Alþýðublaðið - 01.11.1971, Blaðsíða 7

ÆCBHIö
GJjaSöD
ÉTt*. AlþýSnfloklrarlu
Rltstjórl:
Sighvatur Bjftryvtnw
BÆTT KJÖR
SJÓMANNA
Hvernig eigum við að manna skip-
in okkar? Þessi spurning er efst í huga
forsvarsmanna flestra útgerðarfyrir-
tækja á íslandi um þessar mundir. Og
það ekki að ástæðulausu. Staðreyndin
er sú, að starf fiskimannsins er ekki
eftirsóknarvert á Islandi í dag. Sífellt
verður því erfiðara manna fiskiskipa
flotann. Og hvernig fer þegar í flotann
bætast bráðlega fjölmörg stór skip, sem
smíði var hafin á í fyrra og í ár?
Við íslendingar eigum allt undir sjó-
sókninni komið. Gangi útgerð og fisk-
vinnsla vel er hagur þjóðarheildarinnar
í blóma. Sé hagur sjávarútvegsins slæm
ur er hætta á efnahagskreppu í landinu.
Þetta er staðreynd, sem allir íslending-
ar vita.
En fyrst svo er hvers vegna líðum við
það þá, að bæði hag sjávarútvegsins og
hag þjóðarinnar sjálfrar sé stefnt í þá
hættu, að sjómenn fáist ekki á flotann
vegna þess, að betri aðbúð og betri kjör
fáist annars staðar. Því sú er orsök
mannaflavandans í sjávarútveginum. —
Kjör sjómanna eru í flestum tilfellum
einfaldlega ekki eftirsóknarverð. Þess
vegna fást ekki nógu margir til þeirra
starfa.
Það gefur auga íeið, að það er ekki
aðeins nauðsynlegt fyrir sjávarútveg-
inn, að hér verði gerð á mikil braga-
bót. Það er þjóðarnauðsyn. Og reynslan
sýnir okkur, að kjörin verða ekki bætt
með fiskverðshækkun einni saman. Sú
kauphækkun hverfur fljótt út í verð-
lagið og lítið stendur eftir.
Aðrar ráðstafanir og staðbetri verða
þwí að koma til. Sjómenn njóta nú þeg-
ar nokkurrar skattaívilnunar. Þingmenn
Alþýðuflokksins hafa lagt til, að þær
ívilnanir verði mjög auknar og sjómenn
verða gerðir tekjuskattsfrjálsir. Hér er
um raunhæfar og staðgóðar kjarabætur
að ræða, sem koma til með að skila
þjóðinni meiru fé í auknum tekjum af
sjávarútvegi en þær kosta hana. Og ef
til vill ættum við ekki að láta staðar
numið við sjómennina. Það þarf líka að
verka fiskinn og einnig þar . er mikill
skortur á fólki. í framsöeuræðu með
frumvarpi þingmanna Alhvðuflokksins
um tekjuskattsfrelsi sjómanna varoaði
Benedikt Gröndal fram hpirri hugmynd
að verkafólk í fiskiðnaði fengi sko+i
frelsi á aukavinnutekiur* einkum næt-
urvinnutekiur, en eins op allir vita barf
verkafólkið í fis'kvinnslustöðvunum oft
að vinna nótt með deei til að biarea
frá skemmdum afla. sem horizt hefur
á land. Þessi hunmvnd Renedikts er
meira en athvcfli verð hvi hað er stað-
revnd. að fólkið. sem vinnur við hinn
mikiivæaa siávarútveg her nú allt nf
lítið úr bvt.um og því skortir þar fólk
til allra starfa.
STRÆTISVAGNAR REYKJAVÍKUR 40 ÁRA í GÆR
1 gær voru fjörutiu ár liðin frá því
Strætisvagnar Reykjavíkur tóku til
starfa. Fyrst var stofnað hlutafélag um
reksturinn, sem naut aðstoðar bæjar-
sjóðs, en síðan 1944 hefur Reykjavík-
urborg rekið þessa starfsemi.
