Helgarpósturinn - 20.02.1995, Blaðsíða 12

12
MORGUNPÓSTURINN ERLENT
MÁNUDAGUR 20. FEBRÚAR 1995
Foot þverneitar
Michael Foot, sem var leiðtogi
breska Verkamannaflokksins frá
1979 til 1983, neitar ásökunum um
að hann hafi þegið aðstoð frá KGB
til að fjármagna dagblaðið TribUne
sem hann rak snemma á sjöunda
áratugnum. Foot er 81 árs. Ásakanir
þessar komu fram í The Sunday
Times og eru runnar undan rifjum
tveggja fyrrum sovéskra njósnara.
Foot líkir þessum árásum við að
McCarthyisminn sé endurvak-
inn.B
Óheppnir þjófar
Þrír ungir menn sem voru í óða
önn að stela koparvír meðfram
járnbrautarlínum spölkorn sunnan
við Parísarborg létu lífið þegar allt í
einu birtist lest sem keyrði á þá.
Þetta gerðist í bítið í gærmorgun,
en lestin var af nýrri tegund sem
þykir afar hljóðlát. ■
Ljónum
vegnar betur
Ljón í hinum fræga Serengeti-
þjóðgarði í Tansaníu hafa að und-
anförnu hrunið niður af völdum
veirusjúkdóms sem herjar á þau. Á
sumum svæðum er talið að allt af
80 af hundraði dýranna hafi drep-
ist, en veiran kallast CDV og herjar
einkum á skepnur af ætt katta og
hunda. Nú eru hins vegar merki
um að sjúkdómurinn sé í rénun, að
minnsta kosti í bili. ■
Walesa er óþolimóður
Walesa þrýstir á
Lech Walesa var kokhraustur í
gær þegar hann flaug frá Póllandi í
gær í vikuheimsókn til ríkja Suður-
Ameríku. Hann leyndi ekki óþolin-
mæði sinni með lánlausar tilraunir
vinstri flokka til að mynda nýja rík-
isstjórn. „Það þarf að stjórna land-
inu og veita því leiðsögn og ef þessi
feluleikur heldur áfram þarf ég enn
að taka djarfa ákvörðun,“ sagði
Walesa á flugvellinum í Varsjá. ■
Svindlarar
fá verðlaun
Þjóðverjar ætla að beita nýstár-
legum ráðum í glímunni við
óprúttna kapítalista sem falsa alls
kyns iðnvarning, allt frá fötum upp
í hugbúnað fyrir tölvur. Erfitt er að
koma lögum yfir slíka sjóræningja-
starfsemi og ætla samtök þýskra
iðnhönnuða í staðinn að veita þeim
„verðlaun“, kannski mætti kalla
það háðungarverðlaun. Þetta verða
styttur af svörtum dvergum með
gullin nef, en það að fá gullið nef á
þýsku þýðir að græða fé með vafa-
sömum hætti.H
Forsetakosningarnar 1996
Repúblikanar
hlaupa af stað
Kosningavélin í Bandaríkjunum er farín að mala á nýjan leik. ígærkomu níu líklegustu
frambjóðendur Repúblikanaflokksins saman í New Hampshire, þessu örsmáa fylkiþar
sem yfiríeitt ræðst hver verður forsetaframbjóðandí. Bob Dole er líklegastur til að reyna
að sigra Bill Clinton, en margir eru kallaðir.
Níu stjórnmálamenn sem þykja
líklegastir til að verða frambjóðend-
ur repúblíkana í bandarísku forseta-
kosningunum á næsta ári komu
saman í Manchester í New Hamps-
hire-fylki í gær. Rebúblikanaflokk-
urinn þar hafði boðið þeim á fund
þar, en það er einmitt í þessu litla
fylki að hefð er fýrir því að kapp-
hlaupið um útnefningu til forseta-
framboðs hefjist í febrúar hvert
kosningaár. Allar götur síðan 1948,
þó með undantekningunni 1964,
hefur sigurvegarinn í forkosningum
í New Hampshire orðið forsetaefni
rebúblikana.
Vart þarf að spyrja að því að Bill
Clinton forseti verði frambjóðandi
Demókrataflokksins. Hann stendur
hins vegar höllum fæti og telja repú-
blikanar góðar líkur á að vinna aftur
Hvíta húsið sem þeir héldu sam-
fleytt í tólf ár í tíð Ronalds Reagan
og George Bush.
Eðlilega eru því ýmsir sem eru
þess fýsandi að spreyta sig gegn
Clinton. Þar fer fremstur Bob Dole,
leiðtogi meirihluta repúblikana í
öldungadeild Bandaríkjaþings.
