Helgarpósturinn - 20.02.1995, Blaðsíða 11

MÁNUDAGUR 20. FEBRÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
11
Mál Þorsteins V. Þórðarsonar, umsjónarmanns lífeyrissjóös starfs-
manna Áburðarverksmiðjunnar, sent ríkissaksóknara
Kominn í samkeppni við
Aburðarverksmiojuna
Þorsteinn ergrunaður um að hafa notað trúnaðargögn frá verksmiðjunni til undirbúnings
stofnun samkeppnisfyrirtækisins.
Rannsóknarlögregla ríkisins hef-
ur nú lokið rannsókn á meintu
misferli Þorsteins V. Þórðarson-
ar, fyrrverandi umsjónarmanns
Lífeyrissjóðs starfsmanna Áburðar-
verksmiðjunnar, og sent málið rík-
issaksóknara. Eins og MORGUN-
PÓSTURINN greindi frá í nóvember
setti Þorsteinn lífeyrisréttindi
starfsmanna Áburðarverksmiðj-
unnar í stórhættu með heimildar-
lausum og vafasömum fjárfesting-
um. Þorsteinn er einnig grunaður
um að hafa keypt skuldahréf með
mun hærri afföllum en skráð er í
bókhald sjóðsins og haft af því
milljónahagnað. Þessar fjárfesting-
ar Þorsteins voru nreð miklum
ólíkindum, en á einu og hálfu ári
keypti hann skuldabréf af hinum og
þessum aðilum fyrir U5 milljónir,
sem er um það bil fjórðungur af
heildareign sjóðsins. Mjög hæpnar
tryggingar eru fyrir meirihluta
þessara skuldabréfa og allt útlit fyr-
ir að tap sjóðsins verði um það bil
70 milljónir króna. í frétt MORG-
UNPÓSTSINS í nóvember kom
fram að að öllum líkindum þyrfti
að færa niður lífeyrisréttindi starfs-
manna Áburðarverksmiðjunnar
um 15 prósent vegna heimilda-
lausra fjárfestinga Þorsteins. Nú er
komið á daginn að þetta verður
raunin. Spurningar hafa vaknað
um hvort Áburðarverksmiðjan eigi
að bæta starfsmönnum þennan
skaða þar sem umsýsla sjóðsins var
ein af verkskyldum Þorsteins við
verksmiðjuna. Hákon Björnsson,
forstjóri Áburðarverksmiðjunnar,
segir ekki ljóst hver ábyrgð verk-
smiðjunnar sé þar sem málið sé enn
í skoðun.
Haft var samband við Þorstein
en hann sagði að samkvæmt ráð-
leggingum lögmanns síns vildi
hann ekki ræða þessi mál.
Hefur stofnað eigin
áburðarsölufyrirtæki
Upp komst um misferli Þorsteins
í kjölfar þess að honum var sagt
upp störfum hjá Áburðarverk-
smiðjunni eftir að forráðamenn
verksmiðjunnar komust á snoðir
um að hann hefði unnið að því að
afla sér umboða erlendis til áburð-
arinnflutnings og notað til þess
söluskrár og upplýsingar frá verk-
smiðjunni sem áttu að vera trúnað-
armál.
Samkvæmt heimildum MORG-
UNPÓSTSINS leitaði Þorsteinn effir
brottrekstúrinn hófanna um sam-
starf á sviði áburðarinnflutnings
hjá nokkrum íslenskum fýrirtækj-
um, meðal annars einu olíufélag-
anna, en án árangurs vegna þeirrar
rannsóknar sem hann sætti. Þor-
steinn lét þó ekki þar við sitja því
hann er nú framkvæmdastjóri
Áburðarsölunnar Isafoldar hf., sem
tvö barna hans, Aðalheiður Þor-
steinsdóttir og Tryggvi Þor-
steinsson, og tengdadóttir, Jó-
hanna Gunnlaugsdóttir, stofn-
settu við fjórða mann. Skipa Aðal-
heiður, Tryggvi og Jóhanna stjórn
félagsins.
Hefur gert viðskipta-
vinum Aburðarverk-
smiðjunnar tilboð
Upplýsingar blaðsins herma að
Þorsteinn hafi sent nokkrum við-
skiptavinum Áburðarverksmiðj-
unnar tilboð um að færa viðskiptin
til sín. Þannig talaði hann til dæmis
við forráðamenn að minnsta kosti
tveggja kaupfélaga, sem eru um-
fangsmiklir seljendur áburðar.
Samkvæmt heimildum MORGUN-
PÓSTSINS var Kaupfélag Eyfirðinga
eitt þessara kaupfélaga. Magnús
Gauti Gautason, framkvæmda-
stjóri KEA, vill ekki gefa upp við
hvaða áburðarsölur kaupfélagið
hefur talað. Hins vegar sé það rétt
að fleiri aðilar hafi verið kannaðir
en niðurstaðan orðið sú að halda
áfram viðskiptum við Áburðar-
verksmiðjuna.