Fyrsti vagninn ók á leiðinni inn í
Kleppsholt og var í fyrstu ætlaður
skólakrökkum, en fljótlega vildu aðr-
ir njóta þessarar fyrirgreiðslu. Feiri
vagnar komu fjótega í gagnið, auk
þess, sem fyrirtækið leigði vegna hjá
póststjórninni. Og leiðunum fjölgaði —
það var ekið í Sogamýri, á Gríms-
staðaholt og Skerjarfjörð og út á Sel-
tjarnarnes. Fargjöld fyrstu mánuðina
voru frá 10 aurum upp í 30 aura, eftir
vegalengdum, og fimm aura kostaði
fyrir börn. Samkvæmt því, sem elzti
starfsmaður Strætisvagnanna, Harald-
ur Stefánsson, segir komu þetta inn
10—20 kr. á morgunvaktinni, frá 7—2,
en á síðari vaktinni 2—12 milli 50 og
60 krónur, svo ekki var mikið um-
leikis fyrst í stað.
En starfsemin jókst stöðugt og fáir
geta nú verið án þeirrar þjónustu, sem
Strætisvagnar Reykjavíkur veita. Nú
er ekið á 12 leiðum og eru 37 vagnar
fastir á þeim, en Strætisvagnar Reykja
víkur hafa á að skipa nokkrum auka-^
vögnum, sem settir eru í umferð á
mestu annatímum. Nú starfa.: hjá
Strætisvögnunum 132 vagnstjórar og
á sumrin er 30 bætt við þá tölu —
en í allt vinna nú um 200 manns við
þessa þjónustu. Eiríkur Ásgeirsson er
forstjóri SVR og hefur verið það í
tuttugu ár, en eins og áður segir er
Haraldur Stefánsson elzti starfsmað-*
urinn, sem starfað hefur hjá SVR öll
fjörutíu árin.
VERZLUNARMIDSTÖD
UNDIR HLEMMTORGI
FRAMTÍDARINNAR?
D Hvernig Vjerötur umhorfla
á Hlemmtorgi framitíðarinnar,
sem nú er að verða aðalum-
ferðiarmiðstöðin í Reykj avílc
og hefur þegar að miklu leyti
tekið við hlutverki því, sem
Lækjartorg gegndi hér áður
fyrr? — Ýmsar hugmyndir
hafa komið að byggja mikinn
skála með biðskýlisaðBtöðu á
Hlemmi og stjór,n Strætis-
vagna Reykj avíkur fól Eiríki
Ásgeirssyni forstjóra SVR að
láta hanna byggingu þar og
fleira.
En er þetta ekki aðíedns und
anfari einhvers meira. og við
lögðum þá spurningu fyrir
Rætt víð Eir'ik Ásgeirsson
Eirík Ásgeirsson. Hann svar-
aði,
Það er mjög: líklegt, Er-
lendis færist nú stöðugt meira
í vöxt að byggja ihnkaupamið
stöðvar undir jörðinni eða
færa þær undir eitt mikið þak.
S'líkt mundi hæfa mjög vel
hér á landi, þar sem veðrátta
er misjöfn og umhleypinga-
söm.
í því sambandi er gaman að
minnast þess, að ég v£ir á ferð
í Hollandi fyrir þremur ár-
Um og þá voru þeir í Rotter-
dam að byrja að færa sig nið-
ur í jörðina í samibandi við
meðanjarðarbraut þar.‘ Kömin
var upp örlítil sælgætisverzí-
un. Nú ég var þar aftur á
ferð í fyrrahaust og þá var á
sama stað komin upp stór
verzlunarmiðlstöð (center). —
Kaupmenn í Rotterdam hafa
beinlinis fengið leyfi til að
grafa sig undir jörðina og
koma Þar upp verzlunum. —
Þetta befur líkað afar veO. og
því hafa framkvæmdir þama
í Rotterdam verið svo miklar
sem raun ber vitni.
'Er slí'kt mögulegt hér?