Hann er mjög virtur stjórnmála-
maður, en hefúr það þó á móti sér
að hann er 71 árs og yrði því elsti
maður sem hefúr tekið við embætti
Bandaríkjaforseta. Dole hefur tví-
vegis áður reynt að verða frambjóð-
andi flokks síns en vonir hans hafa í
bæði skiptin dáið í New Hampshire,
fýrst 1980 og svo 1988. Dole gerir þó
lítið úr aldri sínum og sagði við
stuðningsmenn sína í New Hamps-
hire: „Ef þið haldið að aldur skipti
máli, fýlgið mér þá bara eftir í einn
dag.“
Skæðasti keppinautur Doles á
þessu stigi málsins er Phil Gamm,
öldungadeildarþingmaður frá Tex-
as. Gamm hyggst lýsa formlega yfir
framboði sínu í Dallas í næstu viku
og verður fýrstur manna til þess.
Samband Doles og Gamms hefur
verið erfitt og er búist við því að þeir
verið kvikindislegri hvor í annars
garð eftir því sem líður á kosninga-
baráttuna. Gamm hefur ásakað
Dole fýrir að vera ekki alvöruíhalds-
maður, Dole hefur svarað því til að
hann hafi verið íhaldsmaður þegar
Gamm var ennþá í gagnfræðaskóla.
Skoðanakönnun sem gerð var
meðal kjósenda flokksins í New
Hampshire sýndi að Dole hafði yfir-
burðaforystu og fékk 45 af hundraði
atkvæða. Gamm og hinn erkiíhalds-
sami dálkahöfúndur Pat Buchan-
an fengu hvor sín 10 prósentin. Á
eftir komu William Weld, ríkisstjóri
í Massachusetts, með níu prósent og
Lamar Alexander, fyrrum ríkis-
stjóri í Tennessee, með þrjú prósent.
I annarri skoðanakönnun var
Dole með 19 af hundraði og forystu,
en 18 prósent fékk Colin Powell
hershöfðingi, blökkumaðurinn sem
er fyrrum formaður bandaríska
herráðsins, en hann er ekki repú-
blikani og hefur aldrei sagst ætia í
framboð. Buchanan fékk 9 prósent
en aðrir höfðu lítinn sem engan
stuðning. Margir voru reyndar
óákveðnir.
Dole nýtur þess að hann er lang-
þekktastur ffambjóðenda, en ljóst er
að Gamm mun hafa úr mestum fjár-
munum að spila. Buchanan þykir
hins vegar líklegastur til að vinna
stuðning hinna hægrisinnuðustu í
flokknum, eins og fyrir síðustu
kosningar þegar hann gerði harða
hríð að Bush forseta. Buchanan er
kokhraustur og segir að þótt hann
hafi tapað þá hafi aldrei orðið neitt
lát á kosningabaráttu sinni; hann
segist manna best túlka viðhorf al-
mennra flokksmanna.
Aðrir sem komu til New Hamps-
hire í gær og munu halda ræður eru
Bob Dole þykir sigurstrangleg-
astur repúblikana. Hann er hins
vegar 71 árs og hefur tvívegis
mátt sæta því að fá ekki útnefn-
ingu flokks síns.
Arlen Specter, öldungadeildar-
þingmaður frá Pennsylvaníu, Ri-
chard Lugar, öldungadeildarþing-
maður frá Indiana, dálkahöfundur-
inn Alan Keyes, Robert Dornan,
fulltrúadeildarþingmaður ffá Kali-
forníu, og Lynn Martin, fýrrverandi
vinnumálaráðherra.
Enn er auðvitað nokkuð í kosn-
ingar og flestir kjósendur munu ekki
byija að gera upp hug sinn fýrr en í
lok þessa árs og upphafi þess næsta.
Hins vegar þykir mikilvægt að vinna
stuðning „fótgönguliðanna“, flokks-
manna sem eru reiðubúnir að leggja
mikið á sig fýrir ffambjóðanda sinn.
Þannig er sagt að Gamm hafi unnið
stuðning Bobs Smith, öldunga-
deildarþingmanns New Hampshire.
Dole birti hins vegar heilsíðuauglýs-
ingu í helsta dagblaði Manchester í
gær og þar stóð að 20 þúsund repú-
blikanar í fýlkinu hefðu gengið hon-
um á hönd.B
Brúðkaup
ársins í Serbíu
Meðal Serba þykir þetta brúð-
kaup ársins. Þar er Arkan liðsfor-
ingi þjóðhetja, þótt Bandaríkja-
stjórn hafi sett hann á lista yfir
stríðsglæpamenn 1992. Talið er víst
að einkaher hans, Serbnesku tígris-
dýrin, hafi framið hryllileg
grimmdarverk í stríðinu gegn Kró-
ötum og Bosníumönnum.
