytt
ist í skuld bankanna erlendis
Sóur en breytt var um stefnu
t efnaliagsmálunum. Nú er
gjaldeyrisvarasjóðurinn um
3.300 milljónir.
Ýinis dæ>mi mætti nefna um
þær breytingar til batnaðar,
er orðið hafa á lífskjörum al-
mennings á þessu tímabili. Hér
gkal látið nægja að geta þess,
að 1955 voru 16,3 íbúar um
hverja fólksbifreið í landinu.
I fyrra voru þeir 5,5. Árið 1955
voru 5.7 íbúar um livern síma.
I tfyrra voru þeir 3. Um siðustu
áramót, aðeins rúmlega þre,m
árum eftir að sjónvarpssend-
ingar hófust, áttu ísiendingar
eitt sjónvarpstæki á iiverja 5,8
landsmenn, enda eiga nú nær
allir landsmenn þess kost að
hagnýta sér útsendingar sjón-
varpsins. Árið 1967 námu kaup
á varanlegum liúsmunum, svo
sem liei,milistækjum, liúsgögn-
lim o. s. frv., 1305 millj. kr.,
en höfðu tíu árum áður num-
ið um 500 miUj. kr á sambærj
legu verðlagi.
Þessar miklu framfarir í
efnahags,málum hafa orðið
þrátt fyrir það, að ekki hefur
tekizt að koma í veg fyrir, að
hér þróaðist veruleg verðbólga,
eins og raunar hefur átt sér
stað allar götur síðan í byrj-
un síðar'i heimsstyrjaldarinn-
ar. Allar ríkisstjórnir hafa
reynt að stöðva snúning verð-
bólguhjólsins, en engri tekizt
það. Enn er verðbólgan höfuð
viðfangsefni og vandamál þessa
vetrar. Of snemmt er að spá
um það, hvort og þá með
hvaða hætti ræðst við vanda-
málið nú.
StjórnarsamstarfiS
Undanfarin 10 ár liefur Al-
þýðuflokkurinn átt stjórnarsam
starf við Sjálfstæðisflokkinn.
Þetta stjómarsamstarf er orð
ið lengra en sa,mfleytt stjórn-
arsamstarf flokka hefur orðið
áður. Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn hafa að
vísu setið lengur saman í rík-
isstjórn en 10 ár, en aldrei
samíleytt. Þegar efnt var til
þessa samstarfs veturinn 1959,
var ekki um það teljandi
ágreiningur í Alþýðuflokkn-
um. Alþýðuflokknum hafði á
tímabili minnihlutastjórnar
sinnar tekizt að ko.ma fram
mjög mikilvægri endurbót á
kjördæmaskipuninni í sam-
vinnu við Sjálfstæðisflokkinn
og Alþýðubandalagið, og í sam
vinnu við Sjálfstæðis\(fckinn
og Framsóknarflokkinn tókst
til bráðabirgða að leysa Þann
efnahagsvanda, sem ríkisstjórn
Her,manns Jónassonar gafst
upp við að leysa. En augljóst
var, að grípa varð til gagn-
gerðra ráðstafana í efnahags-
málum. Sjötta áratuginn hafði
verið mikill lialli í viðskiptum
þjóðarinnar við önnur lönd.
Gengisskráningin var lengst
af óraunhæf og stuðzt við
margbrotið kerfi útflutnings-
bóta og innflutningsgjalda.
Gjaldcyris -og innflutningshöft
lágu eins og mara á efnahags-
lífinu. í þeim viðræðum, sem
fram fóru milli flokka eftir
haustkosningarnar 1959, kom í
Ijós, að Alþýðuflokkurinn og
Sjálfstæ.ðisflokkurinn gátu
komið sér saman um gagn-
gera stefnubreytingu í efna-
hagsmálum. Af þátttöku sinni
í ríkisstjórn Hermanns Jónas-
sonar hafði Alþýðuflokkurinn
sannfærzt um, að sú stefna,
sem þá var fylgt, stefna óraun-
hæfs gengis, útflutningsbóita
og innflutningsgjalda og gjald
eyris- og innflutningshafta,
gaf ekki góða raun. Þess vegna
reyndist Alþýðuflokkurinn
fús til Þess aö taka þátt í því
að ,móta gerólika stefnu, stefnu
réttrar gengisskráningar, og
frjálsræðis í tframleiðslu og
viðskiptum samfara því, að
stefnunni í bankamálum og
fjármálmn ríkisins væri beitt
til þess að auka framleiðslu
og framleiðni. En jafnframt
lagði Alþýðuflokkurinn áherztu
á sérstakar ráðstafanir á nokkr
um sviðum. Hann lagði áherzlu
á aukningu bóta almannatrygg
inganna, hann lagði áherzlu á
auknar húsbyggingar, hann
lagði áherzlu á framkvæmdir
Gylfi Þ. Gíslason
og nýjungar í skólamálum og
hann lagði áherzlu á lækkaða
skatta á venjulegar launatekj-
ur. Um öll þessi atriði náðist
sa,mkomulag við Sjálfstæðis-
tflokkinn.
