Alþýðublaðið - 24.10.1970, Blaðsíða 3

SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR
TUTTUGU OG FIMM ÁRA
□ í dag eru liðin 25 ár frá
formlegum stofndegi liinna
Sameiuuðu bjóða. Aðdragandi
að stofnun samtakanna á sér
bó nokkuð lengri sögu bví jafn-
vel áður en hei,msstyrjöldinni
síðari lauk var farið að tala um
að stofna til samtaka þjóða í
milli til þess að koma í veg fyr-
ir styrjaldarátök. Miklum meg-
inhluta heimsbyggðarinnar
hafði blöskrað að sjá milljónir
manna á bezta aldri drepna í
ógnvekjandi gereyðingarstríði,
heilar borgir lagðar í rúst og
niannvirki eyðilögð, en hjá öllu
þessu hefði .vnátt komast ef deil-
urnar hefði mátt setja niður
með friðsamlegum hætti. Upp
úr þessum jarðvegi, vegna óska
mikils meginþorra fólks í öllum
löndum heims iwn frið og frelsi,
spruttu hugmyndirnar um
slofnun hinna Sameinuðu þjóða.
Dagana 25. apríl til 28. júní
1945 var svo haldinn fundur i
borginni San Fransisco i Banda
ríkjunum og á þeim fundi var
stofnun Sameinuðu þjóðanna af
ráðin. 50 þjóðir tóku þátt i rað-
stefnu Þessari og voru það þjóð-
ir, sem voru eða töldu sig vera
í styrjöld við Möndulveldin.
Stofnsamninginn imdirrituðu
svo 51 ríki og á San-Fransisco-
fundinmn var ákveðið, að þegar
viss fjöldi þátttökuríkja hefði
staðfest stofnsamninginn skyldi
hann öðlast giidi. Þetta varð
24. október 1945 og telst sá dag-
ur bví stofndagur Sameinuðu
þjóðanna.
íslendingar voru ekki stofn-
aðilar að samtökunum. Ástæðan
var sú, að skilyrði voru sett fyr-
ir þáíttöku, sem íslenzka ríkis-
stjórnin gat ekki samþykkt. Upp
tökubeiðni íslands var hins veg
ar borin fram árið 1946 þar sem
þá var talið líklegt, að engin
þau skilyrði yrðu sett fyrir aðild
landsins að S.Þ., sem íslending-
ar gætu ekki sætt sig við. Var
upptökubeiðnin samþykkt og frá
19. nóve.'iiber 1946 hefur ísland
verið aðili að Sameinuðu þjóð-
unum.
Nú í dag munu flest ríki hejms
vera aðilar að samtökum hinna
Sameinuðu þjóða, enda þótt
nokkur þeirra, og þar á meðal
sum stór ríki, standi utan sam-
íakanna. Eru aðildarríkj S.Þ. nú
orðin 126.
Frá upphafi hafa Sameinuðu
þjóðirnar sett sér ákveðnar
grundvallarreglur og markmið.
Þær eru í stuttu máli að varð-
veita frið og öryggi í heiminum,
efla vinsamlega sambúð þjóða
í milli, koma á alþjóðasamvinnu
tun lausn alþjóðavandamála á
öllum sviðum og vera miðstöð
til samræmingar á aðgerðum
þjóða til þess að ná þessupi
sameiginlegu markmiðum. Þess
um meginreglum hafa Samein-
uðu þjóðimar leitazt við að
starfa eftir og hefur óneitanlega
orðið margt ágengt i síörfuin
sínu,m.
Það hefur að vísu stundum
verið sagt um Sameinuðu þjóð
irnar, að þeim hafi mistekizt að
leysa mörg aðkallandi og erfið
vandamál. Þetta er því miður
alveg rétt, eins og svo mörg
dæ.mi sanr.a. Ýmsar ástæður
liggja þar að baki, en þó mun
sú sennilega vera þyngst á met-
unum, að styrkur alþjóðasam-
taka eins og Sameinuðu þjóð-
irnar eru til þess að jafna deilu
mál og koma á sáttum verður
aldrei meiri en hin einstöku ríki
er samtökin itnynda vilja sjálf
vera láta í þeim efnum. Einnig
hefur það mjög háð samtökun-
um í friðargæzlustarfi sínu að
samtökin hafa ekkert fram-
kvæmdavald til Þess að geta ljáð
orðum sínujm og samþykktum
nægjanlegan þunga.
. Engu að síður tel ég, að þeg-
ar menn gera hug sinn upp til
starfa Sameinuðu þjóðanna eft-
ir aldarfjórðung þá blandist
engum hugur um að þau hafa
vissulega oft á tíðum ieyst mjög
mikilvæg verkefni af höndum,
sem fáir eða engir aðrir hefðu
getað afrekað. Á ég þar bæði
við friðargæzlustarf og sátlaum
leitanir samtakanna og þá ckki
síður starfsemi hinna ýmsu al-.
þjóðastofnana á vegum S.Þ. eins
og t. d. UNESCO, FAO, Barna-
iijaiparmnar og Flottamanna-
hjálparinnar, svp nokkrar séu
nefndar, sem unnið hafa óllu
mannkyni ómetanlegt gagn.
Á umliðnum árum hafa ís-
lendingar Iagt ýmislegt af mörk
unum til starfsemi Sameinuðu
þjóðauna og hjálparstofnana
þeirra. Alþjóðleg friðargæzlu-
og mannúðarsamtök, eins og
hinar iSameinuðu þjóðir eru,
gegna veiga.miklu hlutverki í
heimsmálum frá sjónarhóli smá
þjóða, eins og okkar íslendinga.
Það er Þrí mikilvægt fyrir okk-
ur, að samtökin efiist á :kom-
andi árum og geti sífellt betúr
gegnt sínu göfuga hlutverki. Sú
stefna er sameiginleg öllum ís-
lendingu,m að vilja stuðla að
vexti og viðgangi Sameinuðu \
þjóðanna og því eiga íslendjng- '
ar enga ósk betri þeim til liánd.i,
á aldarfiórðungsafmæli samtak
anna en bá, að framtíðin murti
bera í skauti sér aukinn styrh
og aukin áhrif hinna Sameinúðu
þjóða i baráttunni fyrir írclss,
frið'i og jafnrétti allra manua
um öll lönd og af öllum kyp- '
þáttu.m.
EiúU Jónsson.
LAUGARDAGUR 24, ÖKTQBF.R 1970 Q