Arkan, sem heitir réttu nafni
Zelko Raznjatovic, er vanur skot-
hríð og það voru skothvellir sem
glumdu þegar liðsmenn hans og
aðdáendur fögnuðu brúðkaupi
hans og þekktrar þjóðlagasöng-
konu sem kallar sig Ceca með því
að skjóta án afláts úr byssum sínum
upp í loftið. Hún syngur lög sem
einkum höfða til stækra serbneskra
þjóðernissinna.
Arkan, sem líka er þekktur fyrir
að stunda heldur skuggalega kaup-
sýslu, var klæddur í hefðbundinn
búning Svartfjallamanna í tilefni
brúðkaupsins, gullbryddaða blússu
og hatt og hnéhá leðurstígvél.
Hann sýndi hins vegar ekki mikla
vígfimi þegar hann samkvæmt hefð
þurfti að skjóta niður epli sem hékk
á stöng yfir húsinu þar sem brúð-
kaupsveislan fór fram. Arkan skaut
sex skotum upp í loftið, missti hatt-
inn í jörðina, og þá loks hitti hann
endann á stönginni svo eplið varð
laust.
Loks keyrði Arkan á brott, skaut
úr byssu sinni upp um þak bifreið-
ar sinnar, og keyrði til Belgrad þar
sem var haldin veisla fýrir nánustu
vandamenn. Þar var tekið fram að
mættu ekki vera neinar byssur.
Stríðsglæpamaðurinn og þjóð-
lagasöngkonan.B
Popp í
Peking
Það var mikil gleði i Peking á laugardags-
nótt þegar sænska rokkhljómsveitin
Roxette hélt þar tónleika. Þetta eru fyrstu
popptónleikar sem haldnir hafa verið í
borginni síðan drengirnir í Wham fóru þar
um fyrir tíu árum og þóttu láta ófriðlega.
Tónleikagestir þurftu að borga nánast
mánaðarlaun verkamanns til að fá miða,
en til að gæta þess að allt færi vel fram
var strengdur risastór borði yfir sviðið og
á honum stóð: „Framfarir eftir vegi sósi-
alismans að kinverskum hætti." Embætt-
ismenn höfðu áður farið vandlega yfir lög
og texta Roxette í leit að siðspillingu. Eft-
ir marga mánuði fékkst loks samþykki
fyrir tónleikunum sem voru svo vel
heppnaðir að hæverskt kínverskt æsku-
fólk dansaði í sætum sínum og veifaði
logandi kveikjurum. Vörðurinn hér á
myndinni lét sér þó fátt um finnast.H

„Guð hefur gleymt mér“
Jeanne Calment verður 120
ára á morgun og er talin vera elsta
mannvera í heimi. Það segir að
minnsta kosti Heimsmetabók Gu-
inness. Calment er blind, nánast
heyrnarlaus og bundin við hjóla-
stól og býr á elliheimili í Arles í
Provence-héraði í Frakklandi. Þar
fæddist hún 1875. Hún heíúr lifað
sautján Frakklandsforseta, hún
snæddi á veitingahúsi í Eiffelturn-
inum meðan ennþá var verið að
byggja það mannvirki og sá fyrstu
kvikmyndina sem framleidd var af
Lumiére-bræðrunum.
Líklega þykir þó merkilegast af-
spurnar þegar hún, fjórtán ára
stúlka, hitti málara sem dvaldi í
heimabæ hennar. Hún segir að
hann hafi verið „ljótur eins og
syndin, skapstyggur, sínöldrandi
og lyktandi af áfengi“. Þessi ná-
ungi kom stundum í búð föður
hennar og keypti striga. Hann hét
Vincent Van Gogh og það var
einmitt í Arles að hann málaði
nokkrar mikilfenglegustu myndir
sögunnar.
Jeanne Calment segist búast við
því að lifa áfram. Um það hefur
hún ákveðna kenningu: „Guð
hlýtur að hafa gleymt mér.“
Mörg dæmi eru um það að fólk
hafi sagst vera eldra en Jeanne Cal-
ment, en hún mun hafa alla papp-
íra í lagi og það telst óyggjandi að
hún sé 120 ára. Hún hefúr góða
möguleika á að verða eldri en Jap-
aninn Chigechiyo Izumi sem Gu-
inness-bókin telur elsta mann sem
hefur lifað, en hann andaðist 1986,
120 ára og 237 daga.B
Jeanne Calmet hitti Van Gogh.