Þorsteinn V. Þórðarson staðfestir
að Áburðarsalan Isafold sé ekki bú-
in að ná neinum stórum samning-
um en bendir á að fyrirtækið sé
ungt og þurfi sinn tíma. Aðspurður
hvort það væri rétt að hann hefði
tekið ýmis trúnaðargögn og sölu-
tölur með sér frá Áburðarverk-
smiðjunni til að nota við rekstur
hinnar nýju áburðarsölu svaraði
Þorsteinn:
„Ég kannast ekki við það.“
-jk
Þorsteinn V. Þórðarson er kominn í samkeppni við fyrrum vinnuveitanda sinn, Áburðarverksmiðjuna í
Gufunesi, sem hann var rekinn frá í haust.
Krítarkorthafar hafa annaðhvort ekki áttað sig á því að hægt er að
taka reiðufé út á kortin í hraðbönkum eða hafa ekki áhuga á því
PeningaúttekHr innan við
ertt prosent af heiMan/eltu
„Korthafar hafa tekið þessu fagn-
andi en það má segja að peningaút-
tektirnar hafi ekki verið eins miklar
og margir óttuðust," segir Leifur
Steinn Elísson, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Visa Island, um þá
nýbreytni krítarkortafyrirtækjanna
að heimila korthöfum að taka út
peninga í hraðbönkum. Gunnar
Bæringsson, framkvæmdasjóri
Kreditkorta hf., tekur undir með
Leifi og segir peningaúttektir hafa
verið minni em menn bjuggust við.
Það voru Kreditkort hf. sem riðu á
vaðið með þessa nýju þjónustu
þann 17. janúar en Visa ísland fylgdi
í kjölfarið þremur dögum síðar.
Nú er lokið fýrsta úttektartíma-
bilinu sem kortbafar gátu nýtt sér
þennan möguleika og upplýsingar
krítarkortafýrirtækjanna benda til
þess að meirihluti viðskiptavina
þeirra hafi annaðhvort ekki áttað sig
á því að það er hægt að taka peninga
út á kortin eða einfaldlega ekki haft
áhuga á því.
Leifur segir að kortliafar Visa hafi
tekið út um það bil 30 milljónir í
reiðufé á umræddu tímabili. Meðal-
mánaðarvelta Visa íslands er um 3,6
milljarðar svo þetta er aðeins brot af
henni, eða innan við eitt prósent.
Korthafar Visa eru um 100.000
þannig að ef allir hefðu brúkað kort
sín til að ná sér í aur er upphæðin
300 krónur á hvern um sig.
Að sögn Gunnars Bæringssonar
námu úttektir Eurocardkorthafa 9,3
milljónum á sama tímabili. Það er
einnig um það bil eitt prósent af
meðalmánaðarveltu Kreditkorta.
Eurocardkorthafar eru 33.500 tals-
ins en það gerir um það bil 278
króna úttekt á kort. Peningaúttektir
Eurocard voru hins vegar að sögn
Gunnars 1.500 talsins, eða að upp-
hæð 6.200 krónur að meðaltali.
Þess má geta að út á venjulegt
kort er heimilt að taka út 10.000
krónur á viku en gullkorthafar geta
tekið út helmingi hærri upphæð.
-jk
I návíqi
Séra Karl Sigurbjörnsson, sóknarprestur í
Hallgrímsprestakalli, um aðskilnaö ríkis og kirkju
„Kominn tími til að
endurskoða þetta
Ef'kominn tími til að
skilja kirkjuna frá rík-
inu?
„Ég veit það ekki. Ég
held að það sé kominn
tími til að endurskoða
þetta hjónaband, en
hvort það er tímabært að
skilja alveg á milli, það ef-
ast ég um.“
Um hvað ætti þessi
endurskoðun fyrst og
fremst að snúast?
„Það er vinna í gangi í
þeim efnum og hefur
verið að undanförnu.
Þetta er spurning um yf-
irfærslu ýmissa verkefna
ffá stjórnarráðinu yfir til
kirkjunnar og ýmislegt
sem miðar að því að gera
þjóðkirkjuna ábyrga og í
raun mynduga í sínum
fjármálum. Þetta er meg-
inefnið í íagafrumvarpi „Almenningur í lcindinu lítur
sem nú liggur fynr Al-
þingi.“ tu þjoðkirkjunnar og notar
En þetta frumvarp , x
gerir ekki ráð fýrir fuii- nœrveru hennar ttl að gceða
S=8i ÆjSílg Ufsitt einhverri andlegri
þar með algjörum að- merkingu. Það skiptir ekki
skilnaði skattpenmga og 0 x
tekna kirkjunnar? litlu málijafnvelþóttþað sé
„Nei, en það hefur hins
vegar ríkt ákveðinn mis- Ojt á tlðum lltt Skllgreint Og
skilningur meðal fólks 1 * «
um sóknargjaldið. Þar grUUaaO.
tekur ríkið einfaldlega að
sér að innheimta í gegn-
um skattakerfið gjald til
allra safnaða og trúfélaga í landinu.