Ég er ekki í nokkrtim vafa,
um, að dó.mur sögunnar verð-
ur sá .að stefna sú, sem fylgt
hefur verið í efnahagsmálum
á liðnum áratug, er réttari og
betri en sú stefna, sem fylgt
hafði verið í aðalatriðum þrjá
áratugina á undan. Og dóm-
ur sögunnar verður Iíka áreið-
anlega sá, að á þeim sviðum,
þar se,m Alþýðuflokkurinn hef-
ur farið með stjórn mála, hafi
orðið mikið ágengt.
Kosningar
Stjórnarflokkarnir hafa hald
ið meirihluta sínum í tvennum
kosningum og hafa haldið á-
fram að stjórna saman, þar eð
þjóðjn hefur sýnt þeim traust.
í síðustu Alþingiskosningujm,
áður en stjórnarsamstarf Al-
þýðuflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins hófst, haustkosning-
unum 1959, hlaut Alþýðuflokk
urinn 15,2% atkvæða, en hafði
í sumarkosningunum fengið
12,5%. í síðustu Alþingiskosn
ingum, kosningunum 1967,
hlaut Alþýðuflokkurinn 15,7%
greiddra atkvæða, og hafði
þannig styrkt aðstöðu sina í
tveggja kjörtímabila stjórnar-
samstaríi við Sjálfstæðisflokk-
inn.
Þetta kjörtímabil, sem nú er
að líða, hefur verið tí,mabil
mestu efnahagserfiðleika, sem
yfir íslendinga hafa dunið á
öldinniji í ^fyrsta skip,sj um
langt skeið var hér alvarlegt
atvinnuleysi, og rauntekjur
launþega minnkuðu verulega.
Þetta hlaut að valda Alþýðu-
flokknum sérstaklega jiokkr-
um erfiðleikum, og ekki væri
ósennilegt, að slíkir efnahags-
erfíðleikar yrðu nokkurt vatn
á myllu stjórnarandstöðunnar.
Mjög óvarlegt væri þó að
draga almennar ályktanir u,m
stöðu og styrk flokkanna af
niðui-stöðum bæjar- og sveitar
stjórnarkosninganna I voi-. í
bæjar- og sveitarstjórnarkosn
ingum geta sérstök atriöi haft
álirif sem ekki skipta máli í
landsmálabaráttunni og Alþing
iskosningum, og á þetta ekkj
hvað sízt við hér í Reykjavík,
þar sem ávallt hcfur verið mik
111 iinunur á fylgi sérstaklega
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu
flokks í borgarstjórnarkosning-
u,m og Alþingiskosningum.
Nauðsynlegt er samt að gera
sér grein fyrir því, að atvinhu
leysið og efnahagserfiðleikarn
ir á árunum 1967 og 68 geta
hafa haft skaðvænleg áhrif á
fylgi Alþýðuflokksins og að
nú er kominn til skjalanna 1
fimmti stjórnmálaflokkurinn.
sem tekur sér stöðu mjög ná--
Iægt Alþýðuf lokknum á stjórn-
málasviðinu og höfðar til ’
jtnaJina, sem styðja A (þýðu- 1
l'lokkinn eða ættu að geta
stutt hann. Af þessum ástæð-:
um verður Alþýðuflokkurinu;
sannarlega að halda vöku
sinni. :
Verkefni framtíðarinnar
Auðvitað getur enginn um 5
það sagt, hver verða úrslit,
næstu Alþingiskosninga. Ég tel-
Alþyðuflokkinn eiga að ganga;
til þessara kosninga með al-'
gjörlega frjálsar hendur varð;
andi það, hver afstað'a lians
verður eftir kosningarnar, al- -
gjörlega óbundinn varðandi,
það, hvort hann yfirleitt vill
eiga aöild að ríkisstjórn áfram
og þá með liverjum hann kysi
að vinna eða hvort hann kýs
að vera í stjórnarandstöðu. Al-
þýðuflokkurinn hefur nú verið
lengi í stjórn og imnið með
þrem flokkum. Ég hika ekki
við að segja, að liann hafi
ko,mið mörgu og miklu til leiff-
ar og geti verið stoltur af ár-
angri starfa sinna. En það er
auðvitaö ekkert náttúrulögmál,
að stjórnmálaflokkur skulj
vera í rikisstiórn. Og það er
auðvitað heldur ekkert ní.tt-
úrulögmál, að flokkur skuli
ávallt vinna með þessum, en
ekki hinum. Alþýðuflokkurinn
hefur verið, er og ætlar sér
alltaf að verða flokkur is-
lenzkra launbega, flokkur, sem
hefur það að markmiði, að
koma smám saman á þjóðfélagi
jafnaðarstefnunnar á íslandij
Hvort hann er i st.iórn eða
stjórnarandstöðu á að fara eft-
ir því, hvort hann getur betur
þjónað málstað launþeganna í
stjórn eða stiórnarandstöðu,.
hvort hann getur betur komið
málefnum jafnaðarstefnunnar,
áleiðis í stjórn eða stjórnar-
andstöðu. Þannig hefur Al-,
þýðiiflokkurinn hegðsð sér,
Þannig á hann að hegffa sér.
Og þannig mun hann hegða
sér eftir næstu kosningar. |
Þetta 33. flokksþing Alþýffu-
flokksins i hef|xr mikilvægujt
hlutverki að gegna í þágu Al-
þýðuflokksins. Á næsta sumrj
muiiu fara fram Alþingiskosn
ingar. Flokkurim= á að móta
skýra og ákveffna stefnu og
kynna hana kjosenóum. Þaði
Framh. á bls. 11