— Ég sé ekkert því til fyr-
irstöðu. Því ætti ekki að vera
hæ’gt að grafa þama undir
'Hlemmi og síðan undir Lauga
veg, Hverfisgötu, upp á Rauð-
lairárstíg og víðar og koma
þarna upp verzlunarmiðstöð.
Þetta er afar þýðingarmikill
staður við mjög fjölfarna um-
ferðaræð. Þangað liggja leiðir
nær allra strætisvagna borg-
arinnar úr nær öllum hverf-
um hennar. Hentugri staður
til slíkrar verzlunarmiðstöðv-
ar er ekki ti'l í Reykjavík.
En hvað líður málinu um
biðsikýOisaðstöðuna á Hlemmi?
— Það var skipuð nefnd á
sínum tíma til að athuga það
mál og í' henni voru auk mín
rafmagnsstj óri, hitaveitustj ó.ri
og vatnsveitustjóri og það var
borgarráð, sem fól o'kkur að
kanna málið.
Nefndin kom saman á fundi
og skilaði áliti í maí nú í vor.
Sú álitsgerð var send til borg
arráðs og eftir að það hafði
fjallað um málið vai- nefnd-
inni falin áframhaldandi at-
hugun. Þeirri athugun okkar
er nú að ljúka og munum við
senda lokagreinargerð til borg
arráðs nú eftir fáa daga.
■ Hafa margir sýnt áhuga á
að fá aðstöðu þar?
— Já, visisulega eru þeír
margir meðal kaupsýslu-
HVAÐ ER
HÆGT AD
GERAI
STRÆTÖ-
SKYLINU?
□ f sambandi við biðskýli,
sem reist yrði við Híl'emmtorg
hafa. komið fram margar tillög
ur og hér á eftir fara nokkr-
ar þeirra.
Fyrst ber að nefna biðskýl-
isaðstöðuna vegna farþega
strætisivagnanna, en fyrir þá
þyrftu að vleira margir bekkir,
bæði innan húss og utan. Marg
ir fótgangandi mundu eúnnig
hvíla sig þarna um stund og
hlýja sér á köldum vetrardög
um, enda yrði upphi'tun hæfi-
leg (18—20 gráður á celcíus),
sem fyrr segir og lýsing góð.
Almenningssalerni og að-
staða til snyrtingar er hugsuð
í kjjal'liara hússins og eir sa.nn-
árlega mikil þörf á því á þess
um stað. En þörfin ncíur auk-
jzt mjag við aukna umferð um
„torgið“.
A 'm'enningss'mar nvundu
koma í góð.ar þarfir og ættu
þeir ekki að vera í hættu fyr-
ir skemdanvörgum, v-egna sitöð
ugrar gæzlu á staðnum.
Gagnlegt og' skemmtálegt
væri að hafa þarna stórt kort
af borginni, þar semn hægt
væri að lýsa upp hverja ein-
staka strætisvagnaleið.
Upplýsingaiþjónusta um
Reykjaviíik fyrir innlenda og er
lenda aðila, sem hugsanlega
væri á vegum ferðasknifstofu.
Barnagæzla fyrir konur í inn
kaupum hefur verið nefnd, en
'hana gætu stundað némsaneyj
air í fóstruskó'lanum um miðj-
an daginn. Þá væri að
hafa þarna listsýningar, t. d.
ungs fóliks, um helgar og barna
tónileika á sunnudögum, auk
þes.s sem trúarsöfnuðir, sem
stundum halda sam'líiomur sín
ar undir beru ioftii, ættu að
geta fengið þarna aðstöðu á
helgidagsmorgnum. Ýmislegt
fleira. kæmi eflaust til greina.
Á stað með jafn miikilli um
ferð og hér er um að ræða,
er mögulegt að ieiigja út að-
stöðu tii'l fjöllþættari starfseimi,
en rýmið er takmarkað. Verð-
uir nú niefnt það helzta seim á
góma hefur borið:
:Fyrs,t mætti nefna bilóma-
búð, þar sem hún mundi setja
miikinn s.vip á staðinn, og
mætti hugsa sér að ail'lur gróð-
ur þama yrði á hennar veg-
um.