Að þessu leyti erum við komin
langt á undan öðrum Norður-
landaþjóðum, þar sem það er bara
þjóðkirkjan sem nýtur þess að
hennar sóknargjöld gangi í gegnum
skattkerfið. Þetta yrði áfram
óbreytt samkvæmt þessu lagafrum-
varpi. Það sem er á döfinni núna er
að gerð verði eins konar ramma-
löggjöf um kirkjuna, þannig að hún
geti sjálf ráðið starfsmannahaldi
sínu og þess háttar.“
162. grein stjórnarskrárinnar er
kveðið á um að ríkisvaldið skuli
styðja og styrkja þjóðkirkjuna sér-
staklega. Er ekki óbeint vegið að
öðrum trúfélögum og þar með
trúfrelsinu þegar eitt trúfélag er
styrkt öðrum fremur á þennan
hátt?
„Nei, það tel ég ekki. 1 þessu
ákvæði felst viðurkenning á ákveð-
inni sögulegri og menningarlegri
staðreynd og eins á hlutverki kirkj-
unnar í þjóðfélaginu. Ég tel það
hlutverk mikilvægt, ekki bara fýrir
kirkjuna heldur umfram allt fýrir
þjóðina og hennar menningu.“
En hvað réttlætir það að ríkið
styðji eitt trúfélag umfram önnur?
„Þessi stuðningur er líka mikil
krafa á hendur kirkjunnar. I fýrsta
lagi felst þessi stuðningur í inn-
heimtu á sóknargjöldum, sem öll
trúfélög njóta. 1 öðru lagi greiðir
ríkið laun presta. Það á rætur sínar
að rekja til þess að árið 1907 yfirtók
ríkið jarðeignir kirkjunnar. Þessar
jarðeignir stóðu frá öndverðu und-
ir launakostnaði starfsmanna kirkj-
unnar, og þegar ríkið yfirtók þær þá
hættu prestar að innheimta tekjur
af þessum eignum og ríkið yfirtók
forvörslu þeirra. Tekjurnar af jörð-
unum renna í svokallaðan prest-
launasjóð og við þiggjum okkar
laun úr honum. Þessu verður vafa-
laust breytt á þann hátt að laun
presta komi beint frá kirkjunni.
Söfnuðum þjóðkirkjunnar er að
mestöðru leyti ætlað að standa á
eigin fótum fjárhagslega, þeir eiga
að reisa sín guðshús og sjá um sína
starfsemi á alveg sama hátt og önn-
ur trúfélög í landinu, þannig að það
er ekki nema eðlilegt að launa-
greiðslurnar komi þar inn líka fýrr
eða síðar. En á meðan ætlast er til
að kirkjan hafi skyldum að gegna
við landsmenn alla, þá hljóti það á
einhvern hátt að ganga í gegnum
hið opinbera kerfi. Ég sé ekki að því
verði raskað í fyrirsjáanlegri fram-
tíð.“
Hver er framtíð kirkjunnar ef
ríkið hættir að sinna þessari inn-
heimtustarfsemi fyrir hennar
hönd og aðskilnaður ríkis og
kirkju verður að veruleika á öllum
sviðum?
„Ég get ekki talað fyrir hönd
annarra presta, en ég óttast ekki um
framtíð kirkjunnar þótt til þess
kæmi. Ég hefði hins vegar meiri
áhyggjur af þjóð okkar ef svo færi.
Staðreyndin er sú, að þrátt fyrir allt
eru 92 prósent þjóðarinnar innan
vébanda þjóðkirkjunnar. Og miklu
fleiri, líka þeir sem eru innan ann-
arra trúfélaga, líta til þjóðkirkjunn-
ar sem kjölfestu í okkar andlega lífi.
Almenningur í landinu lítur til
þjóðkirkjunnar og notar nærveru
hennar til að gæða líf sitt einhverri
andlegri merkingu. Það skiptir ekki
litlu máli jafnvel þótt það sé oft á
tíðum lítt skilgreint og grundað.
Það, að hér skuli vera þjóðkirkja, er
líka áminning til ríkisvaldsins og
löggjafans um að byggja löggjöf
þessa lands á þeim grunni sem
kirkjan stendur fyrir, sem er mann-
úð og réttlæti. Höfuðatriði þessa
máls er kannski ekki veraldlegir
hagsmunir kirkjunnar, heldur and-
legir hagsmunir þjóðarinnar. Ef að-
skilnaðurinn yrði jafn alger og
hann er til dæmis í Bandaríkjun-
um, þá hefði ég mestar áhyggjur af
því að henni yrði eiginlega ófært að
halda uppi starfi og þjónustu á
landsbyggðinni. Það yrði eitthvað
að koma til til að gera henni það
kleift, en ég sé það ekki í svipinn
hvað það ætti að verða.“B