Þá kæmi hvers konar blaða
sala tengd lítillá bákabúð.
Tábaks- og sælgætissala er
sjálfsögð.
Veitinigasala af einföldustu
gerð mundi áreiðanlega fá
marga viðslkiptavini.
Lítil gjafa- og mánjagriipa-
verzlun ætti einnig rétt á sér.
Þá hefur komið ti'l o:rða, að
kvölld- og nætunþjónusta lyf-
saia, sem nú er í Skipholti,
fengi þarna aðsetur, en þá
yrði afgreitt um lúgu að nóttu
tiL
Margt flenra kemur eflaust
til greina og msetti auglýsa
eftir hugmyndum og umsókn-
•'um. Auglýsingaikassai' lil út-
stililinga ýrðu tij dæmis eftír-
sóknarverðir á svona stað. —
manna, sem sýnt hafa áhuga
á þessu máli og óskað eftir að
fá þar leiguplásis. Þetta 'ætti
að geta staðið v‘el undir sér.
Þetta sagði Eiríkur Ásgeirs-
soni þ'egar við ræddum aðeins
við hann um þessi mál. En
meðan við bíðum eftir því, að
málið verði tekið fyrir i borg-
arráði og það upplýsist þá frek
ar, er ekki úr v'egi að líta í
þá greinargerð, sem borgar-
ráð fékk í maí um yfirbyggð-
an. áningastað á Hlemmi. Þar
s'egir meðal annars.
„H'lemniur er nú orðinn
mikil sam'göngumiðstöð. Nauð-
synlegt er því að koma þar
upp allstóru skýli fyrir far-
þega ásamt nokkurri aðstöðu
fyrir stjórnun umferðar stræt-
isvagnanna og vagnstjóra
þeirra. En uppi eru hugmynd-
ir um að gera betur og sam-
eina þarna ýmiskonar þjón-
ustu fyrir borgarana.
Eru athuganir og undirbún-
ingur málsins kominn á bað
'stig, að frumteikningar hafa
verið gerðar af 550 fermetra
„glerhýsi“, með yfir 900 fer-
m’etra þaki, sem þá næði um
3V2 m út fyrir veggina á alla
vegu. Yfirbyggða svæðið
myndi þannig ná milli akreina
Laugavegar og Hverfisgötu.
Lieitað hefur v’erið til sér-
hæfðra aðila að þvi er varðar
hitun og lýisingu. Sama er að
segja um val byggingaefnis og
byggingaraðíerða. Gert er ráð
fyrir jölfnum hita í húsinu árið
um kring, 18—20 gráður á C
og væru þannig aðstæður til
ræikiunar suðræns gróðurs. —
„Hitateppi" í dyrum, ofan hit-
un í þaks'kyggni yfir gangstétt
um, o'g hital’eiðislum í gang-
stéttunum sjálfum. Ætti þessi
búnaður m.a. að bæta þrif
innanhúss að mun.“
Ef eftirspurnin eftir útleigðu
húsnæði yrði mikil, samkvæmt
fyrirframgerðri könnun, þá
mætti hafa kjallarann jafn-
Framhald á bls. 11.

KAUPFÉLAG REYKJAVÍKUR
: smM&ssmsi&BSsma
Aíhending afsláttarkorta til félagsm tnna hefst í dag — mánudaginn 1.
nóvember, á skrifstofu KRON, Laugavegi 91, 4. hæð, gengið inn í DOMUS.
l!ver félagsmaður fær 5 afsláttarkort. Kortin gildla til 16. desember n.k. —
Afsláttarkortin eru ókeypis.
NÝIR FÉLAGSMENN FÁ EINNIG AFSLÁTTARKORT. -
ÞAÐ ER HAGKVÆMT AÐ SÆKJA KORTIN SEM FYRST.
Mánudagur 1. nóv. 1971 9
Mánutiagur 1. nóv. 1971 7